W kleszczach kleszcza

Zdanych Zakładu Epidemiologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego wynika, że do końca czerwca br. na boreliozę zachorowało około 5 tys. Polaków. Główną przyczyną jest niedostateczna ochrona przed kleszczami. Lekarze zalecają podczas każdej wycieczki za miasto stosowanie środków odstraszających (repelentów) i odpowiedni, zakrywający ciało ubiór.

W przypadku znalezienia kleszcza na skórze jedyną metodą jest mechaniczne usunięcie go za pomocą pęsety. Miejsce ugryzienia trzeba dobrze zdezynfekować, aby zminimalizować ryzyko zakażenia chorobą odkleszczową.

Pasożytniczy stawonóg
Kleszcze to pasożytnicze stawonogi o niewielkich rozmiarach. Uczepione liści lub traw czekają cierpliwie na swego żywiciela od wiosny do jesieni. Ukłucie kleszcza jest bezbolesne, gdyż wytwarza on substancję znieczulającą. Wczepia się w miejsca najlepiej ukrwione, ciepłe i wilgotne, np. w owłosioną skórę głowy, szyję, pachy, pachwiny. Gdy nasyci się krwią, co może trwać nawet kilka dni - odpada.

Kontakt z kleszczem i strata niewielkiej ilości krwi, z punktu widzenia organizmu, nie byłaby aż tak istotna, gdyby nie fakt, iż mogą one przenosić bakterie i wirusy, wywołujące groźne dla zdrowia schorzenia. Najczęstsze choroby to odkleszczowe zapalenie mózgu, babeszjoza, tularemia i borelioza.

Specjaliści uważają, że w pewnych regionach Europy boreliozą może być zarażona więcej niż połowa kleszczy. Zakażenie kleszczy wiąże się z żywicielami, na których żerują. Rezerwuarem i źródłem infekcji są dla nich dziko żyjące gryzonie (np. myszy), a także zwierzęta (zwłaszcza jeleniowate) i ptaki, u których bakterie - krętki Borrelia burgdorferi nie wywołują żadnych objawów chorobowych. Krętki w przewodzie pokarmowym zakażonego kleszcza uaktywniają się pod wpływem krwi podczas żerowania na skórze żywiciela.

Do zakażenia człowieka dochodzi w trakcie ssania (krętki są w ślinie kleszcza) lub w czasie nieumiejętnego wyciągania pasożyta. Prawdopodobieństwo przekazania zakażenia zależy od czasu, w jakim kleszcz jest przytwierdzony do skóry i w trzeciej dobie dochodzi do 100 proc.

Różne stadia choroby
Borelioza (zwaną krętkowicą kleszczową lub chorobą z Lyme) jest najczęściej zespołem objawów obejmujących skórę, oraz w wyniku szerzenia się infekcji - także stawy, układ nerwowy i sercowo-naczyniowy. Krętki po wniknięciu przez skórę rozprzestrzeniają się i wciągu kilku dni mogą przejść do krwiobiegu, ale mogą też szerzyć się drogami chłonnymi i wzdłuż nerwów obwodowych.

Choroba rozwija się w ciągu 1-3 tygodni od momentu zakażenia. Pierwszym objawem jest rumień. Występuje on u 80 procent chorych. Inne wczesne objawy to rzadko występujący chłoniak limfocytarny skóry (niebolesna zmiana pojawia się na płatku ucha, sutku, mosznie) i objawy grypopodobne, takie jak gorączka, ból głowy, stawów, osłabienie.

Jeśli na tym etapie chory zgłosi się do lekarza i otrzyma antybiotyk, jest duża szansa, że borelioza przestanie się rozwijać. Jeśli jednak chory przeoczy lub zbagatelizuje objawy, choroba przejdzie w następne stadium. U części chorych rozwija się wówczas wczesna rozsiana postać boreliozy, która może przebiegać pod postacią zapalenia stawów lub neuroboreliozy albo (rzadziej) zapalenia mięśnia sercowego.

Po kilku latach od zakażenia postać późna boreliozy może wystąpić jako: przewlekłe zanikowe zapalenie skóry (jest to postępujące włóknienie skóry, dotyczące zwykle kończyn dolnych, grzbietu dłoni); przewlekłe zapalenie stawów (zmiany dotyczą najczęściej dużych stawów, np. kolanowych); przewlekłe zespoły neurologiczne i psychiatryczne (trudna do rozpoznania postać boreliozy).

Borelioza jest rozpoznawana na podstawie dodatnich testów serologicznych oraz występowaniem typowych objawów klinicznych. Zakażenie jest leczone za pomocą antybiotyków z grupy penicylin, cefalosporyn oraz tetracyklin.