Województwo małopolskie walczy z Barszczem Sosnowskiego

Pierwszą próbę w Polsce zwalczania Barszczu Sosnowskiego na dużych areałach podjęto w województwie małopolskim. W okresie od 1.04.2014 do 30.04.2016 r realizowany był na powierzchni 134 ha i w 31 gminach województwa małopolskiego projekt nr EOG PL02: "Środowisko bez Barszczu Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi Manden). Projekt o łącznym budżecie 3798806,- zł w 85% (tj. 3228985,- zł) finansowany jest przez EOG, tj. Europejski Obszar Gospodarczy (Norwegia, Islandia, Liechtenstein. Liderem projektu był Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, a partnerami Małopolska Izba Rolnicza oraz Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, Zakład Doświadczalny w Grodkowicach.

W projekcie uczestniczyły gminy: Biały Dunajec, Bukowno, Bukowina Tatrzańska, Czchów, Dąbrowa Tarnowska, Dobczyce, Gdów, Gromnik, Kamionka Wielka, Kocmyrzów, Korzenna, Krynica, Lubień, Łącko, Łapsze N., Mszana D., Nowy Targ (miasto), Nowy Targ (gmina), Ochotnica Dolna, Olkusz, Podegrodzie, Szaflary, Szerzyny, Tarnów, Trzyciąż, Wieprz, Wiśniowa, Wolbrom, Zakopane, Zielonki.

W ramach realizacji celu projektu wykonano m. in. inwentaryzację występowania i monitoring zwalczania, zwalczanie na pow. 134 ha przy założonym wskaźniku 123 ha, przyprowadzono szkolenia w gminach uczestniczących w projekcie, określono dodatkową powierzchnię występowania.

W naszym kraju Barszcz Sosnowskiego zaczęto uprawiać na szerszą skalę w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Nasiona pochodziły z Instytutu Uprawy Roślin im. Wawiłowa w Leningradzie. Celem uprawy było zwiększenie bazy paszowej dla bydła, co mogło przyczynić się do większej podaży mięsa oraz mleka i jego przetworów. Okoliczność ta była istotna, gdyż w owym czasie obowiązywał system kartkowy przy zakupach żywności. Mleko i ser biały były nielicznymi artykułami, które można było nabyć bez kartek.

Dopiero po wprowadzeniu Barszczu Sosnowskiego na pola uprawne okazało się, że jest to roślina niebezpieczna dla ludzi. Jedną z głównych przyczyn jest zawartość w roślinach furokumaryny, która posiada właściwości fotosensibilujące. Oznacza to, że wywołuje nadwrażliwość skóry na promieniowanie słoneczne, co stanowi niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia ludzi. Kontakt z barszczem może mieć różnorodne skutki, objawia się zaczerwieniem i swędzeniem, wystąpieniem bolesnych pęcherzy i oparzeń, a objawy te nie zawsze kojarzone są z kontaktem z ta roślina. Przyczyną jest późne uzewnętrznienie symptomów chorobowych. Ryzyko wzrasta przy słonecznej pogodzie. Niebezpieczne olejki eteryczne zawarte są we włoskach pokrywających liście i łodygę. Działania profilaktyczne, jakie należy podjąć w przypadku kontaktu z tą niebezpieczną rośliną to osłonięcie poparzonego fragmentu ciała przed działaniem promieni słonecznych. Ograniczy to wystąpienie objawów alergicznych.

Zasadniczą trudnością w zwalczaniu Barszczu Sosnowskiego jest żywotność nasion i duży współczynnik rozmnażania. Pojedyncza roślina może wykształcić nawet do 40000 nasion, które zachowują zdolność kiełkowania do 5 lat po osypaniu się na powierzchnię gleby. Coroczne koszenie bez stosowania herbicydów jest nieskuteczne. Podobnie stosowanie sporadyczne oprysków herbicydowych okazało się niewystarczające dla zniszczenia tej rośliny. Wysoką skuteczność w zwalczaniu można uzyskać stosując trzykrotne w ciągu roku stosowanie mieszanki herbicydowej: Roundup Ultra 360 SL 4 l/ha + Chikara 25 WG 200 gramów + As (adiuwant 1 litr).

Opryski należy stosować nieprzerwanie przez 4-5 lat na tym samym stanowisku, gdyż w glebie znajduje się zapas nasion zdolnych do skiełkowania w kolejnych latach. O sukcesie w zwalczaniu tej niebezpiecznej rośliny decyduje niedopuszczenie na danym obszarze przez 5 lat do kwitnienia i wydania nasion. W przypadku osypania się nasion z kwiatostanów na glebę okres zwalczania wydłuża się o kolejne 5 lat.

W kwietniu 2016 r zrealizowano założenia projektu jakim było zniszczenie Barszczu Sosnowskiego na 80% powierzchni województwa małopolskiego. Obecnie Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie finansuje w 90% zwalczanie tej rośliny na pozostałej powierzchni występowania w województwie małopolskim. O fundusze mogą ubiegać się wszystkie gminy województwa małopolskiego. Zachęcamy władze i mieszkańców sąsiednich województw do włączenia się w zwalczanie Barszczu Sosnowskiego na swoich terenach.

Kazimierz Klima, Katedra Agrotechniki i Ekologii Rolniczej UR, Koordynator ds. naukowych projektu „Środowisko bez Barszczu Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi Manden.)”