Wrzosowy wrzesień

Wrzosy - symbol kończącego się lata i złotej polskiej jesieni Fot. Anna Kaczmarz

Drobniutkie, niepozorne kwiaty wrzosów najpełniej pokazują swą piękność, kiedy zaściełają kobiercami duże płaszczyzny, np. leśne polany, łąki.
Wrzosowisko możemy mieć również we własnym ogrodzie. Wrzosy uprawiane w pojemnikach możemy przesadzać do ogrodu przez cały sezon, jednak najlepiej robić to we wrześniu, gdy kwitną i widać je w całej okazałości.
Wrzosy często mylone są z wrzoścami - jedne i drugie to zimozielone krzewinki o wysokości 20-40 cm. Na oko wyglądają podobnie, podstawową różnicą pomiędzy nimi jest okres kwitnienia - wrzosy kwitną od lipca do października, natomiast wrzośce od końca lutego do kwietnia. Znawcy zauważą również różnice w kwiatach - kwiaty wrzosów są kielichowate, natomiast kwiaty wrzośców mają kształt dzbanuszków i są nieco mniejsze. Kolejna różnica to układ listków na pędach - wrzosy mają małe łuskowate listki, ustawione pod kątem; listki wrzośców są igiełkowate i ustawione prostopadle do pędu.
Zarówno jedne, jak i drugie są roślinami dość łatwymi w uprawie. Rosną szybko i nadają się do zadarniania dużych powierzchni. Kwitną bardzo długo, a kiedy przekwitną, ich ozdobą mogą być liście, które zależnie od odmiany, bywają ciemno- lub jasnozielone, szare, cytrynowe albo żółte.
W swym naturalnym środowisku wrzosy rosną w miejscach słonecznych, na mało urodzajnej, przepuszczalnej glebie. Powinna to być gleba sucha (w podmokłej ich korzenie łatwo gniją) i kwaśna (pH 3,5-5) - kwasowość podłoża to jeden z ważniejszych warunków powodzenia uprawy.
Zwykła ogrodowa ziemia (przeważnie wapienna) nie służy wrzosom - przestają rosnąć i szybko zamierają. Jeśli więc chcemy mieć wrzosowisko z prawdziwego zdarzenia, w miejscu, gdzie planujemy sadzenie roślin, zdejmujemy około 15 - 40-centymetrową warstwę ziemi i rozkładamy tam kwaśny torf lub próchnicze podłoże - np. mieszankę igieł i kory sosnowej, ziemi liściowej, torfu i piasku. W szkółkach lub sklepach ogrodniczych możemy też kupić specjalne podłoże dla wrzosów. To właśnie one szczególnie wymagają kwaśnej gleby. Wrzośce są nieco bardziej tolerancyjne.
Ponieważ utrzymanie odpowiednio kwaśnej gleby w dłuższej perspektywie może być kłopotliwe, warto wykorzystać w uprawie wrzosów zjawisko mikoryzy, czyli wzajemnego, korzystnego współżycia roślin i specyficznych grzybów symbiotycznych, nawiązujących bezpośredni kontakt z korzeniami rośliny. Mikoryzę można wprowadzić poprzez zastosowanie specjalnych szczepionek mikoryzowych dla roślin wrzosowatych. Dzięki zastosowaniu szczepionki mikoryzowej efekty będą się utrzymywać przez wiele lat, rośliny na wrzosowisku znacznie łatwiej się przyjmą, a w przyszłości będą lepiej tolerować niedogodne warunki glebowe i okresy suszy.
Rośliny sadzimy w dużych grupach na znacznej przestrzeni - nie tylko najpiękniej się wówczas prezentują, ale również lepiej rosną. Miejsce w ogrodzie przeznaczone na wrzosowisko powinno mieć przynajmniej od 2 do 5 m kwadratowych. Ta część ogrodu powinna mieć charakter naturalny, może nawet trochę dziki. Najefektowniej wrzosy wyglądają na terenie łagodnie pochylonym lub lekko pofałdowanym. Na płaskim terenie można usypać niskie pagórki, uskoki itd., tak aby rośliny rosły na różnych wysokościach.
