W poszukiwaniu eliksiru młodości

Lekarz radzi

W medycynie, naturalny sposób starzenia się skóry określany jest jako genetyczny lub chronologiczny. Podczas tego procesu dochodzi do zmian zanikowych - w naskórku, skórze właściwej, tkance podskórnej. Z powodu zaniku niektórych warstw naskórka zahamowana zostaje produkcja ceramidów, substancji nawilżających. Zmniejsza się ilość komórek barwnikowych - melanocytów. Na skórze zaczynają się pojawiać skupiska plam barwnikowych.
Im jesteśmy starsi, tym bardziej maleje liczba znajdujących się w naskórku komórek układu odpornościowego. Redukcji ulega też ilość gruczołów potowych, zmniejsza się wydzielanie potu, co prowadzi do wysuszenie skóry.
We współczesnych populacjach obserwujemy coraz częściej cechy tzw. przedwczesnego starzenia. Wpływa na nie głównie promieniowanie ultrafioletowe, powodujące nadmierne wytwarzanie pigmentu, wyzwalające reakcje rumieniowe i procesy zapalne, fototoksyczne i fotoalergiczne. Przedwcześnie starzejący się naskórek ulega pogrubieniu, odwodnieniu. Tworzą się w nim mikroszczeliny, co odczuwamy jako szorstkość skóry. Gruczoły łojowe ulegają przerostowi, powstają małe, żółte lub białe cysty i brodawki łojotokowe. W tkance łącznej skóry dochodzi do zmniejszenia ilości kolagenu i elastyny.

Ochrona przed starzeniem

Jak można się bronić przed chronologicznym lub przedwczesnym starzeniem się skóry? Ochroną przed szkodliwym działaniem promieniowania ultrafioletowego są m.in.: kosmetyki zawierające filtry UVA/UVB, zapobiegające penetracji promieni w głąb naskórka i skóry właściwej; substancje hamujące reakcje zapalne. Przed niekorzystnym działaniem wolnych rodników powstających na skutek zanieczyszczenia środowiska mogą nas bronić np.: witamina C, beta-karoten, tokoferole, flawonoidy, izoflawonoidy, koenzym Q10, enzymy,
Bardzo ważnym sposobem obrony przed fotostarzeniem jest dostarczenie do skóry i naskórka aktywnych substancji, takich jak m.in.: skwalen, kwas gamma linolenowy (GLA), sterole, wybrane aminokwasy, glikany, kolagen, elastyna. Istotne jest także codzienne stosowanie odpowiednich dla wieku i stanu skóry kosmeceutyków, zawierających w swoim składzie chemicznym pochodne witaminy A. Zaleca się też stosowanie metod stymulujących komórki naskórka i skóry właściwej - dermablazję mechaniczną i chemiczną (peelingi), metody laserowe, ablacyjne (odparowanie naskórka i górnych warstw skóry), nieablacyjne (termiczne uszkodzenie kolagenu bez destrukcji powierzchni naskórka).
W walce ze starzeniem się skóry coraz bardziej cenione są kosmetyki doustne, zawierające m.in. likopen, zapobiegający zmniejszaniu się grubości naskórka, poprawiający jego gęstość (jednym z najbogatszych źródeł likopenu są pomidory). Składnikiem kosmetyków doustnych są też ozoflawony sojowe, które pobudzają odnowę naskórka i zapobiegają degradacji włókien w skórze właściwej.
Rewelacyjnym odkryciem ostatnich lat jest produkt kosmetyczny nawilżający od wewnątrz - kapsułka zawierająca naturalny kwas hialuronowy, który może wygładzać drobne zmarszczki, czy poprawiać wygląd blizn.

