W obronie serca

   Choroby układu krążenia, to jeden z największych problemów współczesnej medycyny. Są najważniejszą przyczyną umieralności na świecie. Polska jest zaliczana do grupy krajów wysokiego ryzyka zawału serca, który, podobnie jak choroba wieńcowa lub udar mózgu, coraz częściej dotyka także ludzi młodych.
   
   Podłożem zawału serca jest miażdżyca tętnic, wywołana czynnikiem zapalno-immunologicznym, a nie jak poprzednio uważano, odkładaniem się złogów cholesterolu. Wśród

na które nie możemy mieć wpływu, są: wiek, płeć, skłonności genetyczne. U mężczyzn miażdżyca, a w jej następstwie zawał serca, pojawiają się we wcześniejszym okresie życia. Kobiety natomiast chorują później, ale choroba ma u nich specyficzny przebieg, trudniej ją rozpoznać i leczyć.
   Przyczyny dające się wyeliminować, to: palenie papierosów, nadwaga, otyłość, brak ruchu, wysiłku fizycznego, stres, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe. Niekorzystne działanie tych czynników możemy odwrócić, podejmując np. decyzję o zmianie stylu życia. Bez naszego wsparcia lekarzowi trudno jest powstrzymać proces chorobowy za pomocą samych preparatów farmaceutycznych. Powinniśmy sobie uświadomić, że od nas samych w znacznej mierze uzależniona jest zarówno profilaktyka, jak i terapia.
   Szeroko propagowane są dziś różnego rodzaju akcje związane ze

   W Polsce, niestety, wciąż mało popularne. Wielu młodych ludzi pali papierosy, ma nadwagę lub wręcz cierpi na otyłość, co m.in. sprawia, że granica wieku osób zagrożonych zawałem serca obniża się. Jest to bardzo niepokojące zjawisko, gdyż wkrótce może u nas dojść do takiej sytuacji, jaka jest np. w USA, gdzie panuje epidemia cukrzycy i miażdżycy.
   Ponad 50 proc. zawałów pojawia się niespodziewanie u ludzi, którzy wcześniej nie mieli żadnych dolegliwości ze strony serca. Ta grupa pacjentów nie zgłasza się do kardiologa. Tymczasem metody diagnostyczne, jakimi dysponuje współczesna medycyna, pozwalają ustalić stopień ryzyka bardzo wcześnie, przy braku jakichkolwiek symptomów. Do arsenału

wprowadzono niedawno dwie nowe: kardiologiczny rezonans magnetyczny i wielorzędową spiralną tomografię komputerową. Ta druga metoda pozwala w sposób nieinwazyjny i szybki stwierdzić, jaki jest stan tętnic (ocena ilości zwapnień) wieńcowych i naczyń. Badania wykonuje się w warunkach ambulatoryjnych, pacjent nie musi przebywać w szpitalu.
   Postęp technologiczny w diagnostyce, dokonujący się na przestrzeni ostatnich pięciu lat, zauważalny jest m.in. w działającym przy naszym szpitalu Ośrodku Diagnostyki i Rehabilitacji Chorób Serca i Płuc, którego jestem też kierownikiem. W 2000 r. przeprowadzaliśmy badania za pomocą aparatu czterowarstwowego (ilość obrazów przekrojów ciała w ciągu jednego obrotu lampy). Po 2 latach mieliśmy już aparat 16-warstwowy, a w tej chwili dysponujemy aparatem 64-warstwowym, najnowocześniejszym na świecie urządzeniem - podczas jednego obrotu lampy tomograf uzyskuje obraz 64 przekrojów ciała o grubości warstwy ok. 0,4 mm, czyli w ciągu sekundy otrzymujemy obraz ciała człowieka złożony z 200 przekrojów. Jeżeli wyobrazimy sobie, że odległość między warstwami jest mniejsza niż milimetr, to widać z jaką dokładnością możemy pacjenta diagnozować.
   W okresie, gdy pacjent nie odczuwa jeszcze żadnych dolegliwości, lecz występują u niego czynniki wysokiego ryzyka, możemy stwierdzić, czy choroba już się rozwija. Ma to decydujące znaczenie dla dalszego postępowania. Powoduje m.in., że pacjent łatwiej mobilizuje się do zmiany stylu życia, gdy w trakcie badania może obserwować, widoczne na monitorze urządzenia diagnostycznego zmiany chorobowe we własnym organizmie.
   Wielorzędowa spiralna tomografia komputerowa nie jest badaniem ujętym w standardach postępowania diagnostycznego w Polsce, lecz w innych krajach jest coraz szerzej upowszechniana.
   Obrazowanie jest niezwykle przydatne w ocenie ryzyka zawałów serca. Wiadomo, że pacjenci, u których nie stwierdza się zwapnień w tętnicach wieńcowych, mają bardzo małe ryzyko wystąpienia zawału w ciągu najbliższych 10 lat. Udowodniły to badania amerykańskie. W Polsce, jako jedyny ośrodek w kraju, przebadaliśmy też pod tym kątem grupę ok. tysiąca osób.
   Obrazowanie ma również duże znaczenie w ocenie wyników leczenia - interwencyjnego, kardiochirurgicznego, w planowaniu strategii terapii. Kardiolog interwencyjny, dzięki nowym metodom obrazowania może dokładnie ocenić blaszkę miażdżycową, jej usytuowanie, rozmiar, skład. Takie informacje pomagają bardziej indywidualizować leczenie.
   Z całą pewnością można powiedzieć, że na tym postęp technologiczny w diagnozowaniu nie kończy się. Wciąż trwają prace nad jeszcze dokładniejszymi aparatami, lepszymi rozdzielczościami urządzeń. Równocześnie prowadzone są badania nad lepszymi lekami, mówi się wręcz o wprowadzeniu w ciągu najbliższych lat szczepionki, która będzie miała działanie przeciwmiażdżycowe.
   Liczba zawałów serca rośnie, podobnie jak rośnie liczba chorych z udarami mózgowymi, z chorobą niedokrwienną serca. Choroby związane z miażdżycą mają charakter wręcz epidemii. Zapobieganie im i skuteczne leczenie, to najpoważniejsze wyzwanie w medycynie i kardiologii. Wszelkie metody działania w imię takich idei są, bez wątpienia, pożyteczne. Jedną z nich będzie zapewne rozpoczynająca się dziś w naszym szpitalu

