Z takimi trudnościami mierzą się nauczyciele uczący w klasach wielokulturowych. Jak skutecznie radzić sobie z tymi przeszkodami?

W roku szkolnym 2022/2023 w polskich szkołach i przedszkolach uczyło się około 188 000 dzieci i młodzieży z Ukrainy, szacuje się, że ponad 224 000 pozostało poza polskim systemem edukacji. Te dzieci niezależnie od wieku czy rodzinnej sytuacji wymagały i wymagają wsparcia w procesie integracji. W tym kontekście nie można też zapominać o ich polskich rówieśnikach, którzy wcześniej  nie mieli  codziennych kontaktów z osobami z innych kultur. 

Edukacja, w szczególności ta stacjonarna, odgrywa w tym procesie niezwykle istotną rolę. To ona zapewnia poczucie stabilności i przynależności, umożliwiając dzieciom nawiązywanie nowych znajomości i budowanie relacji, naukę codziennego funkcjonowania w nowym kraju. W związku z tym zasadne jest wspieranie nauczycielek i nauczycieli, którzy z odpowiednim przygotowaniem są gotowi nieść pomoc w procesie ich włączania i efektywnego budowania klas międzykulturowych. W Polsce, mimo przyjęcia do szkół tak dużej liczby dzieci z Ukrainy nadal brakuje systemowej pomocy w integracji nowych uczniów i uczennic. Kadra nauczycielska pozostawiona została sama sobie z dość nowym dla niej wyzwaniem, a to może mieć swoje konsekwencje w formowaniu przyszłych społeczeństw. 

W odpowiedzi na tę sytuację Fundacja Szkoła z Klasą - w latach 2022-2023 dzięki finansowemu wsparciu Plan International - realizowała kompleksowe działania edukacyjne w programie Razem w Klasie. Celem było wzmocnienie kompetencji nauczycielskich w zakresie świadczenia zintegrowanych usług edukacyjnych, podniesienie jakości edukacji dzieci i młodzieży dotkniętych kryzysem wojennym w Ukrainie i wzmocnienie sieci wsparcia dla dzieci i młodzieży z doświadczeniem migracji i uchodźstwa, opartej na systemie edukacji i zaangażowaniu społeczności szkolnych. 

- Program Razem w Klasie powstał w odpowiedzi na wybuch wojny w Ukrainie w 2022 r. i potrzebę szybkiego wsparcia nauczycieli i klas szkolnych, w których z dnia na dzień pojawili się uczniowie uciekający z kraju objętego wojną. Stworzyliśmy go, aby móc wspólnie z nauczycielkami i nauczycielami budować mosty między różnymi kulturami i doświadczeniami dzieci i młodzieży. Według nas szkoła powinna być przestrzenią, w której każda młoda osoba, bez względu na pochodzenie i trudne doświadczenia, może pielęgnować swoje talenty i posiadać równe szanse rozwoju- mówi Agata Łuczyńska, prezeska fundacji.

W pierwszym etapie realizacji programu na podstawie rozmów z nauczycielami i badania określono braki działań i narzędzi ułatwiających integrację i  pracę z klasami wielokulturowymi obecnymi w polskim szkolnictwie. Z ich odpowiedzi jasno wynikało, że brakuje im rzetelnego przeszkolenia i narzędzi.

• W ramach programu Razem w Klasie  stworzono bazę merytoryczną w postaci dedykowanych narzędzi i materiałów edukacyjnych ułatwiających rozmowę w klasie wielokulturowej, integrację, czy radzenie sobie ze stresem i barierą językową.
• Zorganizowano też webinaria wzmacniające kompetencje pracy w klasach, do których dołączyły osoby z doświadczeniem uchodźczym czy migracyjnym.
• Otoczono także indywidualnym wsparciem eksperckim uczestników programu w postaci konsultacji indywidualnych w sytuacjach trudnych oraz spotkań online nauczycielskich grup wsparcia w (S)pokoju nauczycielskim.  

- Ten kompleksowy program pozwolił nam wypracować model wsparcia, który można zastosować szerzej w całym systemie szkolnictwa. Potrzeba integracji międzykulturowej nie zniknie.  Uczennicom i uczniom nie wystarczy tylko ciepłe przyjęcie i wspólny czas. Konieczne są odpowiednio ukierunkowane działania, które pozwolą wzmocnić dzieci i młodzież - tak ukraińskie, jak i polskie - w obliczu nowej sytuacji, w jakiej się znalazły. Konieczne jest zadbanie o ich zdrowie psychiczne, rozwijanie empatii czy otwartości na zmianę, a także praca w obszarze poczucia przynależności czy wzmacniania własnej wartości. To pomoże nam rozwijać inkluzywność szkół - mówi Agnieszka Chmielecka, dyrektorka programowa Fundacji Szkoła z Klasą.

Ponadto, jak wynika z raportu „Poza Szkołą” przygotowanego na zlecenie CARE International in Poland, International Rescue Committee (IRC) i  Save the Children Poland, ponad 100 tysięcy ukraińskich dzieci i młodzieży nie uczęszcza do szkół stacjonarnych, pozostając w edukacji domowej. Takie zjawisko może mieć swoje konsekwencje w perspektywie długofalowej. Potencjalnie może też zagrażać rozwojowi społecznemu, edukacyjnemu dzieci z doświadczeniem uchodźczym oraz  znacząco utrudniać ich integrację z polskim społeczeństwem, uruchamiając stereotypowe myślenie, dyskryminację i brak tolerancji. 

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Strefę Edukacji codziennie. Obserwuj Strefę Edukacji!

Źródło: informacja prasowa Fundacji Szkoła z Klasą