Z kalendarium

11 maja 1573

WOLNA ELEKCJA. Na prawym brzegu Wisły, naprzeciw Warszawy, pod wsią Kamień odbyła się pierwsza wolna elekcja. W głosowaniu uczestniczyło około 50 tys. szlachty. Spośród czterech kandydatów wybrany został książę Orleanu Henryk Walezy. 11 maja prymas Uchański nominował go na króla Polski i wielkiego księcia Litwy.

7 maja 1794

UNIWERSAŁ. W obozie pod Połańcem naczelnik Tadeusz Kościuszko wydał uniwersał znoszący poddaństwo chłopów, zakazujący ich rugowania z gruntu oraz zmniejszający wymiar pańszczyzny. Uniwersał nie miał wpływu na sytuację chłopów, ale nabrał znaczenia symbolicznego jako wyraz demokratycznych poglądów Kościuszki.

12 maja 1884

PROCES KRASZEWSKIEGO. W Lipsku rozpoczął się proces Józefa Ignacego Kraszewskiego aresztowanego rok wcześniej w Berlinie i oskarżonego o szpiegostwo na rzecz Francji. Z pobudek patriotycznych pisarz finansował z własnych pieniędzy sieć wywiadowczą. Proces zakończył się skazaniem go na trzy i pół roku twierdzy. Z powodu choroby płuc w 1885 r. Kraszewski został wypuszczony za kaucją.

8 maja 1886

COCA-COLA. Farmaceuta John Pemberton opracował w Atlancie recepturę napoju, który nazwał Coca-Colą. Pemberton stworzył w mosiężnym kociołku zabarwiony karmelem syrop na bazie liści koki i orzechów koli. Dzbanek mikstury zaniósł do największej apteki w mieście. Napój, po wymieszaniu z wodą sodową, sprzedawano z saturatora po pięć centów za szklankę.

12 maja 1926

BALONEM NAD BIEGUNEM. Włoski sterowiec "Norge" z Lincolnem Ellsworthem (sponsor), Roaldem Amundsenem, Umbertem Nobile (kapitan i pilot) i trzynastoma ludźmi załogi na pokładzie o godz. 1.25 przeleciał nad biegunem północnym. Zrzucono tam flagi norweską, amerykańską i włoską. 14 maja sterowiec dotarł do wioski Teller na Alasce, gdzie wylądował.

8 maja 1933

PRZELOT NAD ATLANTYKIEM. Stanisław Skarżyński zakończył przelot przez Atlantyk polskim samolotem RWD-5bis (na Fot.). Pilot wystartował z zachodniego wybrzeża Afryki (Saint Louis w Senegalu), a wylądował w Maceió w Brazylii. Przelot trwał 20 godz. 30 min, z czego 17 godz. 15 min nad oceanem. Skarżyński był pierwszym Polakiem, który przeleciał przez Ocean Atlantycki.

7 maja 1945

KAPITULACJA. We francuskim Reims w kwaterze głównej Alianckich Sił Ekspedycyjnych gen. Alfred Jodl i adm. Hans-Georg von Friedeburg podpisali bezwarunkową niemiecką kapitulację przed przedstawicielami armii USA i Wielkiej Brytanii. Na żądanie ZSRR ceremonię powtórzono dzień później w kwaterze marsz. Żukowa w Berlinie.

9 maja 1950

POCZĄTKI UNII. Minister spraw zagranicznych Francji Robert Schuman przedstawił na posiedzeniu rządu francuskiego plan utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, nazwany później Deklaracją Schumana. Plan przewidywał koordynację produkcji stali i wydobycia węgla w RFN i Francji, co stało się zalążkiem integracji europejskiej.

10 maja 1960

REJS DOOKOŁA ŚWIATA. Amerykański atomowy okręt podwodny USS Triton po 84 dniach zakończył pierwszą w historii podwodną podróż dookoła świata, trasą pokonaną w latach 1519-1522 przez Ferdynanda Magellana. Jednostka przebyła ponad 36 tys. mil morskich, czyli ponad 67 tys. km. W zanurzeniu przebywała 83 dni. Rejs określono jako "triumf ludzkiej sprawności i umiejętności technicznych".

9 MAJA 1966

SZARIK NA ROCZNICĘ. W rocznicę zakończenia wojny o godz. 20 Telewizja Polska wyemitowała pierwszy odcinek serialu "Czterej pancerni i pies". Reżyserem był Konrad Nałęcki, a scenariusz powstał na podstawie książki Janusza Przymanowskiego. Serial odniósł ogromny sukces, był wielokrotnie wznawiany, a także intensywnie eksploatowany propagandowo.

13 maja 1986

TUPET URBANA. Na cotygodniowej konferencji prasowej rzecznik rządu Jerzy Urban zapowiedział wysłanie 5 tys. koców i śpiworów dla bezdomnych w Nowym Jorku. Była to odpowiedź na uchwałę senatu USA o wysłaniu do Polski 50 ton mleka w proszku dla dzieci. W Polsce zaczął wówczas krążyć dowcip: "Zamienię mieszkanie w Warszawie na śpiwór w Nowym Jorku".

10 maja 1994

WYGRANA MANDELI. Nelson Mandela został wybrany przez parlament pierwszym czarnoskórym prezydentem RPA. Urząd pełnił do 16 czerwca 1999 r. Jako prezydent zdobył międzynarodowe uznanie - wspólnie z Frederikiem de Klerkiem otrzymał w 1993 r. Pokojową Nagrodę Nobla. Po odejściu na emeryturę zaangażował się w sprawy społeczne.