– Jeśli ktoś nie wie, że powinien dziś spojrzeć w niebo, może się w ogóle nie zorientować, że akurat 20 marca przypada zaćmienie Słońca. Bo choć Księżyc przesłoni nawet 74 proc. tarczy słonecznej, Polski nie ogarną ciemności egipskie – zapewnia prof. dr hab. Paweł Rudawy z Instytutu Astronomicznego Uniwersytetu Wrocławskiego.
W przeszłości jednak zjawisko to było okazją, by wywrzeć wpływ na ludzi władzy, a przede wszystkim na niczego nieświadomy i zalękniony lud.
W powieści „Faraon” Bolesława Prusa wiedza o zaćmieniu Słońca pozwala kapłanom udaremnić atak tłumu i wojska na świątynię. Ciemność zapadła dlatego, że bogowie rozgniewali się i odebrali ludziom Słońce. Gdybyśmy byli starożytnymi Egipcjanami, pewnie byśmy uwierzyli. Przecież Słońce samo było bogiem. Ale to niejedyny przykład, gdy naukę wykorzystywano do celów politycznych.
Umożliwiło to odkrycie, że zjawiska astronomiczne są cykliczne. – Bardzo dokładne obserwacje prowadzili Babilończycy, co pozwoliło im na przewidywanie terminów kolejnych zaćmień – wyjaśnia prof. Rudawy. Dlatego w Chinach, gdy nadworny astronom nie ostrzegł przed nim cesarza, ścinano mu głowę. – W czasie tego zjawiska lud bił w dzwony, garnki, robił mnóstwo hałasu. Wierzono, że to wielki smok połknął słońce. Gdy straszono go w ten sposób, w końcu odpuszczał i je wypluwał – opowiada profesor. Gdy astronom „zapomniał” albo był niewystarczająco biegły, lud i jego władca wpadali w wielką
panikę.
W średniowiecznej Europie „czarne słońce” też budziło trwogę. – Maksymalny czas trwania zaćmienia to 7 minut i 32 sekundy. To wystarczająco dużo czasu, by zmienić światopogląd albo zmówić niejedną zdrowaśkę – śmieje się astronom.
Już pochodzący z XI lub XII wieku kalendarz Majów przewidział m.in. zaćmienie Słońca w 1991 roku. Dziś, by poznać datę zaćmienia Słońca, nawet zwykłemu zjadaczowi chleba nie jest potrzebna specjalistyczna wiedza. Wystarczy dostęp do internetu albo wydane przez NASA grube tomisko, w którym można sprawdzić dokładne daty i godziny zaćmień Słońca na przestrzeni 5 tys. lat.
Namawiamy więc prof. Rudawego, by sprawdził, czy zaćmienie Słońca z „Faraona” rzeczywiście miało miejsce. Problem w tym, że powieść Prusa nie jest historyczna, a Ramzes XII i XIII nigdy nie istnieli. – Całkowite zaćmienie Słońca można było obserwować w Egipcie na przykład 18 maja 1123 roku o godz. 15.58 czasu uniwersalnego. Trwało 4 minuty i 35 sekund – mówi z aptekarską precyzją astronom. Faktem jest za to, że świadkiem takiego zjawiska był Bolesław Prus – 19 sierpnia 1887 roku w Mławie.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
