XIV encyklik Jana Pawła II

Kard. Joseph Ratzinger, Prefekt Kongregacji Nauki Wiary

(fragmenty)

REDEMPTOR HOMINIS (Odkupiciel człowieka) 1979

„Pierwsza, najbardziej osobista, Encyklika Jana Pawła II jest punktem wyjścia wszystkich pozostałych. Nietrudno byłoby wykazać, że już w niej Papież poruszył wszystkie później rozwinięte tematy. Temat prawdy i jej związku z wolnością potraktowany został na miarę jego wagi w świecie, który pragnie wolności, lecz traktuje prawdę jako roszczenie i przeciwieństwo wolności. W tym pierwszym wielkim tekście nauczania papieskiego ujawnia się też gorliwość ekumeniczna Jana Pawła II. (…) Dokonał niejako syntezy doświadczeń zdobytych na drodze, którą przebył, jako pasterz Kościoła i myśliciel naszych czasów”.

DIVES IN MISERICORDIA (Bogaty w Miłosierdzie) 1980

„Można śmiało przyjąć, że impulsem do podjęcia tego tematu była dla Papieża pobożność zakonnicy z krakowskiego klasztoru, Siostry Faustyny Kowalskiej, którą później wyniósł do chwały ołtarzy. Wielkim pragnieniem tej świętej kobiety było umieszczenie miłosierdzia Bożego w centrum wiary i życia chrześcijańskiego. Dzięki sile swego życia duchowego ukazała w pełnym świetle — i to właśnie w naszych czasach, które poznały okrucieństwo ideologii — nowość przesłania chrześcijańskiego”.

„Encykliki Jana Pawła II możemy podzielić na kilka grup, według ich tematyki. (…) I tak dekada 1981-1991 to przede wszystkim trzy encykliki społeczne: LABOREM EXERCENS (O pracy ludzkiej z 1981 r.), SOLLICITUDO REI SOCIALIS (Społeczna troska z 1987 r.) i CENTESIMUS ANNUS (z 1991 r., w 100. rocznicę encykliki Rerum novarum).

W tych trzech wielkich encyklikach Papież zastosował swą myśl antropologiczną do problematyki społecznej naszych czasów. Podkreśla on w nich nadrzędność człowieka względem środków produkcji, pierwszeństwo pracy w stosunku do kapitału i prymat etyki nad techniką. Główną wartością jest godność człowieka, który zawsze jest celem, nigdy środkiem”.

„Encyklika SLAVORUM APOSTOLI (Apostołowie Słowian) z 1985 r., REDEMPTORIS MISSIO (Misja Odkupiciela) z 1990 r. i UT UNUM SINT (Aby byli jedno) z 1995 r. poświęcone są problematyce eklezjologicznej. (…)

Dotyczą dwóch wielkich dziedzin relacji, w których żyje Kościół. Pierwszą z nich jest dialog ekumeniczny. Papież z całą gorliwością swego zaangażowania ekumenicznego wprowadza tę dziedzinę do świadomości Kościoła poprzez encyklikę Ut unum sint.

Dialog ekumeniczny rozumiany jest tutaj jako zabieganie o jedność osób ochrzczonych, stosownie do przykazania Bożego i według wewnętrznej logiki wiary, którą Bóg ofiarował światu, jako czynnik jednoczący. Szczególnie pięknym tekstem ekumenicznym jest encyklika Slavorum apostoli. Z jednej strony, tekst ten wpisuje się w relacje pomiędzy Wschodem i Zachodem, z drugiej, ukazuje związki wiary z kulturą”.

DOMINUM ET VIVIFICANTEM (O Duchu Świętym w życiu Kościoła i świata) 1986

„W encyklice o Duchu Świętym pojawia się temat prawdy i sumienia. Według Papieża rzeczywistym darem Ducha Świętego jest >obdarowanie prawdą sumienia i obdarowanie pewnością Odkupienia<. U korzeni grzechu leży więc kłamstwo, odrzucenie prawdy: >Nieposłuszeństwo, jako wymiar pierworodny grzechu człowieka oznacza odepchnięcie tego źródła (tj. prawa odwiecznego), aby samemu stawać się autonomicznym i wyłącznym źródłem stanowienia o tym, co dobre i złe<. (…)”.

REDEMPTORIS MATER (Matka Zbawiciela) 1987

„Encyklika Redemptoris Mater rozpatruje prefigurację Kościoła w Maryi i tajemnicę Jej macierzyństwa. (…) W mariologii, według Papieża, spotykają się wszystkie wielkie tematy wiary. Nie ma encykliki, która nie kończyłaby się odniesieniem do Matki Pana”.

VERITATIS SPLENDOR (Blask Prawdy) 1993

„Dość obszerna i – zwłaszcza w swej drugiej, najdłuższej części – niełatwa do zrozumienia dla przeciętnego czytelnika. W samym centrum encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II o podstawach teologii moralnej, noszącej wymowny tytuł >Blask prawdy<, zostaje postawione pytanie o tożsamość człowieka wobec wolności etycznej. (...) Człowiek pytając o to jak >być wolnym<, pyta po prostu >jak być wolnym w prawdzie<”.

EVANGELIUM VITAE (Ewangelia Życia) 1995

„Do spraw, które często powracają w nauczaniu i działalności pasterskiej Ojca Świętego, należy bez wątpienia zaliczyć obronę życia ludzkiego od chwili poczęcia aż po naturalną śmierć. >Będę nieustannie wypełniał tę misję – powiedział Papież na początku swego pontyfikatu – którą uważam za niecierpiącą zwłoki, wykorzystując podróże, spotkania, audiencje, orędzia kierowane do osób, instytucji, stowarzyszeń< (przemówienie z 22 grudnia 1980).

Ten program istotny dla Kościoła i całej rodziny ludzkiej, Jan Paweł II realizuje z wielką energią, odwagą i poświęceniem przez wszystkie lata posługi Piotrowej, choć wie, że naraża się tym samym na sprzeciw, niezrozumienie, a nawet krytykę”.

FIDES ET RATIO (Wiara i rozum) 1998

„Encyklika Fides et ratio poświęcona jest relacji między wiarą i rozumem. >Wiara i rozum – czytamy w pierwszych słowach dokumentu – są jak dwa skrzydła, na których duch ludzki unosi się ku kontemplacji prawdy. Sam Bóg zaszczepił w ludzkim sercu pragnienie poznania prawdy, którego ostatecznym celem jest poznanie Jego samego, aby człowiek – poznając Go i miłując – mógł dotrzeć także do pewnej prawdy o sobie<. Akcentując problemy i zadania Ojciec Święty wyraża także optymistyczne przekonanie, że harmonijna relacja między wiarą a rozumem jest możliwa, człowiek dzięki niej może poznać swoją prawdziwą godność, a Kościół pełnić skutecznie swoją najważniejszą misję głoszenia słowa Bożego wszystkim ludziom”.

ECCLESIA DE EUCHARYSTIA (O Eucharystii w życiu Kościoła) 2003

„Ostatnia encyklika Jana Pawła II traktuje o Kościele >od wewnątrz< i >od góry<, i w ten sposób ukazuje jego rolę w tworzeniu komunii”.