Zanim pójdziesz do sądu, skorzystaj z pomocy mediatorów

- Dlaczego samorząd radców prawnych powołuje w Krakowie Centrum Mediacji ? Czy to nie ograniczenie Waszej działalności zawodowej w sądach?

Michał Krok: - Jest dokładnie odwrotnie. Powołanie Centrum Mediacji jest poszerzeniem aktywności zawodowej radców prawnych i jednocześnie realizacją zapowiedzi władz Okręgowej Izby Radów Prawnych w Krakowie obecnej kadencji. Centrum powstało przede wszystkim ze względu na rosnące zainteresowanie mediacją naszych klientów. Również sędziowie coraz chętniej, aczkolwiek według mnie nadal zbyt rzadko, kierują na drogę mediacji wpływające do sądów sprawy.

Zrzeszeni w naszej Izbie radcy prawni chcą aktywnie uczestniczyć w tym procesie, gdyż posiadają do tego szczególne predyspozycje polegające na wiedzy prawniczej i doświadczeniu wyniesionym z sal sądowych. Chcemy więc stworzyć alternatywę dla sporu sądowego, a nie ograniczyć rolę naszego zawodu.

- Kim jest mediator?

Tomasz Job: - W trakcie swojej praktyki zawodowej zdałem sobie sprawę, że doprowadziłem do zawarcia sporej liczby ugód i uznałem, że być może warto zająć się prowa- dzeniem takich postępowań także na rzecz innych osób niż tylko moi stali klienci. Mediator nie działa w niczyim interesie, musi być osobą bezstronną. Ale może być niezwykle pomocny wtedy, gdy sprawa jest już na takim etapie, gdzie jej uczestnicy nie są w stanie samodzielnie ze sobą rozmawiać i dojść do porozumienia.

W naszym Centrum mediatorem może zostać osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych, korzystająca w pełni z praw publicznych i obywatelskich, wpisana na listę aplikantów lub radców Okręgowej Izby Radców Prawnych w Krakowie. Musi odbyć stosowne szkolenie teoretyczne i praktyczne, poznając zasady postępowania mediacyjnego, psychologiczne mechanizmy powstawania, eskalacji i rozwiązywania konfliktów, a także trening praktycznych umiejętności prowadzenia mediacji.

- Skoro mediator nie musi być prawnikiem, to co jest ważniejsze: wiedza prawnicza, czy doświadczenie w mediowaniu?

Tomasz Job: - To prawda, nie musi być prawnikiem, ale mediator nie-prawnik nigdy nie „przeskoczy” bariery braku wiedzy prawniczej, a mediator-prawnik może z dużym powodzeniem uzupełniać swoją wiedzę o dziedziny, z którymi nie mamy do czynienia na studiach, czy podczas aplikacji.

Obecnie dla radców prawnych i aplikantów radcowskich Izba organizuje szkolenie, które pozwoli uzyskać wiedzę konieczną do wykonywania zawodu mediatora. Warto zwrócić uwagę, iż mediatorzy - jako grupa zawodowa - nie wypracowali jeszcze żadnych standardów postępowania, nie mają swoich zasad etyki itd. Za to radcowie prawni mają i kodeks etyki i sądownictwo dyscyplinarne, a także obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej. W mojej ocenie istotne jest to, że samorząd radcowski pełni nadzór nad pracą radców i aplikantów - jako mediatorów.

- Dla kogo zatem powstało Centrum Mediacji?

Tomasz Job: - Dla wszystkich, którzy chcą, aby osoby dobrze przygotowane do prowadzenia mediacji, pomogły im rozwiązać konkretny konflikt, czy to już na etapie postępowania sądowego, czy też jeszcze przed ewentualnym skierowaniem sprawy do sądu. Ofertę kierujemy również do sędziów kierujących sprawy do mediacji, w szczególności z okręgu krakowskiego.

Ponadto planujemy organizować warsztaty m. in. dla przedsiębiorców i ich zrzeszeń, pracodawców, ale też i sędziów właśnie. Będą także stałe dyżury mediatorów w naszej Izbie.

- Jakie są zalety mediacji?

Urszula Layer: - Mediacja to atrakcyjny, alternatywny wobec sądów, tańszy, szybszy i mniej sformalizowany sposób rozwiązywania sporów. Radca prawny w roli mediatora to nie tylko osoba pomagająca rozwiązać spór neutralnie, ale przede wszystkim posiadająca stosowne kwalifikacje do rozwiązywania sporów prawnych, przy czym - w odróżnieniu od sądów - nie w sposób władczy tylko zgodnie z wolą obu stron.

Ponadto, ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez sąd, ma moc prawną ugody sądowej. Należy przyjąć, że mediacja stwarza możliwość uzyskania czegoś, co jest odpowiednikiem orzeczenia sądowego z „ pominięciem” postępowania sądowego w całości lub w części. Warto też zwrócić uwagę, że wszczęcie mediacji jeszcze przed zainicjowaniem postępowania sądowego przerywa bieg przedawnienia. Skutek ten następuje niezależnie od tego, czy postępowanie mediacyjne doprowadziło do zawarcia ugody czy nie.

