Zainwestować na wschodzie

- Czy może Pan krótko scharakteryzować łotewski rynek i możliwości, jakie daje on polskim przedsiębiorcom?

- W opinii ekspertów unijnych i Międzynarodowego Funduszu Walutowego Łotwa jest krajem bardzo dobrze zorganizowanym, o przejrzystym systemie prawnym i liberalnej gospodarce. Niestety, polski biznes w zbyt małym stopniu wykorzystuje te możliwości. Również nasze zaangażowanie inwestycyjne nie pozostaje w żadnej proporcji do możliwości i potrzeb. Tymczasem zainwestowanie na Łotwie ułatwia szybkie wejście na rynki państw skandynawskich. Ponadto Łotysze dobrze też znają rynek rosyjski.
Na Łotwie przewidziano szereg zachęt dla inwestycji zagranicznych. Zgodnie z obowiązującymi przepisami inwestorom zagranicznym przysługują następujące ulgi podatkowe:
- prawo do zwolnienia z podatku VAT i opłat celnych w odniesieniu do aportu rzeczowego wnoszonego jako składnik inwestycji długoterminowych, inwestycji kapitałowych oraz dóbr i usług związanych z ich zakupem lub sprzedażą, jak również w przypadku realizowania eksportu dóbr i usług poza terytorium Łotwy,
- prawo do zwolnienia z opłat importowych i VAT dla dóbr i towarów wwożonych na Łotwę w celu dalszego przerobu,
- prawo do ulg w podatku dochodowym w wymiarze podatku opłaconego za granicą,
- przedsiębiorstwo joint-venture, zarejestrowane na Łotwie, ma prawo zakupu ziemi w miastach i na wsi, pod warunkiem pochodzenia z kraju, z którym Łotwa ma podpisaną umowę o wzajemnej ochronie i popieraniu inwestycji, o ile ponad połowa kapitału statutowego (akcji) znajduje się w posiadaniu obywateli łotewskich.
Ponadto stawka odpisów amortyzacyjnych jest zgodna ze standardami europejskimi i pozwala na zmniejszenie okresu amortyzacji i przeniesienie strat na kolejne okresy w ciągu pięciu lat. Funkcjonują też rządowe programy wsparcia współfinansowane z funduszy strukturalnych UE.
-**Jakie są najpopularniejsze i**najkorzystniejsze formy działalności gospodarczej, którą podejmują na**Łotwie polscy przedsiębiorcy?
- Wybranie najdogodniejszej formy zależy od rodzaju działalności. Dotychczas podmioty zagraniczne, w tym firmy polskie, najczęściej rejestrowały się jako spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Ponadto ze względu na bardzo niskie opodatkowanie dywidend przedsiębiorcy zagraniczni często decydują się na otwieranie w tym kraju oddziału swojej firmy. -**Jak można**założyć taką działalność? Czy procedury trwają tak długo jak w**Polsce i**czy koszty założenia własnej firmy są wysokie?
- Spółkę z o.o. (skrót SIA) na Łotwie może zawiązać minimum jeden, a maksymalnie 50 wspólników. Minimalny kapitał założycielski wynosi 2000 LVL (co stanowi równowartość ok. 3000 euro). Istnieje możliwość wniesienia aportu rzeczowego, jednak co najmniej połowa kapitału założycielskiego musi być zdeponowana w banku w formie pieniężnej przed uruchomieniem spółki. Pozostała część kapitału musi zostać uzupełniona w ciągu roku od uruchomienia firmy. Spółka powstaje na podstawie rejestracji opartej na sporządzonym wcześniej notarialnym akcie założycielskim. Statutowymi organami spółki są walne zgromadzenie udziałowców oraz zarząd spółki kierowany przez prezesa. Spółka zobowiązana jest do powołania komisji audytorskiej, która jest wybierana raz na 3 miesiące przez wszystkich udziałowców. Spółka SIA posiada osobowość prawną i jest uregulowana w ustawie o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością.
Zezwolenie na otwarcie przedstawicielstwa firmy zagranicznej, nieposiadającej prawa prowadzenia działalności gospodarczej na terenie Łotwy, wydaje Rejestr Przedsiębiorstw Republiki Łotewskiej. W celu otrzymania zezwolenia na otwarcie przedstawicielstwa, firma powinna złożyć w rejestrze następujące dokumenty:
- wypełniony kwestionariusz stosowany przez Rejestr Przedsiębiorstw Republiki Łotewskiej, wskazujący cel i potrzebę otwarcia przedstawicielstwa,
- zalegalizowany certyfikat rejestracyjny wydany przez zagraniczną jednostkę rejestrującą firmy,
- zalegalizowany statut firmy zagranicznej,
- zalegalizowany list rekomendacyjny z banku obsługującego firmę zagraniczną,
- zalegalizowane pełnomocnictwo dla osoby występującej w imieniu firmy zagranicznej wraz z kopią paszportu i dwoma zdjęciami tej osoby (format 3x4),
- dokumenty potwierdzające adres przedstawicielstwa na terenie Łotwy,
- pełnomocnictwo dla osoby upoważnionej do złożenia wniosku i odebrania dokumentów rejestracyjnych,
- potwierdzenie z banku o dokonaniu opłaty skarbowej.
