Z kalendarium 28.04 - 04.05

30 kwietnia 1803
TRANSAKCJA. USA kupiły Luizjanę od Francji. Kolonizowana pierwotnie przez Francuzów Luizjana nie przynosiła odpowiednich dochodów, więc potrzebujący pieniędzy Napoleon Bonaparte postanowił ją sprzedać USA za 15 mln dol. (czyli 80 mln franków). Środki na ten cel pożyczył Amerykanom angielski Barings Bank. Kupno Luizjany otworzyło drogę do podboju zachodnich terenów USA – tzw. Dzikiego Zachodu.

30 kwietnia 1916
POWSTANIE. W Dublinie zdławiono powstanie wielkanocne. W drugi dzień świąt wielkanocnych powstańcy opanowali gmach dublińskiej poczty oraz inne ważne budynki w mieście i proklamowali Republikę Irlandii. Nie uzyskali jednak poparcia ludności. Brytyjczycy skierowali przeciw nim znaczne siły i po sześciu dniach walk, 30 kwietnia, stłumili wystąpienie. Zginęło 500 ludzi.

29 kwietnia 1918
HETMANAT. Na Ukrainie pod protektoratem niemieckim powstał tzw. Hetmanat. Było to zależne od Niemiec państwo utworzone po upadku Ukraińskiej Republiki Ludowej. Na jego czele stanął wojskowy i polityk Pawło Skoropadski (na fot. drugi z prawej), posługujący się tytułem hetmana. Po wycofaniu się Niemców w 1918 r., Hetmanat został obalony przez Strzelców Siczowych, a Skoropadski wyjechał do Niemiec, gdzie zmarł w 1945 r.

28 kwietnia 1920
PORT. Powstał pierwszy polski port wojenny w Pucku. Pierwszym okrętem Polskiej Marynarki Wojennej, który wszedł do niego (w maju 1920 r.) był ORP „Pomorzanin”. Użycie portu było utrudnione ze względu na niewielkie rozmiary i małą głębokość, dlatego większość okrętów cumowała na redzie. Po wybudowaniu Gdyni baza Polskiej Marynarki Wojennej przeniosła się na Oksywie, a port w Pucku przekazano miastu.

28 kwietnia 1924
BANK. W Warszawie rozpoczął działalność Bank Polski SA. Jego powołanie było jednym z etapów reformy monetarnej realizowanej przez premiera Władysława Grabskiego. Zadaniem banku było emitowanie pieniądza, regulowanie obiegu pieniężnego i ułatwianie kredytu. Bank był prywatną spółką akcyjną, której akcje nabyli w drodze emisji publicznej zwykli obywatele, ale realizował politykę pieniężną rządu.

30 kwietnia 1943
MISTYFIKACJA. Brytyjskie służby przeprowadziły Operację „Mince-meat”: na plaży koło Huelvy w południowo-zachodniej Hiszpanii załoga okrętu podwodnego HMS „Seraph” podrzuciła zwłoki rzekomego oficera brytyjskiego ze sfałszowanymi dokumentami w teczce. Dokumenty miały przekonać Niemców, że alianci planują inwazję na Sardynię i Bałkany, a nie na Sycylię, która była rzeczywistym celem przygotowywanej operacji desantowej.

28 kwietnia 1947
PRZESIEDLENIE. W południowo-wschodniej Polsce rozpoczęła się Akcja „Wisła”. W jej ramach mieszkających tam Ukraińców, Bojków i Łemków przymusowo przesiedlono na ziemie zachodnie i północne. Celem operacji miało być pozbawienie zaplecza i wsparcia oddziałów UPA. Przesiedlenia realizowane przez wojsko i milicję objęły ponad 140 tys. osób. Na miejsce wysiedlonych sprowadzono ludność polską.

30 kwietnia 1961
OKRĘT. Do służby wszedł pierwszy sowiecki okręt podwodny przenoszący pociski balistyczne – K-19. Niska jakość wykonania jednostki oraz błędy załogi doprowadziły do serii wypadków z udziałem K-19. Spotkały go m.in. dwie awarie jądrowe, pożar na pokładzie oraz kolizja z amerykańskim okrętem podwodnym USS „Gato”. 19 kwietnia 1990 r. K-19 został wycofany ze służby. W marynarce sowieckiej nosił przezwisko „Hiroszima”.

29 kwietnia 1968
MUSICAL. Na Broadwayu w Nowym Jorku odbyła się premiera musicalu „Hair”. Musical osadzony we współczesnych realiach opisywał losy nowojorskiej komuny hippisów kontestujących wojnę wietnamską. Dzieło uznane zostało za pierwszy w historii musical rockowy. Wzbudziło kontrowersje formą i tematyką (wolna miłość, narkotyki, pacyfizm), ale odniosło też wielki sukces. W 1979 r. jego filmową wersję nakręcił Miloš Forman.

29 kwietnia 2011
ŚLUB. W Opactwie Westminsterskim w Londynie pobrali się syn brytyjskiego następcy tronu książę Wiliam i Kate Middleton. Dzień ślubu był w Wielkiej Brytanii wolny od pracy. Przejazd pary młodej ulicami Londynu obserwowało milion osób, a 500 tys. zgromadziło się tuż po ceremonii pod Buckingham Palace. Ceremonia była także transmitowana w internecie i w radiu. Na ślub zaproszonych było ponad 1900 gości.