Wrzosy (i wrzośce) kupujemy najczęściej w plastikowych pojemnikach. Możemy je sadzić w ogrodzie przez cały sezon wegetacyjny, ale najlepiej robić to wiosną lub we wrześniu. Na dwie godziny przed wysadzeniem, sadzonkę wraz z doniczką zanurzamy na kilka minut w wodzie. Sadząc rośliny musimy pamiętać, by w ziemi znalazł się cały system korzeniowy, natomiast pędów nadziemnych nie należy przysypywać. Mniejsze odmiany wrzosu i wrzośca sadzi się co 25 cm, średnie - co 40 cm, a odmiany o bujnym wzroście - co 50 cm.
Rośliny własnoręcznie rozmnożone sadzi się na wiosnę, a ziemię pod wrzosowisko przygotowuje się jesienią roku poprzedniego, czyli właśnie teraz.
Warto również pomyśleć o innych roślinach, które mogą towarzyszyć wrzosom - muszą się nie tylko ładnie z nimi komponować, ale także mieć podobne wymagania środowiskowe. Do wyboru mamy wiele roślin, które podobnie jak wrzosy i wrzośce preferują kwaśne gleby. Najczęściej na wrzosowych rabatach spotykane są drzewa i krzewy iglaste. Z krzewów liściastych warto wybrać zimozielone kalmie i różaneczniki lub krzewy jagodowe. Ciekawe kompozycje można także stworzyć włączając do wrzosowej kompozycji byliny oraz rośliny cebulowe.
Po posadzeniu wrzosów rabatę ściółkujemy kilkucentymetrową warstwą kory, co zapobiega szybkiemu przesychaniu gleby. Jest to bardzo ważne, bo wrzosy mają płytki system korzeniowy i korzystają jedynie z wody zgromadzonej w wierzchniej warstwie podłoża. Oprócz ściółkowania gleby, nie należy zapominać o systematycznym podlewaniu. Wrzosową rabatę podlewamy często (wczesnym rankiem lub o zachodzie słońca), ale małymi dawkami, pamiętając, że te roślinki nie lubią nadmiaru wody. Ponadto woda, którą podlewamy wrzosowisko nie powinna być twarda, bo po jakimś czasie zmieni odczyn gleby na zasadowy. Jesienią należy zapewnić roślinom zapas wody na zimę (czyli więcej podlewać, wciąż jednak nie za dużo, ponieważ w zbyt mokrej glebie mogą zgnić korzenie). Wczesną wiosną, gdy ziemia jest zmarznięta i korzenie nie mogą z niej pobierać wody, rosnące w słonecznym i przewiewnym miejscu rośliny narażone są na przesychanie.
W czasie sezonu wegetacyjnego rośliny wymagają zasilania wieloskładnikowym nawozem mineralnym. Stosujemy najniższe, zalecane na opakowaniu dawki, ponieważ wrzosy nie lubią zbyt intensywnego nawożenia. Najlepsze dla nich są nawozy wolno działające, które przenikają do gleby powoli, w miarę jak są pobierane przez korzenie roślin.
Wrzosy powinny być przycinane co roku, ponieważ tworzą wówczas zwarte, ładne kępy i obficiej kwitną. Rośliny kwitnące wiosną przycina się zraz po przekwitnięciu; kwitnące pod koniec lata i na początku jesieni - na początku wiosny roku następnego. Wrzosy przycina się, odcinając pędy poniżej miejsca, z którego wyrastały kwiaty. Małe rośliny można przycinać zwykłymi nożyczkami, duże - wygodniej jest ciąć nożycami do żywopłotu. Inne zabiegi pielęgnacyjne - oprócz nawożenia i przycinania - to oczywiście odchwaszczanie.
Chociaż wrzosy są odporne na mróz, warto okryć je na zimę - najlepiej po pierwszych przymrozkach, wykorzystując do tego celu sosnowe lub świerkowe gałązki albo włókninę. Okrycie usuwamy wiosną. Lepiej nie przykrywać wrzosowiska opadłymi liśćmi, ponieważ odcina to dopływ świeżego powietrza i może powodować gnicie roślin.
Polecane odmiany wrzosów: Praecox (kwiaty białe), Velvet Fascination (kwiaty białe), Carmen (kwiaty czerwone), Red Favorit (kwiaty czerwone), Boskop (kwiaty fioletowe), Mullion (kwiaty fioletowe). Polecane odmiany wrzośców: Springwood White (kwiaty białe), Winter Beauty (kwiaty różowe), Myretoun Ruby (kwiaty czerwono-różowe).
(DD)