Wszystkie dokumenty wydane za granicą powinny być przetłumaczone na język łotewski i potwierdzone notarialnie. Przedstawicielem firmy zagranicznej może być osoba fizyczna, nieprowadząca działalności gospodarczej. Opłata skarbowa wynosi 50 USD. Opłata za przedłużenie lub zmianę okresu działalności i wniesienie zmian do statutu - 100 USD.
Zagraniczne firmy mogą prowadzić działalność gospodarczą na Łotwie poprzez swoje stałe oddziały (bądź filie). W tym przypadku stały oddział powinien być zarejestrowany jako płatnik podatków na Łotwie i w Rejestrze Przedsiębiorstw Republiki Łotewskiej. W celu rejestracji stałego oddziału (bądź filii) firmy zagranicznej do rejestru przedsiębiorstw powinny być dostarczone następujące dane lub dokumenty:
- nazwa przedsiębiorstwa zagranicznego,
- dane telefoniczne i adresowe firmy zagranicznej,
- statut stałego oddziału przedstawiający motywy jego założenia, określający status, strukturę administracyjną i zasady jego likwidacji,
- dokument z kompetentnej instytucji z odpowiedniego kraju, w którym firma macierzysta ma swoją siedzibę, potwierdzający fakt jej istnienia,
- dokumenty potwierdzające wiarygodność firmy zagranicznej,
- pełnomocnictwo dla osoby reprezentującej stały oddział, świadczące o tym, iż może działać w imieniu firmy (imię, nazwisko, narodowość, adres),
- dokumenty potwierdzające adres otwieranego oddziału na Łotwie (umowa najmu),
- specjalne zezwolenia lub licencje na prowadzenie poszczególnych rodzajów działalności, o ile ich prowadzenie takich licencji i pozwoleń wymaga,
- potwierdzenie z banku o wniesieniu opłaty skarbowej.
Opłata za założenie oddziału (filii) z prawem prowadzenia działalności gospodarczej wynosi 800 USD.
Rejestracji spółki z o.o. należy dokonać najpóźniej w ciągu 14 dni od momentu podpisania umowy spółki. Procedura trwa zazwyczaj 15 dni. Koszt rejestracji zależy od formy prawnej i wynosi 100 LVL dla spółki z o.o. i oddziału firmy oraz 2500 LVL dla spółki akcyjnej. Informacje o założeniu spółki należy podać do publicznej wiadomości poprzez zamieszczenie ogłoszenia w gazecie państwowej "Latvijas Vestnesis", co wiąże się z opłatą 25 LVL. W ciągu 10 dni od dnia rejestracji należy zgłosić uruchamianą działalność we właściwym urzędzie podatkowym (Valsts Ienemumu Dienests). Przedsiębiorca jest również zobowiązany dokonać właściwej rejestracji na potrzeby systemu ubezpieczeń społecznych. -**Na**jakie inne wydatki i**przeszkody powinni się przygotować polscy przedsiębiorcy?
- Z pewnością dodatkowym kosztem będzie opłacenie honorarium miejscowego prawnika, który pomoże przebrnąć przez procedury administracyjne. Jak bowiem stwierdzają eksperci i przedsiębiorcy, którym udało się rozpocząć działalność gospodarczą na Łotwie, pomoc łotewskiego prawnika jest niemal niezbędna, aby pokonać bariery językowe, proceduralne czy związane z miejscowymi zwyczajami. Niestety, trzeba również umieć radzić sobie z korupcją. Jednak mimo stresu i trudności w otwieraniu własnego biznesu w Rydze pytani przedsiębiorcy zagraniczni odpowiadają zgodnie, że było warto. -**Jak Pana**zdaniem rysuje się przyszłość polskich inwestycji w**tym kraju?**
- Trudno odpowiedzieć na to pytanie. Mimo tego, że Łotysze są dość trudnymi partnerami w negocjacjach, to rynek łotewski wydaje się stabilny i bezpieczny. Niestety, jak dotąd większość polskich firm popełniała błędy w promocji i początkowym okresie penetracji rynku. Często błędnie za punkt docelowy wybierano Rygę, ignorując inne łotewskie ośrodki. W biurze Euro Info Centre w Toruniu odnotowujemy niewielkie zainteresowanie ofertami współpracy firm łotewskich, które otrzymujemy z Wydziału Ekonomiczno-Handlowego Ambasady RP w Rydze, mimo że dane tych firm można uzyskać w naszym biurze bezpłatnie. Być może warto na wstępie skorzystać z takiej formy zdobycia kontaktów, aby w przyszłości cieszyć się dobrze prosperującym biznesem na wschodzie.
PAULINA GAŁĘZIA
Na Łotwie jest zarejestrowanych 147 firm z udziałem obywateli polskich. Do 30 czerwca 2006 r. zainwestowaliśmy w tym kraju zaledwie 4,69 mln euro.