Z kalendarium: 25.03 - 31.03

29 marca 1848

LEGION. Z inicjatywy Adama Mickiewicza w Rzymie powstała formacja wojskowa zwana Legionem Mickiewicza mająca wziąć udział w walce o wyzwolenie Włoch. Liczący ok. 200 żołnierzy oddział uczestniczył w kilku bitwach m.in. w Lombardii oraz w walkach miejskich w Genui i Rzymie. Próba pójścia z odsieczą rewolucji węgierskiej skończyła się jego rozbiciem i rozproszeniem w Grecji.

30 marca 1853

WYNALAZEK. W oknie wystawowym lwowskiej apteki Pod Złotą Gwiazdą zapłonęła lampa naftowa, skonstruowana przez chemika i farmaceutę Ignacego Łukaszewicza, który wykonał prototyp lampy razem z blacharzem Adamem Bratkowskim. 31 lipca jako pierwszy na świecie oświetlony w ten sposób został lwowski szpital powszechny. Z czasem lampa zrobiła światową karierę.

29 marca 1885

RUGI PRUSKIE. Minister spraw wewnętrznych Prus nakazał władzom prowincjonalnym wysiedlić za granicę wszystkich Polaków i Żydów, mających obywatelstwo rosyjskie. Przybyli oni tam jako emigranci ekonomiczni z zaboru rosyjskiego i nie nabyli obywatelstwa niemieckiego. Rozporządzenie wykonywano bardzo brutalnie, wysiedlając także starców, kobiety i dzieci. Odnotowano wypadki śmiertelne.

31 marca 1889

WIEŻA. Otwarto Wieżę Eiffla w Paryżu. Konstruktor Gustaw Eiffel wywiesił na jej szczycie flagę francuską. Prace rozpoczęły się w 1886 r., a przeznaczono na nie 7,8 mln franków. Pomysł wzniesienia takiej budowli w środku miasta wzbudził protesty artystów, architektów i pisarzy. Dziś wieża jest symbolem Paryża, a od momentu otwarcia zwiedziło ją ponad 200 mln osób.

26 marca 1943

ODBICIE „RUDEGO”. Pod warszawskim Arsenałem (skrzyżowanie ul. Bielańskiej i Długiej) Grupy Szturmowe Szarych Szeregów uwolniły harcmistrza Jana Bytnara „Rudego” oraz 21 innych więźniów, przewożonych z siedziby Gestapo przy alei Szucha na Pawiak. Bytnar zmarł 30 marca w wyniku obrażeń odniesionych podczas śledztwa.

27 marca 1945

ARESZTOWANIE SZESNASTU. W Pruszkowie NKWD podstępnie aresztowało 16 przywódców Polski Podziemnej, m.in. delegata rządu na kraj Jana St. Jankowskiego oraz ostatniego komendanta głównego AK gen. Leopolda Okulickiego (na fot.). Wywieziono ich specjalnym samolotem do Moskwy, osadzono w więzieniu na Łubiance i zorganizowano proces.

28 MARCA 1947

ŚMIERĆ GENERAŁA. Pod Jabłonkami koło Baligrodu w Bieszczadach, podczas inspekcji jednostek wojskowych w zasadzce zorganizowanej przez oddział Ukraińskiej Powstańczej Armii (sotnia „Chrina”) zginął przypadkowo gen. Karol Świerczewski. Generał został pochowany 1 kwietnia na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach z udziałem władz partyjnych, państwowych i kościelnych.

29 marca 1951

WYROK. Małżeństwo związanych z partią komunistyczną USA Juliusa i Ethel Rosenbergów (na fot.) zostało uznane przez sąd winnym szpiegostwa na rzecz ZSRR i przekazywania Moskwie tajemnic dotyczących broni jądrowej. 5 kwietnia Rosenbergowie zostali skazani na śmierć. Wyrok wykonano na krześle elektrycznym w więzieniu Sing-Sing. Sprawa stała się głośna na całym świecie.

25 marca 1977

OPOZYCJA. Powstała organizacja opozycyjna pod nazwą Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Pierwszy dokument Ruchu – „Apel do społeczeństwa polskiego” podpisało 18 osób, m.in. gen. Mieczysław Boruta-Spiechowicz, Andrzej Czuma, Leszek Moczulski (na fot.) i o. Ludwik Wiśniewski. Celem ROPCiO było wymuszenie na władzach PRL przestrzegania Międzynarodowych Paktów Praw Człowieka i Obywatela.

30 marca 1981

ZAMACH. Przed hotelem Hilton w Waszyngtonie John Hinckley jr. dokonał zamachu na prezydenta USA Ronalda Reagana, ciężko go raniąc. Prezydenta przetransportowano do szpitala uniwersyteckiego, gdzie został poddany operacji usunięcia kuli, która o kilka centymetrów ominęła jego serce. Hinckleya uznano za niepoczytalnego.