Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Wszystko dla serca

Redakcja
Wiek XX to czas wielkiego rozwoju światowej kardiologii i kardiochirurgii. Postęp widoczny jest zwłaszcza w metodach diagnozowania i zapobiegania chorobom. Nauka polska ma w tym niemałe zasługi, choć do dzisiejszych sukcesów dochodziła w nie najlepszych realiach, przy ograniczonych funduszach i braku odpowiedniego zaplecza.

Lekarz radzi

W krakowskim szpitalu, noszącym dziś imię Jana Pawła II, Klinikę Chirurgii Serca i Naczyń Instytutu Kardiologii, otwarto w 1979 roku. W rok później powstała Klinika Chorób Serca i Naczyń. Początkowo pracowaliśmy w warunkach bardzo trudnych, bez żadnej aparatury. Budowaliśmy wszystko od zera. Dziś nasze osiągnięcia liczą się w medycynie światowej.
Instytut Kardiologii - mieszczący się w Szpitalu Uniwersyteckim (I Klinika Kardiologii i Nadciśnienia Tętniczego CM UJ oraz II Klinika Kardiologii CM UJ) i w Krakowskim Szpitalu Specjalistycznym im. Jana Pawła II (kliniki: Choroby Wieńcowej; Elektrokardiologii; Chorób Serca i Naczyń; Chirurgii Serca, Naczyń i Transplantologii oraz Centrum Interwencyjnego Leczenia Chorób Serca i Naczyń, Ośrodek Diagnostyki Rehabilitacji Chorób Serca i Płuc) - uczestniczy w wielu programach międzynarodowych. Pracownicy naszych klinik sami też kierują programami realizowanymi w wielu krajach.

Badania nieinwazyjne

Nasze badania i działania diagnostyczne koncentrują się głównie wokół metod nieinwazyjnych i inwazyjnych. Do nieinwazyjnych należy w pierwszym rzędzie echokardiografia, najszerzej dostępna metoda obrazowania, stosowana w diagnostyce chorób serca, przydatna szczególnie w ocenie przedoperacyjnej i przed planowanym leczeniem interwencyjnym. Dziedzina ta bardzo się w ostatnich latach rozwinęła. Największym jej osiągnięciem jest echokardiografia trójwymiarowa 3D, pozwalająca na przestrzenne uwidocznienie struktur serca w czasie rzeczywistym.
W Szpitalu im. Jana Pawła II posiadamy najnowszej generacji spiralną tomografię komputerową, która ma istotne znaczenie w rozpoznawaniu miażdżycy i w ocenie stopnia zwężenia naczynia. Najczęściej bada się tętnice szyjne, aortę piersiową i brzuszną, tętnice płucne, trzewne i nerkowe. Podejmuje się też próby badania naczyń w kończynach dolnych.
Kolejne badanie, rezonans magnetyczny, umożliwia bardzo dokładne określenie u chorych z zaawansowaną niewydolnością serca, na ile mięsień serca po zawale zamienił się w bliznę, czy jest żywotny, czy założenie by-passów poprawi czynność lewej komory i zapobiegnie niewydolności serca.
W Szpitalu im. Jana Pawła II działa też pracownia medycyny nuklearnej, która wprowadza najnowocześniejsze metody diagnostyczne. Dzięki np. scyntygrafii serca - badaniu izotopowemu oceniającemu funkcje mięśnia sercowego - możemy stwierdzić, w jakim stopniu mięsień serca jest niedokrwiony na skutek zwężenia tętnicy.
Nieinwazyjne metody diagnostyczne, takie jak tomografia komputerowa, nie są jednak uniwersalne. Dla uwidocznienia zmian w naczyniach wieńcowych u chorych po zawale serca trzeba wykonać

