Wszystko jest polityką. „Żegota” na poczcie

Wśród jej zasług należy wymienić choćby upowszechnianie wiedzy o polskiej historii i kulturze poprzez tematycznie odpowiednio dobrane emisje znaczków pocztowych (ostatnio np. Ryngrafy Żołnierzy Wyklętych). Od kilku miesięcy urzędy pocztowe są także miejscem wystaw, poświęconych ważnym wydarzeniom historycznym, organizowanych we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej.

Ekspozycja dotycząca tzw. operacji polskiej NKWD, czyli dokonanego w latach 1937-1938 ludobójstwa ponad 100 tys. Polaków, mieszkających na terenie Związku Sowieckiego, pokazana została w kilku miastach, m.in. w Warszawie i Krakowie. W piątek 23 marca w pięciu miastach jednocześnie otwarta zostanie wystawa poświęcona działającej w czasie II wojny światowej Radzie Pomocy Żydom „Żegota”. Przez kilka tygodni będzie można ją oglądać w głównych urzędach pocztowych w Warszawie, Krakowie, Katowicach, Poznaniu i Gdańsku.

„Żegota” była jedyną w okupowanej Europie instytucją podlegającą władzom państwowym, której celem było udzielanie pomocy prześladowanej i mordowanej przez Niemców ludności żydowskiej. Jej powstanie poprzedziło powołanie we wrześniu 1942 roku Komitetu Pomocy Społecznej dla Ludności Żydowskiej im. Konrada Żegoty.

Była to inicjatywa wybitnej pisarki Zofii Kossak-Szczuckiej, a nazwa dla zmylenia okupantów pochodziła od wymyślonej przez nią fikcyjnej osoby. Po kilku miesiącach rozpoczętą już akcję pomocy przejęła Delegatura Rządu na Kraj, co wynikało z potrzeby kontroli nad funduszami, zarówno polskiego rządu, jak i organizacji żydowskich w Ameryce, przekazywanymi za pośrednictwem cichociemnych (komandosów zrzucanych na terenie okupowanej Polski), a także kurierów AK i Delegatury.

Pieniądze były efektem udanej misji konspiracyjnego kuriera Jana Karskiego, który w październiku 1942 roku został przerzucony do Anglii z obszernym raportem na temat sytuacji Żydów. Polskie Państwo Podziemne nie tylko przekazywało fundusze, otrzymywane z Londynu, ale organizowało też rozmaite formy pomocy, np. dostarczało fałszywe dokumenty uciekinierom z gett na terenie całej Polski. Okręgowe Rady Pomocy Żydom powstały też we Lwowie i w Krakowie.

Wystawa na poczcie, którą mogą oglądnąć także przypadkowi interesanci, to dobry pomysł. Nawiązuje też do czasów, gdy Poczta Polska cieszyła się autorytetem jednej z najważniejszych (obok wojska, policji czy kolei) instytucji państwowych, urzędnik pocztowy stał wysoko w hierarchii zawodów, a jego pracę szanowano jako cenioną służbę publiczną.