Woda – dla życia i naszego zdrowia

– Około 70 procent ciała człowieka to woda. Bez pożywienia możemy przeżyć nawet 40 dni, natomiast bez wody – tylko kilka. Bezbarwna, bezwonna, pozbawiona smaku i kalorii jest niezbędna do życia nie tylko nam, ale wszystkim organizmom na Ziemi. W czasie letnich upałów temat „woda” jest szczególnie nośny. Wiadomo, jej ubytek w organizmie wciąż musimy uzupełniać. Pytanie – w jakich ilościach i jaką wodą?

– Odpowiedź na pytanie, ile wody należy pić dziennie wcale nie jest jednoznaczna. Zapotrzebowanie na wodę zależy bowiem od wielu różnych czynników, między innymi właśnie od temperatury otoczenia. Dietetycy mówią o 2,5-3 litrach dziennie.

Według mnie, w tej ilości litr powinna stanowić sama woda, ponieważ resztę wody przyjmujemy w pożywieniu – pijąc herbatę, kawę, jedząc owoce, warzywa oraz zupy. Natomiast na pytanie, jaką wodę pić, odpowiedź jest jedna – butelkowaną.

– Dlaczego? Łatwiej jest przecież odkręcić kran.

– Może i łatwiej, ale na pewno nie z korzyścią dla zdrowia. Woda jako bardzo ważny element codziennego pożywienia powinna bowiem zawierać składniki mineralne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, których brakuje w naszej diecie. To przede wszystkim magnez i wapń, ale również wodorowęglany, sód, żelazo, fluorki, chlorki, siarczany, jod, dwutlenek węgla.

– Każda woda zawiera przecież jakieś minerały, nawet ta wodociągowa.

– Woda z kranu ma bardzo niską mineralizację. Śladowe ilości – na przykład magnezu czy wapnia, których to minerałów Polakom najbardziej brakuje – nie mają żadnego znaczenia w naszym bilansie dietetycznym. Co więcej, porównywanie wód wodociągowych i wód butelkowanych jest niezasadne, a raczej – nieuprawnione.

Państwowy Zakład Higieny podaje, że jakość bezpieczną dla naszego zdrowia powinna wykazywać zarówno woda wodociągowa, jak i woda butelkowana, jednak ta jakość oceniana jest w odrębnych przepisach prawnych.

Wody butelkowane jako środki spożywcze podlegają przepisom ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Natomiast woda wodociągowa podlega przepisom ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków. Są to zatem dwie zupełnie różne kategorie wód, podlegające różnym przepisom określającym ich cechy i dopuszczalne parametry.

– Jakie więc wody kupujemy w butelkach?

– Wody, których jakość nie tylko jest bezpieczna, ale również bardzo korzystna dla zdrowia. Są to wody podziemne wydobywane z pokładów zabezpieczonych przed zanieczyszczeniami szczelnymi warstwami geologicznymi.

To wody pierwotnie czyste pod względem chemicznym i mikrobiologicznym oraz o określonym składzie mineralnym. Ze względu na naturalne pochodzenie nie wymagają uzdatniania i przepisy wręcz tego zabraniają – gdyż wówczas nie mogłyby być wodami butelkowanymi.

– Wody z wodociągów też są przecież reklamowane jako krystalicznie czyste i zdrowe.

– Wody wodociągowe w większości pozyskiwane są z wód powierzchniowych, z rzek, jezior i innych zbiorników wodnych w żaden sposób nie zabezpieczonych przed zanieczyszczeniami. Pozyskiwana z nich woda musi przejść żmudny proces uzdatniania, aby można ją było przekazać do sieci wodociągowej.

W stanowisku Państwowego Zakładu Higieny czytamy, że procesy uzdatniania to: „(...) filtracja, koagulacja, flokulacja, chlorowanie, ozonowanie, promieniowanie UV, mikrofiltra­cja, demineralizacja. Stosowanie tych metod (poza dezynfekcją z użyciem UV) skutkuje pozostawieniem w wodzie uzdatnionej resztkowych ilości użytych chemikaliów (chlor, ozon) i/lub powstawaniem związków pochodnych (THM, bromiany, chlorany, chloryny). (…) Demineralizacja czy też mikrofiltracja powodują usunięcie nie tylko składników niepożądanych, ale również zmianę naturalnego składu mineralnego wody, w tym także składników pożądanych ze względów zdrowotnych, np. wapnia i magnezu”.

Od siebie dodam jeszcze, że woda, zanim dostanie się do kranu, musi przebrnąć spory odcinek rurami, a instalacje liczą sobie niekiedy kilkadziesiąt lat. Czy to wszystko gwarantuje, że pijemy krystalicznie czystą wodę? Mamy też wiele informacji o zanieczyszczeniu wód wodociągowych szkodliwymi substancjami biologicznymi i chemicznymi, a nawet pozostałościami leków.

