Z kalendarium

* BITWA POD OLIWĄ. Polska flota odniosła zwycięstwo nad szwedzką w bitwie pod Oliwą. Umiejętnie dowodzone przez admirała Dickmanna polskie okręty zatopiły jeden szwedzki galeon, a drugi zdobyły. Reszta wrogiej floty salwowała się ucieczką. Bitwa nie miała większego znaczenia dla ogólnej sytuacji militarnej, jednak wywołała duży efekt moralny i propagandowy.

30 listopada 1655

* UNIWERSAŁ. Podczas potopu król Jan Kazimierz wydał uniwersał opolski wzywający do powstania przeciw Szwedom. Uchodzący z kraju król wraz z żoną Marią i dworem stanął w Opolu. Kancelaria królewska urzędowała w klasztorze Franciszkanów. W refektarzu klasztornym król ogłosił uniwersał, którego treść została zredagowana podczas pięciodniowego zjazdu senatorów.

30 listopada 1808

* SZARŻA. Szwadron szwoleżerów gwardii Napoleona przeprowadził zwycięską szarżę w wąwozie Somosierra w Hiszpanii. Atak, dowodzony przez Jana Kozietulskiego, doprowadził do zdobycia w ciągu kilku minut bronionego przez piechotę z działami skalistego wąwozu. Sukces ten otworzył Napoleonowi drogę na Madryt i pozwolił kontynuować kampanię hiszpańską, a sama szarża przeszła do historii polskiego oręża.

26 listopada 1812

* BITWA O PRZEPRAWĘ. Podczas wyprawy Napoleona na Rosję rozpoczęła się bitwa nad Berezyną. Cofająca się spod Moskwy Wielka Armia została otoczona z trzech stron przez Rosjan i rozpaczliwie usiłowała przeprawić się przez rzekę. Po zbudowanych przez saperów mostach przeszła część oddziałów, ale w ręce Rosjan wpadło ok. 10 tys. maruderów i rannych oraz olbrzymie łupy zrabowane w Moskwie.

27 listopada 1815

* KONSTYTUCJA. Car Aleksander I nadał Królestwu Polskiemu konstytucję. Przy jej redagowaniu pracował kilkuosobowy zespół z księciem Adamem Czartoryskim na czele. Ustawa zaliczana była do najbardziej liberalnych w Europie. Na jej mocy Królestwo Polskie było monarchią konstytucyjną, połączoną unią personalną z Rosją, ze wspólną polityką zagraniczną. Każdorazowy cesarz Rosji stawał się królem Polski.

27 listopada 1895

* NAGRODA NOBLA. Alfred Nobel ustanowił nagrodę swojego imienia. Tego dnia milioner sporządził i podpisał w Klubie Szwedzko-Norweskim w Paryżu swoją ostatnią wolę. Kiedy rok później otwarto testament, okazało się, że jego fortuna ma zostać spożytkowana na nagrody w dziedzinie fizyki, chemii, fizjologii lub medycyny, literatury i pokoju. Dysponentem fortuny miała być Szwedzka Akademia Nauk.

29 listopada 1918

* NACZELNIK. Józef Piłsudski został tymczasowym naczelnikiem państwa. Było to świadome nawiązanie do funkcji Tadeusza Kościuszki z okresu insurekcji. Naczelnik miał najwyższą władzę cywilną i wojskową. Powoływał premiera i ministrów, a projekty ustawodawcze rządu wymagały jego podpisu. Piłsudski sprawował urząd do 20 lutego 1919 r., kiedy to Sejm Ustawodawczy zatwierdził go jako naczelnika państwa.

1 grudnia 1918

* SZACHOWNICA LOTNICZA. Symbolu tego używał wcześniej pilot Stefan Stec, latający w lotnictwie austriackim. Tak oznakowaną maszyną przyleciał z oblężonego Lwowa do Warszawy. Dowódca lotnictwa, ppłk Hipolit Łossowski, uznał wówczas, że szachownica spełnia wszystkie wymogi znaku przynależności państwowej. 1 grudnia 1918 r. Sztab Generalny wydał w tej sprawie odpowiednie rozporządzenie.

26 listopada 1939

* ZATONIĘCIE. Zatonął transatlantyk MS "Piłsudski". Jednostka rozpoczynała swój pierwszy wojenny rejs do Australii. Poszła na dno po wypłynięciu z Newcastle, o godz. 5.36, 29 mil morskich na południowy wschód od przylądka Flamborough. Do dzisiaj przyczyna zatonięcia nie została wyjaśniona. Pod uwagę bierze się wejście na miny, storpedowanie przez niemiecki okręt podwodny lub sabotaż.

28 listopada 1967

* POLSKI FIAT. W Fabryce Samochodów Osobowych w Warszawie zjechał z linii montażowej pierwszy Fiat 125p. Pojazd produkowany był na podstawie umowy licencyjnej z włoską firmą Fiat z 1965 r. i został wprowadzony jako następca przestarzałej Warszawy. Samochód, znany powszechnie jako "duży Fiat", produkowano do 1991 r. Łącznie wypuszczono prawie 1,5 mln egzemplarzy.