koronarografię,

która jest badaniem inwazyjnym. Podając do tętnic wieńcowych pacjenta kontrasty, ustalamy w jakim stopniu mięsień serca został zniszczony.
Koronarografia, to badanie tętnic wieńcowych, natomiast angiografia obwodowa jest badaniem wszystkich tętnic, polegającym na podaniu do naczynia środka kontrastującego, umożliwiającego uwidocznienie zmian na zdjęciu rentgenowskim. Badanie pozwala stwierdzić przebieg naczynia, a także jego światło (przekrój wnętrza).
Angiografię wykorzystuje się w diagnostyce guzów nowotworowych, tętniaków, a także zwężeń i niedrożności tętnic, anomalii w budowie anatomicznej.
Metody diagnostyczne, które jeszcze przed 20. - 30. laty pozostawały w sferze marzeń, dały ogromny postęp w diagnostyce. Może więc w niedalekiej przyszłości otrzymamy takie rozwiązania technologiczne, które wyeliminują koronarografię interwencyjną.
Mówiąc o miażdżycy myślimy zwłaszcza o tętnicach wieńcowych, ale oprócz nich mamy również

"starzejące się" tętnice

dogłowowe, szyjne, mózgowe, nerkowe, obwodowe. Nasz Instytut Kardiologii osiągnął znaczącą na świecie pozycję w poszerzaniu zwężeń tętnic obwodowych, przede wszystkim szyjnych, ale także nerkowych i udowych (w kraju pod tym względem przodujemy).
Leczymy pacjentów kierowanych przez lekarzy, na podstawie zaobserwowanych objawów, które mogą zagrażać np. udarem mózgu (zawroty głowy, złe samopoczucie). Badanie ultrasonograficzne, dające obraz blaszki miażdżycowej w tętnicach szyjnych, pomaga w wyborze metody interwencji. Przy zwężeniu tętnic szyjnych, zagrażających udarem, proponowane są dwa alternatywne rodzaje zabiegów - chirurgiczne poszerzenie tętnicy lub założenie stentu do szyi.
Każdy zabieg na tętnicach (mimo że bezpośrednia skuteczność wynosi 95 proc.) może mieć powikłania. Niemniej w sytuacji, gdy zbyt duże zwężenie, zwłaszcza tętnic szyjnych, grozi udarem, zabieg może pacjenta przed nim uchronić.
Jednym z przykładów wykorzystania najnowszych osiągnięć naukowych w celach terapeutycznych może być postępowanie stosowane w sytuacji

wady wrodzonej

polegającej na nieodpowiednim zrośnięciu się przegrody między przedsionkami lub komorami ("dziura w sercu") i powstaniu przecieku (krew płynie nieprawidłowo). Dawniej tego rodzaju wady usuwano operacyjnie. Dziś osiągnięciem kardiologii interwencyjnej jest możliwość wykorzystania specjalnych zapinek, wprowadzanych przezskórnie przez cewnik w celu zamknięcia otworu. Zapinka jest obserwowana w trakcie zabiegu radiologicznie i dzięki zastosowaniu echokardiografii. Przy zabiegu współdziałają dwa zespoły - kardiologów interwencyjnych i echokardiografistów.
Do nowoczesnych metod terapeutycznych można zaliczyć m.in.: przezskórną rewaskularyzację mięśnia sercowego, zabiegi angioplastyki tętnic wieńcowych ze stentowaniem (PCI, tzw. "balonikowanie") czy zabiegi terapeutyczne na tętnicach szyjnych, nerkowych, podobojczykowych (PTA - przezskórna plastyka śródnaczyniowa).
Zabieg PCI ma na celu poszerzenie zwężonych lub zamkniętych tętnic wieńcowych. Do przewężonego naczynia wprowadza się balonik niewielkich rozmiarów, który, po wypełnieniu kontrastem rozpręża się, poszerzając zmienione naczynie. Aby dodatkowo zabezpieczyć miejsca poszerzenia tętnicy wieńcowej przed ponownym zwężeniem, często umieszcza się specjalne, "stalowe rusztowanie" w miejscu poszerzenia, tzw. stent.
Badania ostatnich lat wykazały, że przyczyną nadciśnienia tętniczego, zwłaszcza u osób po 60. czy 70. roku życia, może być

