Wypłata a przepisy

Wypłata a przepisy (5)

Wypłata a przepisy

(5)

   Na żądanie pracownika pracodawca zobowiązany jest udostępnić mu wszelkie dokumenty i materiały, na podstawie których wyliczono jego wynagrodzenie - mówi radca Państwowej Inspekcji Pracy w Krakowie Maciej Piotrowski.
   Dokumenty dotyczące wysokości wynagrodzenia są poufne - podlegają ochronie prawnej,

tak jak dobra osobiste.

   Można je więc udostępniać wyłącznie pracownikowi, którego dotyczą, oraz organom kontrolnym, takim jak inspekcje pracy czy sądy pracy (w zakresie spraw dotyczących wynagrodzenia oraz ubezpieczeń społecznych). W pewnych sytuacjach do kontroli uprawniony jest również ZUS. Informacje o wynagrodzeniach może też otrzymać komornik, a pozostałe instytucje czy osoby - wyłącznie za zgodą pracownika.
   Zatwierdzanie wysokości wynagrodzeń poszczególnych pracowników przez np. rady zakładowe czy związki zawodowe, jeżeli pracownik nie wyraził na to zgody, stanowi naruszenie prawa.
   Pracownik otrzymuje od pracodawcy dwa dokumenty dotyczące wysokości zarobków i odprowadzanych składek na ubezpieczenie społeczne. Jednym z nich jest druk ZUS - RMUA (dokument z zakresu ubezpieczeń społecznych).
   Drugim dokumentem, wystawianym na żądanie pracownika,

jest tzw. pasek

- obliczenie przysługującego pracownikowi (do wypłaty) wynagrodzenia. "Pasek" zasadniczo obejmuje: obliczenie przysługującego wynagrodzenia oraz wysokość wynagrodzenia netto - kwoty, która zostanie pracownikowi wypłacona do ręki.
   Część dotycząca obliczenia wynagrodzenia powinna ujmować wszystkie elementy, z których się ono składa, np.: wynagrodzenie zasadnicze, różnego typu dodatki (np. funkcyjny czy za pracę w nocy), premie, nagrody, a także składniki uzależnione od efektu pracy (np. prowizje czy wynagrodzenie za wyniki).
   Wszystkie, wymienione wyżej, przysługujące pracownikowi

składniki wynagrodzenia

powinny być w "pasku" wyraźnie wyszczególnione, natomiast ich dokładne wyliczenia, np. że dodatek nocny przysługiwał za określoną liczbę godzin, nie są w "pasku" zamieszczane, gdyż pozycja "dodatek nocny" najprawdopodobniej będzie zawierała globalną kwotę, przysługującą za dany okres pobierania dodatku.
   Kolejną częścią wyliczenia wynagrodzenia jest obliczenie sumy netto. Ponieważ jest to dość skomplikowane wyliczenie, posłużmy się przykładem pracownika, który osiągnął wynagrodzenie brutto równe 1000 zł. Od kwoty tej należy odjąć:
   v składkę emerytalną w wysokości 9,76 proc., czyli 97 zł 60 gr;
   v składkę na ubezpieczenie rentowe w wysokości 6,5 proc., a więc 65 zł;
   v składkę na ubezpieczenie chorobowe w wysokości 2,45 proc., czyli 24 zł 50 gr. Po odjęciu tych składników pozostaje kwota 812 zł 90 gr, która jest podstawą składki na ubezpieczenie zdrowotne (na tzw. kasę chorych). Składka ta wynosi 8 proc. od kwoty 812 zł 90 gr, a więc 65 zł 3 gr. Należy przy tym pamiętać, że składka taka jest odliczana od podatku (zaliczki na podatek), jednak nie w pełnej wysokości, lecz jedynie w wysokości 7,75 proc. (63 zł). Pozostałe 0,25 proc. nie podlega odliczeniu.

Od wynagrodzenia należy zapłacić

skarbowi państwa zaliczkę na podatek dochodowy. Obliczenie to przeprowadza się na ogół w sposób następujący: od kwoty brutto, np. 1000 zł, odejmujemy składkę emerytalną, rentową, chorobową oraz tzw. koszty uzyskania przychodu. Dla pracownika zatrudnionego w jednym zakładzie pracy, w miejscowości jego zamieszkania, koszty uzyskania przychodu wynoszą 99 zł 96 gr miesięcznie (w przypadku zatrudnienia w więcej niż jednej firmie lub poza miejscem zamieszkania, kwoty te są różne).
   Kwota, która jest

podstawą do opodatkowania,

wynosi więc: 1000 zł minus 97 zł 60 gr (składka emerytalna), minus 65 zł (składka na ubezpieczenie rentowe), minus 24 zł 50 gr (składka na ubezpieczenie chorobowe), minus 99 zł 96 gr (koszty uzyskania przychodu), równa się 712 zł 94 gr.
   Zakładając, że pracownik jest opodatkowany stawką 19 proc., wstępna wysokość podatku (od kwoty 712 zł 94 gr) wynosi 135 zł 46 gr. Należy od niej odjąć ulgę podatkową w wysokości 44 zł 17 gr oraz podlegającą odliczeniu część składki na kasę chorych (63 zł). Jeśli więc wstępnie obliczony podatek wynosi 135 zł 46 gr, to po odjęciu 44 zł 17 gr i 63 zł otrzymamy kwotę 28 zł 29 gr. Ponieważ zaliczka zawsze

musi być zaokrąglona

do pełnych 10 gr, wyniesie ona 28 zł 30 gr. Wynagrodzenie netto pracownika wyniesie więc:
   v wynagrodzenie brutto (1000 zł) odjąć składkę emerytalną (97 zł 60 gr), odjąć składkę rentową (65 zł), odjąć składkę na ubezpieczenie chorobowe (24 zł 50 gr), odjąć składkę na kasę chorych (65 zł 03 gr), odjąć zaliczkę na podatek dochodowy (29 zł 30 gr). Wyliczona wartość wynagrodzenia netto wynosi 719 zł 57 gr. Jest to wyliczenie ogólne; w poszczególnych sytuacjach, w zależności od wysokości zarobków oraz innych uprawnień pracowników, może się nieco różnić.
DANUTA ORLEWSKA