Wybierz najbezpieczniejszy wariant dziedziczenia spadku

W wielu sytuacjach po śmierci najbliższych stajemy się posiadaczami nie tylko dóbr, ale również długów, które często przekraczają wartość spadku, a ich spłata przekracza nasze możliwości finansowe. Dziedziczymy bowiem zarówno aktywa, jak i pasywa – po śmierci spadkodawcy na jego bliskich przechodzą wszystkie prawa oraz obowiązki. Ważne jest, by poznać zasady przyjmowania spadku, aby uniknąć sytuacji, w której my oraz nasi najbliżsi wpadniemy w pętlę zadłużenia. Poniżej opisujemy obecny stan prawny (uwaga, od połowy października nastąpią zmiany).

Czas sprzymierzeńcem i wrogiem
– Pierwszym i najistotniejszym momentem jest chwila, w której dowiadujemy się o tytule powołania do spadku z testamentu lub z ustawy – mówi Kamil Muskus, dyrektor badań i rozwoju z firmy Compass Money. – Jest to czas, w którym otrzymujemy informację o śmierci spadkodawcy lub o odrzuceniu spadku przez osobę, która według przepisów miała do niego prawo wyprzedzające nasz tytuł. Warto również pamiętać, że moment dowiedzenia się o tytule podlega oczywiście dowodzeniu, jeśli sprawa dotyczy spadkobiercy z dalekiej rodziny lub takiego, z którym się nie utrzymywało żadnych kontaktów – możemy się o tym dowiedzieć nawet dopiero po wielu latach od śmierci. Od tego momentu mamy sześć miesięcy na to, by podjąć decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu dziedzictwa. Jeżeli tego nie zrobimy, to odziedziczymy cały spadek z długami, które będziemy musieli spłacić z własnych zasobów finansowych _– mówi Kamil Muskus. – _Złożenie oświadczenia w przedmiocie spadku może nastąpić w sądzie, dokąd należy dostarczyć stosowny wniosek lub u notariusza – jest to znacznie szybsze i wygodniejsze rozwiązanie. Wystarczy umówić się na spotkanie, podczas którego notariusz wskaże potrzebne dokumenty, a po sporządzeniu aktu notarialnego prawnik prześle go do sądu. Ta czynność prawna obarczona jest niewielkim kosztem finansowym, zazwyczaj poniżej 100 złotych od osoby – dodaje ekspert.

Trzy warianty dziedziczenia
Możliwe są trzy warianty dziedziczenia. Pierwszym z nich jest przyjęcie spadku wprost. Dochodzi do niego z woli spadkobiercy lub w sytuacji, gdy w określonym czasie nie zadeklarował on swojego stosunku wobec spadku. Ten rodzaj dziedziczenia obarcza nas w całości aktywami i pasywami spadkodawcy. Przyjęcie spadku wprost skutkuje odpowiedzialnością za długi spadkowe także z własnego majątku, kiedy wartość otrzymanego nie wystarcza na spłacenie zaległości zmarłego.

– Nie ma możliwości, by odziedziczyć majątek z __pominięciem długów. Należy również zaznaczyć, że przyjęcie spadku wprost nie dotyczy osób małoletnich – kontynuuje Kamil Muskus.

Drugim wariantem jest odrzucenie spadku. W tym wypadku na nasze miejsce spadkobiercy wstępują osoby, które dziedziczyłyby po nas – żona bądź mąż, dzieci lub rodzeństwo – te osoby, aby uniknąć dziedziczenia długów, muszą złożyć odrębne oświadczenia o odrzuceniu spadku, przy czym należy uzyskać zgodę sądu rodzinnego na odrzucenie spadku w imieniu małoletnich dzieci. Ważne jest, by nie pominąć żadnych prawnych aspektów, ponieważ możemy doprowadzić tym odrzuceniem spadku do obciążenia długami naszych najbliższych.

– Trzecią, najlepszą opcją, kiedy obawiamy się obciążenia znacznym długiem, jest zdecydowanie się na przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – mówi ekspert.

W ten sposób długi spadkodawcy zostaną uregulowane do wysokości wartości otrzymanych aktywów. Dzięki tej formie dziedziczenia nie obarczymy zaległościami finansowymi naszych najbliższych.

