W przyjaznym otoczeniu

Inwestorzy coraz częściej rezygnują z urządzania na nowych osiedlach miejsca wypoczynku dla mieszkańców

Mieszkańcy miast większość czasu spędzają w tzw. przestrzeni urbanistycznej, która nie zawsze jest kształtowana w najlepszy dla człowieka sposób, gdyż architekci, projektanci, inwestorzy, wykonawcy nie doceniają właściwie jej wartości i siły oddziaływania.

Silny nacisk inwestorów na maksymalne pozyskiwanie terenu pod zabudowę sprawia, że coraz częściej rezygnuje się z uwzględnienia na nowo budowanym osiedlu miejsca wypoczynku dla mieszkańców. Przestrzeń bezpośrednio przylegająca do budynków mieszkalnych służy przede wszystkim komunikacji i parkowaniu pojazdów. Tymczasem prosty zabieg, jakim jest wprowadzenie w miejsce zwykłych uliczek tzw. pieszojezdni, może poprawić tę sytuację. Odpowiednio pomyślane i zagospodarowane pieszojezdnie, będą pełnić rolę zarówno ciągów komunikacji pieszej, kołowej, jak i miejsc spotkań mieszkańców dorosłych i dzieci.
Zdaniem dr Elżbiety Czekiel-Świtalskiej nowo projektowane zespoły mieszkaniowe powinny tworzyć

przemyślany układ urbanistyczny,

złożony z placów połączonych ciągami ulicznymi. Przestrzenie te powinny posiadać rozmaite funkcje, a wśród nich: place zabaw dla dzieci najmłodszych i średnich, przestrzenie przeznaczone do uprawiania sportu, miejsca dla ludzi dorosłych, kąciki dla młodzieży, a wreszcie miejsca dojazdu i parkowania. Kształtowanie takiej wielofunkcyjnej przestrzeni, oprócz odpowiedniej kompozycji zabudowy, musi uwzględniać właściwe zagospodarowanie terenu. W szczególności proste odcinki łączące poszczególne place muszą być projektowane tak, by pojazdy nie mogły się po nich poruszać szybko. Nie chodzi tutaj o najprostszy sposób spowolniania ruchu, polegający na montowaniu progów na jezdni, ale raczej o odpowiednie projektowanie małej architektury i zieleni oraz ukształtowanie jezdni (pieszojezdni) w formie krętej drogi. Dopiero wtedy można liczyć, że samochód nie będzie poruszał się tam zbyt szybko. A to jest oczywisty i niezbędny warunek, żeby między blokami zabudowy powstała wielofunkcyjna przestrzeń, w której bezpiecznie przebywać będą mogli i dorośli, i dzieci. Bezpieczna pieszojezdnia umożliwi dzieciom zabawę na placykach zabaw, jeżdżenie na rolkach i rowerach.

Miejsce dla każdego

Ludzie starsi chętnie przysiądą na ławkach. Nawiązywaniu wzajemnych kontaktów między mieszkańcami sprzyjać będzie zaprojektowanie placyku, na którym znajdą się siedzenia (ławki, krzesła) ze stolikami. Miejsca takie powinny być komponowane wraz z zielenią wysoką, która stworzy cień i chłód w gorące dni.
Także młodzież chętniej będzie przebywać w specjalnie przeznaczonych dla niej miejscach, jeżeli placyk zostanie oddzielony od otoczenia np. ścianą zieleni.
Ważne jest także miejsce czynnej rekreacji - plac do gry w piłkę nożną, ręczną, siatkówkę, rampa deskorolkowa, a nawet zwykły kosz do trafiania piłką.
W dzisiejszych czasach, gdy inwestorzy wymuszają maksymalne zagęszczenie zabudowy przy minimalnej (lub nawet jej braku) przestrzeni ogólnodostępnej, kształtowanie i zagospodarowanie istniejących już typowych ulic we wspomnianą na początku przestrzeń wielofunkcyjną da ludziom możliwość choćby minimalnej rekreacji. Zapobiegać braku tej przestrzeni mogłyby odpowiednie zapisy miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Niestety, zdarza się często, że plany sporządzane są pod kątem zamierzeń i potrzeb przyszłych inwestorów. Powszechna jest natomiast sytuacja, że z winy braku planów zagospodarowania projektuje się przy maksymalnym zintensyfikowaniu zabudowy.
Osobny problem pojawiający się w nowo tworzonych osiedlach to konieczność uwzględnienia przestrzeni przeznaczonej na usługi. Obecnie albo jej nie ma, albo są tylko rozproszone pojedyncze sklepy, ajak nawet są skoncentrowane wjednym miejscu, to znajdują się przyulicy zpasem ruchu kołowego - pisze badaczka. Tymczasem zespół usługowy będzie lepiej funkcjonował i przyciągał większą liczbę osób, jeżeli zostanie usytuowany przy ciągu pieszym ze swobodnym dostępem. Możliwość bezpiecznego poruszania się pomiędzy poszczególnymi obiektami, gdzie latem dorośli mogą usiąść pod parasolem lub na ławce, a dzieci w tym czasie chodzić i bawić się bezpiecznie, jest niezwykle zachęcająca. Wprowadzenie przestrzeni publicznych w formie ciągów usługowych spowoduje ożywienie zespołu mieszkaniowego, zapewni miejsca pracy i wpłynie na integrację ludzi.

Usługi wzdłuż ulic

Potwierdzeniem dobrego funkcjonowania i przyciągania ludzi do usług położonych przy ciągach pieszych jest nieustanny ruch w takich miejscach, jak krakowski Rynek Główny, Stare Miasto w Warszawie, Gdańsku czy Zielonej Górze. Takie zatem przestrzenie handlowo-usługowe powinny znaleźć się w każdym zespole mieszkaniowym. Projektowanie irealizacja pieszojezdni iciągów pieszych handlowo-usługowych nie jest niczym nowym, ale jest wbardzo niewielkim stopniu realizowane. Upowszechnienie wprojektowaniu zabudowy mieszkaniowej takich przestrzeni pozwoli nie tylko naintegrację mieszkańców, zwiększenie przestrzeni rekreacyjnej, ale również urozmaici ipodniesie walory kompozycyjne takich zespołów. Urozmaicenie tej przestrzeni wprowadzi również możliwość identyfikacji z____miejscem zamieszkania - podsumowuje swój referat wygłoszony podczas krakowskiej konferencji poświęconej przestrzeni publicznej w miastach (Politechnika Krakowska) dr Czekiel-Świtalska. (PS)