– Czy każda woda butelkowana ma oddziaływanie profilaktyczno-zdrowotne?

– Można powiedzieć, że każda, chociaż w mniejszym lub większym stopniu. Zależy to od ilości zawartych w niej składników mineralnych. Aby woda miała rzeczywiście znaczenie zdrowotne, minerały w niej obecne muszą pokrywać nie mniej niż 15 procent zalecanego dziennego zapotrzebowania człowieka.

Wody butelkowane występują w trzech kategoriach: wysokozmineralizowane zawierające od 1500 do 4000 mg składników mineralnych w litrze, średniozminerali­zo­wane, gdzie tych składników jest od 500 do 1500 mg w litrze oraz niskozmineralizowane zawierające w litrze do 500 mg minerałów. Najbardziej wartościowe są więc wody wysoko­zmineralizowane.

Jeśli zawierają magnez i wapń, mogą być znakomitym źródłem suple­mentacji tych pierwiastków, ponieważ ich niedobór w organizmach Polaków jest powszechny. Tymczasem, kiedy mówimy o uzupełnianiu magnezu, wymieniamy kakao, czekoladę, kasze, zapominamy natomiast o wodzie. Podobnie jest z wapniem – pijemy mleko i kefiry, jemy sery, ale o wodzie pełnej tego składnika nikt nie wspomni.

– Kupujemy także wapń i magnez w aptekach...

– Uważam, że wody magne­zowo-wapniowe są nawet lepsze niż suplementy z aptecznych półek – pierwiastki łatwiej i szybciej się wchłaniają. Jeśli tego typu wody są wypijane codziennie, w odpowiednich ilościach, mogą mieć znaczenie dla prewencji osteoporozy w przypadku wapnia oraz nadciśnienia i innych chorób układu krążenia w przypadku magnezu. Warto wiedzieć, że wody mineralne mogą zawierać nawet do 70 różnego rodzaju składników, chociaż praktyczne znaczenie ma tylko dziesięć, wcześniej już wymienionych.

– Ile mamy w Polsce rodzajów wód butelkowanych?
– Co najmniej kilkadziesiąt, w tym tylko około trzydzieści jest wodami wysokozminera­lizowanymi. Pozostałe to wody średniozmineralizowane oraz wody niskozmineralizowane, nazywane też źródlanymi. Nie znaczy to jednak, że woda niskozmineralizowana, zawierająca mniej pierwiastków jest też mniej wartościowa – w tym wypadku mamy gwarancję, że jest czysta biologicznie i chemicznie.

– Wybór mamy zatem duży.

– Rzeczywiście, różnorodność wód butelkowanych pozwala nam wybrać wodę do picia taką, jaka nam odpowiada, zarówno ze względów smakowych, jak i zdrowotnych. Inne potrzeby ma organizm małych dzieci, inne osób dorosłych oraz starszych, jeszcze inne – kobiet w okresie macierzyństwa, sportowców albo osób ciężko pracujących fizycznie. Żeby woda dobrze nam służyła, przy zakupie należy przeczytać etykietę i zapoznać się z jej składem.

– W handlu są także butelkowane wody lecznicze.

– To zupełnie odrębna kategoria. Wody lecznicze są stosowane w kuracjach pitnych na zlecenie lekarza.

WODA MINERALNA JAKO CZYNNIK PROFILAKTYKI ZDROWOTNEJ

Wody mineralne mogą zawierać 70 różnych składników. Ale praktyczne znaczenie mają tylko niektóre z nich. Należy je uwzględnić przy wyborze odpowiedniej dla potrzeb swojego organizmu wody do picia.

MAGNEZ
Bierze udział w ponad 300 procesach biochemicznych i dlatego decyduje o prawidłowej czynności układu immunologicznego i nerwowo-mięśniowego. Zapobiega chorobom nowotworowym, miażdżycy naczyń krwionośnych, zawałom i kamicy nerkowej, zaburzeniom ciąży i opóźnieniom rozwoju płodu.

Przeciwdziała stresom, zmniejsza napięcie nerwowe, likwiduje zaburzenia pracy serca i szkodliwe skutki picia alkoholu. Chroni przed zatruciami związkami fluoru, rtęci, ołowiu i innych metali ciężkich oraz zmniejsza skutki wpływu zanieczyszczeń przemysłowych na organizm.

WAPŃ
Jest podstawowym składnikiem kości i zębów. Wpływa korzystnie na przemianę materii i jest niezbędny do utrzymywania prawidłowej czynności serca i aktywności układu mięśniowo-nerwowego. Ułatwia leczenie niektórych procesów zapalnych, zapobiega osteoporozie i chorobom nowotworowym.

