Z kalendarium 25.03 - 1.04

FUNDACJA UNIWERSYTETU WILEŃSKIEGO. Król Stefan Batory wydał przywilej zezwalający na przekształcenie wileńskiego kolegium jezuitów w wyższą uczelnię - Akademię Wileńską (później uniwersytet). W tym samym roku ustanowienie uczelni zaaprobował papież Grzegorz XIII.

27 marca 1839

KSIĘGA MORMONA. W marcu w Palmyrze w USA ukazała się "Księga Mormona" (na fot.), uznawana przez Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich za tekst święty. Zawiera zapisy proroków mających zamieszkiwać niegdyś oba kontynenty Ameryki. Jak dotąd "Księgę" opublikowano w ponad 90 językach.

29 marca 1848

LEGION MICKIEWICZA. Z inicjatywy Adama Mickiewicza w Rzymie powstała formacja wojskowa zwana Legionem Mickiewicza, mająca wziąć udział w walce o wyzwolenie Włoch. Liczący ok. 200 żołnierzy oddział wziął udział w kilku bitwach. Próba pójścia z odsieczą rewolucji węgierskiej skończyła się jego rozbiciem i rozproszeniem w Grecji.

30 marca 1853

WYNALAZEK ŁUKASIEWICZA. W oknie wystawowym lwowskiej apteki Pod Złotą Gwiazdą zapłonęła pierwsza lampa naftowa, skonstruowana przez chemika i farmaceutę Ignacego Łukasiewicza. 31 lipca jako pierwszy na świecie oświetlony w ten sposób został lwowski szpital powszechny.

26 marca 1855

RUGI PRUSKIE. Minister spraw wewnętrznych Prus nakazał władzom prowincjonalnym wysiedlić za granicę wszystkich Polaków i Żydów mających obywatelstwo rosyjskie. Rozporządzenie wykonywano bardzo brutalnie, wysiedlając także starców, kobiety i dzieci. Odnotowano wypadki śmiertelne.

31 marca 1889

OTWARTO WIEŻĘ EIFFLA W PARYŻU. Konstruktor Gustaw Eiffel wywiesił na szczycie flagę francuską. Prace rozpoczęły się w 1886 r., a przeznaczono na nie 7,8 mln franków. Pomysł wzniesienia takiej budowli w środku miasta wzbudził protesty artystów, architektów i pisarzy.

28 marca 1935

PREMIERA "TRIUMFU WOLI". W kinie Ufa-Palastam Zoo w Berlinie odbyła się premiera filmu dokumentalnego "Triumf woli", nakręconego przez Leni Riefenstahl w 1934 r., podczas szóstego zjazdu NSDAP w Norymberdze. Propagandowy film do dzisiaj imponuje sprawnością reżyserską i realizatorską.

26 marca 1943

ODBICIE JANA BYTNARA. Pod warszawskim Arsenałem (skrzyżowanie ul. Bielańskiej i Długiej, na fot.) Grupy Szturmowe Szarych Szeregów uwolniły harcmistrza Jana Bytnara "Rudego" oraz 25 innych więźniów, przewożonych z siedziby Gestapo przy alei Szucha na Pawiak. Bytnar zmarł 30 marca w wyniku obrażeń odniesionych podczas śledztwa.

27 marca 1945

ARESZTOWANIE SZESNASTU. W Pruszkowie NKWD podstępnie aresztowało 16 przywódców Polski Podziemnej, m.in. delegata rządu na kraj oraz ostatniego komendanta głównego AK. Wywieziono ich specjalnym samolotem do Moskwy, osadzono w więzieniu na Łubiance i zorganizowano proces.

1 kwietnia 1945

DESANT NA OKINAWIE. Rozpoczęło się lądowanie amerykańskich wojsk na Okinawie. Zacięte, prowadzone w trudnych warunkach walki o opanowanie wyspy toczyły się do 21 czerwca. Straty japońskie wyniosły ponad 100 tys. zabitych i zaginionych, amerykańskie - 12 tys.

29 marca 1951

WYROK. Małżeństwo Juliusa i Ethel Rosenbergów, związanych z partią komunistyczną USA, zostało uznane przez sąd winnym szpiegostwa na rzecz ZSRR i przekazywania tajemnic dotyczących broni jądrowej. 5 kwietnia Rosenbergowie zostali skazani na śmierć. Wyrok wykonano.

30 marca 1981

ZAMACH. Przed hotelem Hilton w Waszyngtonie John Hinckley jr. dokonał zamachu na prezydenta USA Ronalda Reagana, ciężko go raniąc. Hinckleya, który tym wyczynem chciał zwrócić na siebie uwagę aktorki Jodie Foster, uznano za niepoczytalnego. Do dziś przebywa w szpitalu psychiatrycznym.