zwężenie tętnic nerkowych,

prowadzące do niewydolności nerek. Przeprowadziliśmy w Instytucie Kardiologii program w celu ustalenia jak często występuje taka zależność (mamy przodujące badania w Polsce).
Badania diagnostyczne dla oceny zwężeń w tętnicach nerkowych rozpoczynamy od nieinwazyjnej ultrasonografii. Najdokładniejsza jest jednak angiografia obwodowa, z użyciem cewnika i podaniem kontrastu.
Wielkim osiągnięciem w kardiologii interwencyjnej jest ultrasonografia wewnątrznerkowa - możliwość oglądania zwężeń tętnic nerkowych specjalnymi głowicami, wprowadzonymi do ich wnętrza. Mamy też wirtualną histologię, za pomocą której jesteśmy w stanie zobaczyć w naczyniach nerkowych (również w naczyniach wieńcowych) na ile stabilna jest blaszka miażdżycowa. Stabilna jest blaszka uwapniona, nie zagrażające pęknięciem. Niestabilna, to blaszka miękka, naciekowa, której pęknięcie powoduje zamknięcie naczynia. Za przyczynę zawału serca uznawano dawniej postępujące zwężenie naczynia. Dziś wiemy, że naczynie może zamknąć niestabilna blaszka. Zdarzają się przypadki, że po specjalistycznych badaniach, dających wynik korzystny dla chorego, w krótkim czasie dochodzi u niego do zawału serca. Badania mogą się w jakimś procencie mylić, ponieważ niestabilna blaszka miażdżycowa jest "nieprzewidywalna".
Dobre wyniki osiągamy w zakładaniu stentów do tętnic szyjnych z powodu ich zwężenia (ok. 500 pacjentów). Umożliwiają nam to nowoczesne metody diagnostyczne, do jakich mamy dostęp w szpitalu. Jedną z nich jest perfuzja mózgu w rezonansie magnetycznym, dająca odpowiedź na pytania: jakie jest zagrożenie, czy chory ma udar, czy jego mózg jest żywotny.
Jako dyrektor instytutu pragnę pochwalić się ogromną aktywnością naukową kierowanego przeze mnie zespołu, w kraju i na świecie. Wprowadziliśmy m.in. nową metodę leczenia

komórkami macierzystymi szpiku

- własnymi komórkami szpikowymi pacjenta, które są podawane w miejscu uszkodzenia pozawałowego. Wiele danych wskazuje na to, że podanie komórek macierzystych w miejscu dużego uszkodzenie mięśnia sercowego, poprawia czynność komory, zapobiega inwalidztwu.
Pracownicy Instytutu Kardiologii prezentują na światowych kongresach referaty, będące dowodem ich osiągnięć, są członkami komitetów naukowych, prowadzą, jak już wspomniałam, programy o zasięgu międzynarodowym. U nas również organizuje się międzynarodowe kongresy, do nas przyjeżdżają naukowcy, aby się uczyć.
Historia Instytutu Kardiologii w Szpitalu im. Jana Pawła II rozpoczęła się przed 28. laty od współpracy kilku osób. Zaczynałam tworzyć tę jednostkę m.in. z prof. Antonim Dziatkowiakiem i prof. Jerzym Sadowskim. Inicjatywa prof. Dziatkowiaka doprowadziła do zbudowania jednej z najnowocześniejszych kardiochirurgii o znaczeniu międzynarodowym. Rozwinęła się dzięki temu kardiologia interwencyjna, która jest tu dzisiaj siłą napędową dalszego rozwoju. Pomagało w tym i pomaga wielu ludzi, organizacji, instytucji. Należy wśród nich wymienić choćby Komitet Badań Naukowych, wspierający nasze projekty naukowo-badawcze.
Wysłuchała: DANUTA ORLEWSKA
Zdjęcia: Krakowski SzpiTal im. Jana Pawła II
W Krakowskim Szpitalu Specjalistycznym im. Jana Pawła II, który będzie w tym roku obchodził 90-lecie istnienia, pierwszą operację kardiochirurgiczną przeprowadzono w roku 1951, na oddziale torakochirurgii. W sześć lat później dokonano pierwszego cewnikowania serca, a po roku przeprowadzono pierwszą operację na otwartym sercu. W szpitalu przeprowadza się teraz rocznie ok. 2200 operacji na otwartym sercu i ok. 20 przeszczepów serca. Wszczepianych jest ok. 800 rozruszników serca. W poradni szpitala udzielanych jest ok. 75 tys. porad.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na dziennikpolski24.pl Dziennik Polski