Szczególnie dużo wapnia potrzebują dziewczęta w okresie dojrzewania i kobiety w czasie menopauzy. Codziennie brakuje nam ok. 100 mg magnezu i co najmniej 200 mg wapnia. Te braki można łatwo uzupełnić pijąc wody magnezowo-wapniowe.

WODOROWĘGLANY
Wodorowęglany znajdujące się w wodzie mineralnej alkalizują kwasy żołądkowe zmniejszając nadkwasotę. Wody o wysokim poziomie wodorowęglanów wpływają korzystnie na organizm w początkowych stadiach cukrzycy, obniżają zawartość cukru w krwi i moczu, korzystnie wpływają na działanie insuliny oraz regulują pH krwi.

SÓD
Sód jako składnik płynów ustrojowych odgrywa niezwykle ważną rolę w organizmie. Reguluje równowagę elektrolityczną, utrzymuje równowagę kwasowo-zasadową i zapobiega odwodnieniu ustroju. Sód jest także moderatorem krwi. Występuje w wielu wodach mineralnych.

CHLORKI
Anion chlorkowy obecny jest w soku żołądkowym w postaci kwasu solnego, a chlorek sodu utrzymuje właściwe ciśnienie osmotyczne krwi i płynów ustrojowych.
Podczas ciężkiej pracy fizycznej, uprawiania sportów i w upalne dni następuje intensywne wydzielanie z organizmu soli z potem, co może spowodować ich niedobór objawiający się osłabieniem, szybkim zmęczeniem, a nawet mdłościami. Picie wód chlorkowo-sodowych pozwala na uzupełnienie ubytków soli. Przy dużym ubytku soli z organizmu zalecane jest picie wody zawierającej w litrze nawet do 1000 mg sodu i 1500 mg chlorku.

SIARCZANY
Siarczany zawarte w wodach mineralnych korzystnie wpływają na przemianę materii, zwiększają funkcję wydzielniczą wątroby i wydzielanie żółci. Działają korzystnie w stanach zapalnych dróg moczowych i przy chronicznych stanach nieżytowych jelit oraz w początkowych i średnich stanach cukrzycy – wpływają na aktywność insuliny i obniżają zawartość cukru w krwi i moczu. Działanie fizjologiczne wód siarczanowych obserwuje się, gdy zawartość siarczanów wynosi co najmniej 250 mg w litrze.

JOD
Jod ma duże znaczenie w prawidłowym funkcjonowaniu całego organizmu. Jego niedobór wpływa niekorzystnie na przebieg ciąży, jest przyczyną zaburzeń rozwoju płodu, a później – rozwoju psychicznego dzieci i młodzieży. Powoduje ociężałość umysłową i mniejszą wydajność w pracy. Jest przyczyną schorzeń tarczycy – na terenach, gdzie poziom jodu w wodzie pitnej jest bliski zeru, notuje się najwięcej schorzeń tego gruczołu.

(DD)

Czy wiesz, że... różnice w zawartości wody w organizmie
...wiążą się z wiekiem, płcią oraz budową ciała. Organizm dorosłego, nieotyłego mężczyzny zawiera przeciętnie ok. 60 proc. wody, dorosłej kobiety - ok. 54 proc., noworodka - 75-80 proc.
Najwięcej wody znajduje się w cieczach i wydzielinach ustrojowych: 86 proc. w żółci, 98 proc. w chłonce, 97 proc. w soku żołądkowym i aż 99, 5 proc. w pocie. Niewiele wody zawierają kości (25 proc.), dużo więcej wątroba (ok. 68 proc.), bardzo dużo płuca (ok. 80 proc.) i mięśnie (74-80 proc.).

Woda, rozmieszczona w ustroju w przestrzeniach wewnątrzkomórkowych i zewnątrzkomórkowych, jest niezbędna dla prawidłowej pracy całego organizmu. Np. jako składnik śliny, soku żołądkowego i jelitowego oraz żółci, ułatwia przełykanie kęsów pożywienia, a później ich trawienie i wchłanianie składników odżywczych do krwi lub chłonki oraz ich dalszy transport. Woda znajdująca się w przestrzeniach międzykomórkowych spełnia rolę zabezpieczającą i nawilżającą. Stanowi warstwę ochronną - swoistą amortyzację dla np. gałek ocznych, mózgu, rdzenia kręgowego czy płodu.

Wchodząc w skład mazi zmniejszającej tarcie, wydzielanej przez kaletki maziowe, woda umożliwia właściwą ruchliwość stawów, a przesuwanie się narządów wewnętrznych w jamie brzusznej możliwe jest dzięki temu, że zwilżane są one śluzem, którego integralną częścią jest woda. Woda, utrzymując ciągłe i odpowiednie nawilżenie płuc, pozwala nam oddychać, konieczna jest również do prawidłowej pracy układu krążenia i nerek.

(DD)