Z kalendarium: 13.01 - 19.01

14 stycznia 1858
ZAMACH. W Paryżu miał miejsce nieudany zamach bombowy na jadącego do teatru cesarza Napoleona III. Zamachu dokonali włoscy karbonariusze, zwolennicy zjednoczenia Włoch. Od wybuchów trzech rzuconych przez nich bomb zginęło 12 przypadkowych osób, a 156 zostało rannych. Para cesarska nie odniosła poważniejszych obrażeń. Czterej sprawcy zostali ujęci.

14 stycznia 1863
BRANKA. W nocy z 14 na 15 stycznia przeprowadzono w Warszawie brankę. Uważa się, że akcja była pomysłem margrabiego Aleksandra Wielopolskiego, a autorami spisów byli jego syn Zygmunt Andrzej Wielopolski i oberpolicmajster Siergiej Muchanow. Mimo że brankę utrzymywano w tajemnicy, część młodzieży opuściła Warszawę i sformowała pierwsze oddziały partyzanckie.

13 stycznia 1935
PLEBISCYT. Na tzw. Terytorium Saary odbył się plebiscyt. Zgodnie z traktatem wersalskim Saara została oddana na 15 lat pod kontrolę Wielkiej Brytanii i Francji. 13 stycznia 1935 r. po upływie okresu 15-letniego protektoratu przeprowadzono referendum w sprawie przyszłości terytorium. 90,73 proc. głosujących opowiedziało się za przyłączeniem do III Rzeszy. 17 stycznia wkroczyły tam niemieckie oddziały wojskowe.

15 stycznia 1944
AKCJA. 27. Wołyńska Dywizja Piechoty rozpoczęła Akcję „Burza” na Wołyniu. Tego dnia ogłoszono mobilizację sił Okręgu Wołyńskiego AK. Komendant Okręgu Kazimierz Bąbiński „Luboń” wydał rozkaz koncentracji sił w zachodniej części Wołynia. Podjęto decyzję o tworzeniu tam dywizji piechoty. Przyjęto dla niej nazwę nawiązującą do przedwojennej kowelskiej 27. Dywizji Piechoty. Dywizja liczyła około 6 tys. żołnierzy.

17 stycznia 1945
ARESZTOWANIE. Szwedzki dyplomata Raoul Wallenberg został aresztowany przez NKWD w Budapeszcie. Wallenberg jako sekretarz szwedzkiej ambasady wystawiał paszporty zagrożonym eksterminacją węgierskim Żydom, zatrudniał ich w ambasadzie i udzielał im pomocy materialnej. Uratował w ten sposób około 10 tys. osób. Sowieci aresztowali go pod zarzutem szpiegostwa na rzecz USA i zesłali na Syberię, gdzie zmarł w do dziś niewyjaśnionych okolicznościach.

16 stycznia 1959
SAMOCHÓD. W Związku Sowieckim rozpoczęto produkcję limuzyny GAZ-13 Czajka przeznaczonej wyłącznie dla dygnitarzy krajów bloku wschodniego. Czajka wzorowana była częściowo na amerykańskim samochodzie Packard Caribbean z lat 50. Samochód ten jako jedyny produkowany w krajach socjalistycznych posiadał elektrycznie sterowane szyby i automatyczną skrzynię biegów ze specjalnym biegiem D, czyli defiladowym.

13 stycznia 1965
KABARET. W Warszawie odbyła się premiera pierwszego programu Kabaretu Dudek. Kabaret założony został przez Edwarda Dziewońskiego, a występowali w nim popularni aktorzy m.in. Irena Kwiatkowska, Wiesław Gołas, Jan Kobuszewski i Wiesław Michnikowski. Przedstawienia odbywały się w kawiarni „Nowy Świat”. Kabaret istniał do 1975 r. i przeszedł do historii polskiej rozrywki.

16 stycznia 1968
PRZEDSTAWIENIE. Władze państwowe podjęły decyzję o zawieszeniu przedstawień „Dziadów” Adama Mickiewicza w reż. Kazimierza Dejmka w Teatrze Narodowym w Warszawie. Powodem były antyradzieckie akcenty, jakich dopatrzono się w grze aktorów i reakcjach widzów. Decyzja o zdjęciu sztuki z afisza wywołała protesty i demonstracje warszawskich studentów, które następnie doprowadziły do wydarzeń marca 1968.

15 stycznia 1970
PREMIER. Muammar Kaddafi został premierem Libii. Był synem zubożałego Beduina robiącym karierę w armii. Do władzy doszedł w wyniku zamachu stanu, w którym obalił monarchię. Najpierw był Przewodniczącym Rady Dowódczej Rewolucji, potem premierem i Sekretarzem Generalnym Powszechnego Kongresu Ludowego. Później oficjalnie pełnił jedynie symboliczną rolę – naczelnego dowódcy i szefa Komitetów Rewolucyjnych, ale faktycznie był dyktatorem.

15 stycznia 2009
WODOWANIE. Samolot Airbus A320 linii US Airways awaryjnie wodował na rzece Hudson w Nowym Jorku. Pasażerska maszyna leciała z Nowego Jorku do Charlotte. Sześć minut po starcie, o godzinie 15.31, samolot zderzył się z kluczem dzikich gęsi i utracił moc w obu silnikach. Zmusiło to pilota do podjęcia manewru awaryjnego – lądowania na wodzie na pobliskiej rzece Hudson. Manewr się udał, a nikt z pasażerów nie zginął.