Suplementy a skóra

Naukowcy coraz częściej zwracają uwagę na zależność, jaka występuje pomiędzy skórą a żywieniem. Okazuje się bowiem, że tzw. dodatki żywieniowe - suplementy diety - odgrywają ważną rolę w walce ze starzeniem się skóry. W Polsce, ustawowa definicja suplementów diety określa je jako środki spożywcze - których celem jest uzupełnienie normalnej diety - będące skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych albo innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny. Środki takie produkowane są w formie: kapsułek, tabletek, drażetek, saszetek z proszkiem, płynów. Składniki suplementów diety korzystnie działające na skórę, to m.in.: kwas pantotenowy, biotyna, witamina A, witamina C, kwas krzemowy, cynk, drożdże, likopen, kompleks białkowo-polisacharydowy z fauny morskiej, wyciąg z nasion rokitnika, białka serwatki mleka krowiego, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe.
Witamina**C - silny antyoksydant - chroni struktury lipidowe skóry, przyczynia się do syntezy kolagenu, sieci elastycznych włókien, od których zależy jędrność skóry. Witamina**A wpływa na różnicowanie się komórek nabłonka, utrzymując go w prawidłowym stanie. Kwas pantotenowy, składnik niezbędny do prawidłowego funkcjonowania gruczołów dokrewnych, uczestniczy w przemianach białek, tłuszczów, węglowodanów, zmniejsza podatność na infekcje, przyspiesza gojenie ran. Biotyna, uczestnicząc w metabolizmie tłuszczów, aminokwasów i węglowodanów łagodzi wypryski i procesy zapalne, wpływa na utrzymanie skóry w dobrym stanie. Cynk jest niezbędny do prawidłowej syntezy białek ustrojowych i kwasów nukleinowych. Izoflawony sojowe wpływają korzystnie na niektóre zaburzenia związane z menopauzą, nasilającą objawy starzenia się skóry, mają m.in. działanie przeciwutleniające. Kwas krzemowy, niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, zapewnia odpowiednią elastyczność i sprężystość skóry. Kompleks białkowo-polisacharydowy z fauny morskiej umożliwia wiązanie i zatrzymywanie wody w skórze. Selen przyczynia się do ochrony organizmu przed wolnymi rodnikami. Antyoksydanty wchodzą w skład wyciągów roślinnych, z których najważniejsze znaczenie ma Pycnogenol, opatentowany wyciąg z kory sosny śródziemnomorskiej (bardzo skuteczny w leczeniu cellulitu). Flawonoidy** są bardzo rozpowszechnione w przyrodzie, występują w agreście, czerwonych i czarnych porzeczkach, jagodach, żurawinach, jeżynach, malinach, jabłkach, truskawkach, winogronach. Suplementy diety stały się nieodzownym elementem kuracji kosmetycznych, ponieważ zauważono, że ich stosowanie daje dużo lepsze efekty niż zabiegi przeprowadzane tylko na powierzchni skóry. Szerokie zastosowanie w produktach kosmetycznych znalazły ostatnio

enzymy.

Są to substancje o budowie białkowej, zawierające także część niebiałkową - koenzym. Enzymy katalizują w organizmie ogromną ilość procesów chemicznych. Do enzymów, które znalazły zastosowanie w przemyśle kosmetycznym należą związki przyczyniające się do usuwania zewnętrznej warstwy zrogowaciałych komórek naskórka i enzymy wywierające wpływ na procesy wolnorodnikowe. W kosmetyce stosuje się np. peelingi enzymatyczne, zawierające wyciągi z papai (roślina stosowana przez Indian do leczenia grzybiczych infekcji skóry) lub ananasa. Zaletą peelingów enzymatycznych jest brak tarcia, jakie występuje w tego typu zabiegach mechanicznych.
W produkcji kosmetyków stosuje się też enzymy, które w organizmach żywych wywierają wpływ na przebieg procesów wolnorodnikowych. Wolne rodniki, to cząstki wykazujące dużą reaktywność chemiczną, mogące działać na skórę niekorzystnie. W nowoczesnej kosmetologii enzymy stosowane są w preparatach przeciwzmarszczkowych, w kosmetykach pielęgnacyjnych na dzień i noc.
Na rynku kosmetycznym pojawia się coraz więcej tzw. naturalnych preparatów do pielęgnacji skóry. W rzeczywistości często mają one z naturą niewiele wspólnego. Przeciętny użytkownik kremu z witaminą C nie jest w stanie odróżnić, czy np. witamina C pochodzi z owoców cytrusowych, czy z laboratorium, albo czy beta-karoten "pobrano" z marchwi lub może jest tylko produktem syntetycznym. Ponadto, tzw. naturalne surowce są często oczyszczane i przetwarzane chemicznie.

