Wiki

Prof. Ryszard Tadeusiewicz: W LABORATORIUM I PRAKTYCE

Gdy chcemy wznieść wielki gmach albo zbudować autostradę (bolesny temat w naszym kraju...), musimy to zadanie powierzyć profesjonalnej instytucji, bo grupa entuzjastów może najwyżej zbudować huśtawkę albo zgrabić liście na osiedlowej ścieżce, ale nie stworzy nigdy dzieła naprawdę wielkiego i trwałego.
Tymczasem w informatyce jesteśmy świadkami procesu, który polega na tworzeniu jednego z największych dzieł współczesnej cywilizacji wyłącznie w oparciu o pracę ochotników, którzy - niczym nieprzymuszani ani w żaden sposób materialnie niewynagradzani - tworzą dzieło ogromne i wiekopomne, prześcigając osiągnięcia profesjonalnych firm. Mam na myśli tytułowe Wiki.
Sama nazwa zapewne nie jest Państwu obca. Któż z nas nie bywał w takiej sytuacji, że chcąc się czegoś dowiedzieć na jakiś temat - wpisywał potrzebne hasło do Google (albo do innej wyszukiwarki internetowej) i już po chwili miał całą masę propozycji stron www, z których mógł czerpać do woli potrzebne informacje. Wśród tych stron prawie zawsze na jednym z czołowych miejsc była Wikipedia, której artykuły pokrywają imponująco obszerny zakres zagadnień.
Wikipedia jest jednym z tych nowoczesnych narzędzi informatycznych, które powstało całkowicie i wyłącznie dzięki ochotniczej pracy tysięcy wolontariuszy na całym świecie, których zadziwiająco zgodne działania okazały się zachwycająco skuteczne. Idea Wikipedii (i innych narzędzi Wiki) została chyba najtrafniej wyrażona przez Jimmy'ego Walesa, jednego z założycieli ogólnoświatowego ruchu na rzecz rozwoju kultury i powszechnej edukacji. Otóż u początku tego ruchu powiedział on: - Wyobraź sobie, że każdy człowiek na naszej planecie ma swobodny dostęp do wiedzy całej ludzkości. Albo lepiej przyłącz się do nas, bo do tego właśnie dążymy!
Dziwacznie brzmiąca (we wszystkich językach świata!) nazwa Wiki pochodzi od hawajskiego zwrotu "Wiki Wiki", oznaczającego "bardzo szybko". Terminem tym określa się oprogramowanie umożliwiające współpracę wielu użytkowników przy tworzeniu treści internetowych. Oprogramowanie to udostępniane jest do otwartego (darmowego) wykorzystywania przez wszystkich chętnych i zainteresowanych, zaś wynikiem używania tego oprogramowania są między innymi ogromne zasoby wiedzy (także udostępnianej w sposób otwarty, a więc niestrzeżonej prawami autorskimi) gromadzone w internecie w wyniku bezustannej pracy tysięcy wolontariuszy. Wiedzę do systemu Wiki może wprowadzać każdy, kto chce i potrafi. Żeby jednak ustrzec się przed gromadzeniem i dystrybuowaniem pseudowiedzy (niedokładnej, niekompletnej, nieprawidłowo prezentowanej czy niewłaściwie interpretowanej) - każdy użytkownik systemu Wiki może też wprowadzać poprawki i uzupełnienia do zgromadzonych tam (i stale szybko rosnących) zasobów wiedzy, przy czym redaktorzy opiekujący się określonymi obszarami Wiki dbają o to, by w przypadku różnic zdań i sporów największe szanse na utrzymanie się w systemie miała wiedza pewna, sprawdzona, naukowo zweryfikowana. Oczywiście nie zawsze ten ideał udaje się uzyskać od samego początku, przeto okresowo w zasobach Wiki bywają informacje niekompletne, niedokładne lub nawet błędne - ale mechanizm ustawicznego społecznego porządkowania tej stajni Augiasza okazuje się nadspodziewanie skuteczny.
Wikipedia jest najbardziej znana (i chyba najbardziej użyteczna), ale nie jest jedynym narzędziem powstałym przy pomocy technologii Wiki. W istocie aktualnie działa na świecie blisko tuzin projektów, które wykorzystują technologie Wiki do gromadzenia i swobodnego (otwartego) dystrybuowania wiedzy w różnej formie i na różne tematy. Są to między innymi Wikimedia Commons - magazyn ilustracji, zdjęć i plików multimedialnych dla wszystkich wersji językowych Wikipedii, Wikibooks - dostępne bezpłatnie podręczniki i książki, pozwalające na pogłębienie i poszerzenie wiadomości dostarczonych przez Wikipedię, Wiktionary - słowniki różnych języków ułatwiające korzystanie z zasobów Wiki przez wielojęzyczną społeczność użytkowników, Wikisource - wielojęzyczna baza tekstów źródłowych, Wikinews - wiadomości agencyjne na temat bieżących wydarzeń, Wikiquote - przebogaty zbiór cytatów, Wikispecies - wielojęzyczny katalog gatunków biologicznych, i szereg innych. A wszystko to stworzyła, rozwija, pielęgnuje i utrzymuje ogromna rzesza ochotników, którzy oferują swoją wiedzę i pracę dla samej tylko satysfakcji uczestniczenia w czymś wielkim, potrzebnym i pożytecznym.
Czyż to nie wspaniałe?