W Polsce niezbędne jest wdrożenie systemu zapobiegania złamaniom

Po 60. roku życia upada raz w roku ok. 40 proc. zdrowych osób, a po 80. – 50 proc. Co 20. upadek kończy się złamaniem. Należy podkreślić, że złamanie następujące po niegroźnym upadku lub uderzeniu nie jest normalne w żadnym wieku i z dużym prawdopodobieństwem świadczy o osteoporozie.

Upadki wynikają z przyczyn środowiskowych i zdrowotnych. Do najczęstszych przyczyn upadków w domu należą:
- słabe oświetlenie pokoju
- przeszkody na podłodze
- śliskie podłogi, małe łatwo przesuwające się dywaniki
- brak maty antypoślizgowej w łazience i brak uchwytu

Poza domem upadek najczęściej powodują:
- śliskie, oblodzone i zaśnieżone chodniki i ulice
- nierówne, zniszczone chodniki i krawężniki

Przyczyny zdrowotne upadków to najczęściej:
- wada wzroku
- osłabienie mięśni
- zawroty głowy
- zaburzenia chodu
- zmiany zwyrodnieniowe stawów
- zażywanie wielu leków, w tym uspokajających, nasennych, przeciwdepresyjnych.

Całkowity koszt leczenia złamań osteoporotycznych w Polsce wyniósł tylko w 2011 roku 2 966 896 zł. Obecnie zaledwie 3,7 proc. polskich pacjentów, którzy cierpią na osteoporozę, jest leczonych. W niedalekiej przyszłości spowoduje to nieuchronny wzrost liczby złamań, inwalidztwa i zgonów.

Największe ryzyko złamania osteoporotycznego występuje u osób, które już raz ,,się złamały”. To ogromne obciążenie dla systemu opieki zdrowotnej. Np. ryzyko kolejnego złamania u osób, które przebyły złamanie szyjki kości udowej, wzrasta 6-krotnie.

Niestety, tylko 10 proc. chorych po pierwszym złamaniu jest leczonych na osteoporozę. Ortopeda jest pierwszym, a często jedynym lekarzem przyjmującym chorego ze złamaniem. Na nim spoczywa obowiązek nie tylko leczenia, ale też wdrożenia postępowania zapobiegającego następnym tego typu zdarzeniom. Najczęściej jednak chory po przebytej terapii pozostawiony jest sam sobie.

Stąd w całej Europie i USA wdrażany jest Fracture Liaison Service – system, który ma zapobiegać kolejnym złamaniom. System opiera się na koordynatorze, który działa w szpitalu prowadzącym oddział urazowo-ortopedyczny. Koordynator iden­tyfikuje chorych ze złamaniem osteoporotycz­nym na oddziale i w ambulatorium realizuje z pacjentem program edukacyjny i prewencyjny, ponadto inicjuje i koordynuje diagnostykę i leczenie osteoporozy.

Wdrożenie systemu m.in. w Szkocji spowodowało, że obecnie w tym kraju leczy się na osteoporozę 98 proc. pacjentów po złamaniu szyjki kości udowej (dawnej leczyło się tylko 15 proc. chorych), a liczba tych złamań według statystyki zmniejszyła się o 40 proc. Przez trzy lata zaoszczędzono 7 mln dolarów. Europejska Fundacja Osteoporozy, Chorób Mięśniowo-Szkieletowych (EFOM) z siedzibą w Krakowie szacuje, że wprowadzenie systemu w Polsce przyniosłoby 285 mln zł oszczędności rocznie.

– EFOM rozpoczął już wprowadzanie systemu zapobiegania złamaniom w Polsce – informuje prof. Edward Czerwiński. – Muszę przyznać, że odzew jest duży, do tej pory uruchomiliśmy cztery ośrodki pilotażowe: w Szpitalu Powiatowym w Chrzanowie, w Katedrze Ortopedii i Traumatologii w Łodzi, w Wielospecjalistycznym Szpitalu w Jaworznie i Powiatowym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Starachowicach. Do końca roku chcemy otworzyć kilkanaście takich ośrodków. Wskazane jest, aby system objął cały kraj.