Kosmetyki naturalne

mimo wszystko cieszą się dużą popularnością. Szczególne zainteresowanie wzbudzają dodatki pochodzące z Dalekiego Wschodu: zielona herbata - pielęgnująca skórę dzięki zawartości witamin A, C, B oraz związków katechinowych; kwiat wiśni, leczący wysypkę i zmiany skórne; ryżowa glinka i wino od dawna używane w japońskiej kosmetyce dla zwiększania gładkości i miękkości skóry. Producenci wykorzystują też jako naturalne dodatki: wody termalne, minerały, wyciąg z planktonu, masło Karit`e (pozyskiwane z owoców drzewa shea).
W drogeriach, aptekach aż roi się od różnego rodzaju "odmładzających" kosmetyków, których receptury w większości nie mają silnych podstaw naukowych. W kosmetykach nie obowiązują jeszcze standardy badawcze, z wyjątkiem kremów chroniących przed UV. Teoretycznie, każda firma powinna prowadzić badania dotyczące m.in. oceny i efektów działania preparatu, ale przepisy nie precyzują dokładnie treści i zasad publikowania takich informacji.
Jaka jest przyszłość nowoczesnej kosmetologii? Odpowiedzi szukać można w światowych koncernach kosmetycznych i farmaceutycznych, zatrudniających do prac nad nowymi produktami wybitnych naukowców. To właśnie w ich pracowniach dokonywane są często wielkie odkrycia zmierzające do wynalezienia eliksiru młodości. Recepty na długie, zdrowe życie w osłonie wciąż młodzieńczego ciała.
Wysłuchała:
DANUTA ORLEWSKA

Kosmetyki do terapii domowej (rewitalizacja skóry) powinny zawierać:

\alfahydroksykwasy**(AHA)** - kwasy owocowe, które wywierają korzystny wpływ na starzejącą się skórę, w szczególności jej warstwę rogową, na modyfikację połączeń skórno-skórnych i nadmierne rogowacenie;
\betahydroksykwasy (BHA) - podobnie jak alfa hydroksykwasy złuszczają obumarłe komórki naskórka i stymulują nowe do wzrostu, działają jednak łagodniej;
\polihydroksykwasy (PHA) - przyczyniają się do odnowy komórkowej podobnie jak kwasy AHA (alfahydroksykwasy), a ponadto rozjaśniają matową cerę, zwężają pory, sprawiają, że skóra staje się gładsza i bardziej miękka;
\lipohydroksykwasy (LHA) - zapewniają niezwykle precyzyjne mikrozłuszczanie naskórka, oczyszczają skórę tłustą ze skłonnością do trądziku;
\mocznik - używany w kosmetykach pochodzi z laboratorium lub fabryki chemicznej, rozmiękcza keratynę warstwy rogowej naskórka, działa zmiękczająco, przeciwświądowo, przyciąga wodę i nie pozwala jej wyparować, dzięki czemu działa intensywnie nawilżająco;
\liposomy - przenoszą substancje czynne do wnętrza naskórka i ułatwiają ich rozłożenie, łączą się także z powierzchniową warstwą naskórka (z warstwą rogową), wzmacniając ją i przywracając jej spoistość, można dzięki nim wprowadzać do naskórka substancje czynne, np. witaminy, proteiny, składniki nawilżające, umożliwiają bezpośrednie wprowadzanie wody i substancji tłuszczowych do warstwy rogowej;
\*oleosomy - (nowość w kosmetyce) mikrokropelki tłuszczu, które regulują, wzmacniają i wydłużają działanie substancji czynnych, rozpuszczalnych zarówno w wodzie, jak i w tłuszczach, pozwalają skutecznie dostarczyć substancje czynne do naskórka w celu osiągnięcia długotrwałego efektu.