Dobrodziejstwo inwentarza zakłada utrzymanie stabilności finansowej spadkobiercy. Jeżeli na przykład odziedziczymy dług w wysokości 100 000 złotych oraz dobra materialne o wartości 50 000 złotych, to tymi dobrami spłacimy dług i nie będziemy obciążeni resztą zaległości.

Jedynym wymogiem tego wariantu dziedziczenia jest wystąpienie o sporządzenie inwentarza spadku, który służy ustaleniu wartości aktywów i pasywów spadkodawcy, a tym samym pokrycie jego kosztów.

–_ Inwentarz, jeśli w skład spadku wchodzi dużo drobnych przedmiotów, które muszą zostać opisane i wycenione, zazwyczaj sporządza komornik. Jest to wariant, który działa na korzyść spadkobierców, obciążając przy tym wierzycieli zmarłego. Warto zaznaczyć, że małoletni spadkobiercy bez złożonego w określonym czasie wniosku otrzymują spadek z dobrodziejstwem inwentarza _– podsumowuje Kamil Muskus.

Dziedziczenie jest związane nie tylko z przyjęciem dóbr materialnych i finansowych po bliskim zmarłym. Równa się ono także przejęciu wszelkich długów, obowiązków czy nawet rachunków. Warto więc dowiedzieć się, jakie zasady dziedziczenia obowiązują w polskim prawie, by uniknąć wplątania siebie lub swoich najbliższych w kłopoty finansowe związane z dodatkowym obciążeniem portfela.

Testament na kłopoty z dziedziczeniem
Wśród częstych pytań dotyczących spadkobrania, jakie trafiają do redakcji, są także pytania o testamenty. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez firmę ubezpieczeniową 4Life Direct, większość z nas uważa posiadanie testamentu za ważne, ale tylko 13 procent sporządziło taki dokument.

Respondenci odpowiadali na cztery pytania: czy sporządzili testament, czy uważają, że sporządzenie takiego dokumentu jest ważne, jaką organizację charytatywną wskazaliby w swoim testamencie jako spadkobiercę oraz czy wiedzą, co stanie się z dorobkiem ich życia, jeśli nie sporządzą swojej ostatniej woli.

Mimo że każdy z nas ma możliwość spisania testamentu i podjęcia decyzji, co stanie się ze zgromadzonym przez niego majątkiem po śmierci, nie korzystamy z tej szansy. Badania pokazują, że zaledwie około 40 procent osób planuje sporządzić taki dokument. Tymczasem dokument ten skutecznie pomoże spadkobiercom uniknąć problemów z dziedziczeniem, które mogą się pojawić w trudnym okresie po śmierci testatora.

Wbrew powszechnie panującej opinii, o spisaniu ostatniej woli powinny pomyśleć nie tylko osoby dojrzałe i starsze, ale również przedsiębiorcy lub osoby posiadające kredyty.

Spadkobiercą może zostać także fundacja
Beneficjentami, których wskażemy w testamencie, mogą być nasze dzieci, wnuki, rodzice, rodzeństwo, dalsi krewni, a nawet znajomi. Nie wszyscy wiedzą, że także organizacje charytatywne, fundacje czy stowarzyszenia możemy wymienić w dokumencie jako spad- kobierców.

Badanie przeprowadzone przez 4Life Direct pokazuje, że mając do wyboru wsparcie organizacji działających na rzecz dzieci, seniorów, niepełnosprawnych lub zwierząt, ponad 70 procent respondentów wybrałoby fundacje wspierające najmłodszych.

Co powinniśmy zrobić, jeśli jesteśmy zainteresowani przekazaniem części naszego majątku fundacji charytatywnej?

– Spadkodawca może przekazać swój majątek na wypadek śmierci na rzecz fundacji, a rozporządzenie tego typu powinno znajdować się w testamencie – radzi radca prawny Aneta Ciechowicz-Jaworska.

Przepisy Kodeksu cywilnego stanowią jedynie, że fundacja ustanowiona w testamencie może być spadkobiercą, jeżeli zostanie wpisana do rejestru w ciągu dwóch lat od dnia ogłoszenia testamentu.