na temat prewencji chorób układu krążenia. Jest ona m.in. hołdem, jaki składamy naszemu patronowi, Janowi Pawłowi II. Na mój apel z prośbą o udział w konferencji odpowiedzieli najwięksi specjaliści z dziedziny kardiologii na świecie.
   Konferencję poświęcimy kilku problemom. Rozpocznie ją, jak już wspomniałem, sesja jubileuszowa szpitala, podczas której zostanie oddany hołd naszemu patronowi. Odbędą się też uroczystości związane z pobytem i leczeniem w naszym szpitalu siostry Faustyny, w latach 1936 - 1938, która chorowała na gruźlicę płuc i przewodu pokarmowego. W tym szpitalu napisała około jedną szóstą swojego dzienniczka.
   Sesja tematyczna dotyczyć będzie prac nad narodowym planem rozwoju 2007 - 2013, w której udział wezmą: wykładowcy, przedstawiciel Komisji Europejskiej, minister nauki i informatyzacji, minister zdrowia, marszałek województwa, przedstawiciele organizacji międzynarodowych i samorządów, politycy, kardiolodzy, pacjenci. Naszym celem jest sprecyzowanie stanowiska środowiska ochrony zdrowia, dotyczącego wykorzystania funduszy unijnych, które będą przyznane Polsce na lata 2007 - 2013. Uważamy, że zdrowie, jako bogactwo, wymaga inwestycji, że jeśli UE przyjmuje na najbliższe lata prewencję, jako podstawę programu polityki zdrowotnej, jeżeli wiemy jakie są wskaźniki epidemiologiczne w Polsce, to oczywistym jest, iż należy zbudować taki program, który by pozwolił na zwiększenie inwestowania tam, gdzie korzyści ekonomiczne dla zdrowia będą najwyższe. Niewątpliwie prewencja jest takim obszarem.
   Moim zdaniem, sektor medyczny ma istotne znaczenie dla ekonomicznego rozwoju kraju. Dlatego też musimy pomyśleć o zdrowiu jako elemencie naszego bogactwa narodowego.
   Konferencja merytoryczna, bardzo szczegółowa, dotyczyć będzie zastosowania nowych metod obrazowania w różnych aspektach i obszarach: diagnostyki, leczenia, interwencji, kardiochirurgii.
   Będziemy gościć specjalistów z wiodących na świecie i w Europie instytucji medycznych, takich jak: prof. C. Michael Gibson z Harvard Medical School w Bostonie; prof. Morteza Naghavi z Association for Eradication of Heart Attack z Texasu; prof. Mathias Oudkerk, przewodniczący European Society of Cardiac Radiology; prof. Roland Hetzer - dyrektor German Heart Institute z Berlina; prof. Rainer Rienmueller z University Clinic w Grazu; prof. Karl Juergen Schmitt - europejski koordynator Committee of the Radiological and Electromechanical Industry; prof. Valentin Fuster - prezydent World Heart Organization, największej pozarządowej organizacji kardiologicznej na świecie.
   Udział w konferencji tych wybitnych naukowców, najlepszych specjalistów w swoich dziedzinach na świecie, jest dla naszego szpitala dużym wyróżnieniem.
   W trakcie konferencji m.in. prof. Naghavi przedstawi plan wyeliminowania w ciągu najbliższych 15 lat epidemii cukrzycy i miażdżycy, poprzez zastosowanie nowatorskich programów wczesnego wykrywania i stosowania metod, które mogłyby ten proces odwrócić. Jest to obecnie najszerszy na świecie program skryningu. Mając zaszczyt współpracowania z prof. Naghavim, wdrażamy w Polsce taki program od kilku lat. Mam nadzieję, że dzięki konferencji akcja ta nabierze szerszego społecznego znaczenia.
Wysłuchała
DANUTA ORLEWSKA