Wiek szalejącego totalitaryzmu

- Zorganizowana w październiku w Krakowskiej Akademii konferencja poświęcona była zjawisku totalitaryzmu na świecie po 1945 r. Skąd taki właśnie wybór tematu?

- Powody były dwa. Po pierwsze, nasza uczelnia współpracuje z Państwowym Pedagogicznym Instytutem Języków Obcych w Gorliwce na Ukrainie. Instytut ten prowadzi obecnie na szeroką skalę badania dotyczące totalitaryzmu w najnowszej historii Ukrainy. I to właśnie od strony ukraińskiej wyszła propozycja tematu spotkania. My przychyliliśmy się do pomysłu, zwłaszcza, że wielu naszych doktorantów zajmuje się naukowo tym właśnie zjawiskiem. Natomiast powód drugi jest taki, że mimo mnóstwa literatury, konferencji i debat poświęconych totalitaryzmowi, temat ten nadal jest aktualny i może być badany i dyskutowany. Zjawisko zniknęło w Europie, ale istnieje w innych częściach świata – Iranie, Kubie, Korei Północnej. Tym samym w dalszym ciągu jest to temat – nie chcę powiedzieć, że atrakcyjny – ale na pewno nadający się do naukowych dyskusji i rozważań.

- Kim byli uczestnicy spotkania?

- Wzięli w niej udział historycy, politolodzy i specjaliści od stosunków międzynarodowych. Z naszej strony obecni byli m.in. prof. Erhard Cziomer, dr Katarzyna Stokłosa i dr Beta Molo. Stronę ukraińską reprezentował prof. Wiktor Dokaszenko, rektor Państwowego Pedagogicznego Instytutu Języków Obcych w Gorliwce, który zajmuje się problematyką funkcjonowania związków zawodowych w systemie totalitarnym na przykładzie Ukrainy. Kandydat nauk historycznych doc. Wiktoria Koncur mówiła z kolei o związkach zawodowych Ukrainy w ideologicznym aspekcie totalitaryzmu w latach 1956-1964. Natomiast prof. Galina Pietrowna Dokaszenko i dr Iryna Oleksandrowna Nawka przedstawiły zagadnienie formowania zasad totalitarnego systemu w oświacie na przykładzie Bułgarii w latach 1944–1948. z kolei nasi doktoranci zaprezentowali kilkanaście bardzo ciekawych wystąpień dotyczących rozmaitych kwestii związanych z szeroko rozumianym totalitaryzmem. I tak np. Beata Skrzypek omówiła serbski totalitaryzm za czasów Slobodana Miloszevicia, Łukasz Mnich przedstawił rumuński model sprawowania władzy w okresie dyktatury Nicolae Ceausescu, Katarzyna Jaskulska-Dwuraźna zastanawiała się czy PRL był okresem totalitaryzmu, Magdalena Chojnacka zanalizowała politykę USA wobec ZSRR po II wojnie światowej. Inne wystąpienia poświęcone były m.in. Hiszpanii, Rosji, Iranowi, Irakowi, Syrii i Chinom. Jak więc widać młodzi badacze próbowali z różnych stron podejść i na różne sposoby scharakteryzować totalitaryzm w świecie współczesnym.

- Które kwestie wzbudziły szczególne zainteresowanie?

- Ciekawy był referat Aleksandry Murzańskiej zatytułowany „Państwo totalitarne a totalitarna architektura według Le Corbusiera” oraz wystąpienie Michała Skierko pt. „Totalitaryzm a handel zagraniczny”. Przez wszystkie referaty przewijał się jeden motyw: wiek XX to rzeczywiście wiek zorganizowanego obłędu totalitarnego. Zastanawiano się jak doszło do tego, że mimo rozwoju cywilizacji i kultury minione stulecie stało się okresem totalitaryzmu i to w wersji skrajnej, jak np. stalinizm czy hitleryzm.

- Idea wspólnych konferencji naukowych organizowanych z ukraińskimi partnerami będzie kontynuowana.

- Kolejne spotkanie odbędzie się w maju przyszłego roku w Państwowym Pedagogicznym Instytucie Języków Obcych w Gorliwce. 

Rozmawiał: Paweł Stachnik