- Czyli wszczęcie mediacji przedsądowej przerywa bieg przedawnienia na takich zasadach, jak wniesienie pozwu do sądu?

Urszula Layer: - Tak. Przerwa biegu przedawnienia trwa do czasu zakończenia postępowania mediacyjnego. Umożliwia to stronie wszczęcie mediacji bez obawy o przedawnienie roszczenia, zaś roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzone przez sąd przedawnia się z upływem lat 10.

- A czy są jakieś wady prowadzenia mediacji?

Michał Krok: - Nie ma wad (śmiech). Jest wciąż zbyt małe zainteresowanie mediacją, stąd inicjatywa krakowskiego samorządu radców prawnych i nasza rozmowa, bowiem wiedza o zasadach i skutkach mediacji powinna być bardziej rozpowszechniana.

- Jak więc dochodzi do mediacji?

Urszula Layer: - Można powiedzieć, że wystarczy zgłosić się do mediatora, aczkolwiek przewagę mają sprawy kierowane do mediacji przez sądy. Chcemy to zmienić - zachęcić do mediacji niezależnie od postępowań sądowych oraz zwiększyć liczbę spraw kierowanych do mediacji przez sąd. Mówiąc najprościej: umowę o mediację można zawrzeć w dowolnej formie wtedy, kiedy nie doszło jeszcze do sporu między stronami lub spór już powstał, ale w każdym przypadku potrzebna jest zgoda stron.

- Dlaczego mówi się, że mediacja to alternatywa dla sądowego rozwiązywania sporów?

Urszula Layer: - Mediacja ma zaspokoić interesy każdej ze stron i zazwyczaj kończy się obopólną wygraną - to podstawowa korzyść.

Ponadto, odmiennie niż w sądzie, mediacja zapewnia pełną kontrolę stron nad jej przebiegiem, bowiem żadna decyzja nie może zostać podjęta bez akceptacji stron, zaś każda z nich może na każdym etapie postępowania mediacyjnego zrezygnować z udziału w nim a także odmówić zawarcia ugody.

Poza tym postępowanie mediacyjne prowadzone poza sądem pozwala uniknąć stresu związanego z występowaniem w sądzie. Kolejną, istotną zaletą mediacji jest oszczędność czasu - okres jej prowadzenia zależy od woli i elastyczności stron.

- Dlaczego radcy prawni chcą być mediatorami? Skąd Pani decyzja?

Anna Dąbek: - Tego wymaga od nas rynek. Mediacja to jeden z alternatywnych sposobów rozstrzygania sporów, a ściślej - rozwiązywania konfliktów, jest więc związana z szeroko rozumianym wymiarem sprawiedliwości, zatem wiedza prawnicza jest w wielu przypadkach (o ile nie wszystkich) niezbędna. Oczywiście prawo to nie wszystko, musimy być dobrymi psychologami i mieć opanowany warsztat i umieć to wykorzystać.

- Takie doświadczenie jest dobrze opłacane?

Anna Dąbek: - Wynagrodzenie mediatora w sprawach zleconych przez sąd jest według mnie nieadekwatne do wykonywanej pracy, ale ja traktuję mediację jako pewne dopełnienie mojej oferty. Wiem jednak, że mediatorzy liczą na wzrost wynagrodzenia, w końcu przecież mediacja odciąża nasz wymiar sprawiedliwości.

W sprawach, które trafiają do mediatora spoza sądu, wynagrodzenie ustala się w drodze umowy. Spotkałam się jednak z obawami moich koleżanek i kolegów, że w przypadku skierowania sprawy do mediacji zarobią mniej jako pełnomocnicy. Jednak warto zwrócić uwagę, że w szybkie rozwiązanie sporu drogą mediacji, pozwala zająć się kolejną sprawą, a właśnie szybkość postępowania ma znakomite znaczenie dla naszych klientów.

- Czy mediacja jest bezpieczna? Czy zapewnia poufność?

Urszula Layer: - Mediacja jest bezpieczna. Zgodnie z zasadą braku jawności postępowania mediacyjnego, zarówno jego przebieg, jak i wszystkie szczegóły ujawnione w toku postępowania, są tajne.

Mediator nie może ujawnić faktów, o których dowiedział się w związku z prowadzeniem postępowania. Strony zobowiązane są do nieujawniania propozycji ugodowych, bezskuteczne będzie powoływanie się na takie oświadczenia i propozycje w toku ewentualnego postępowania sądowego.

Reasumując, mediacja to sztuka godzenia, w ramach porządku prawnego, ale bez sformalizowanych reguł postępowania sądowego, takich jak jawność rozprawy.

- Co oferuje nowo powstałe Centrum Mediacji i jak planuje Pan jego rozwój?

Tomasz Job: - Nasz ośrodek zapewnia wykwalifikowaną kadrę oraz odpowiednie zaplecze administracyjne gwarantujące poufność rozmów z klientami oraz prowadzenie postępowań z udziałem nawet kilkudziesięciu osób (a tak zdarza się np. przy postępowaniach związanych z podziałem majątku).

A nasze najbliższe plany to promocja idei mediacji oraz samego Centrum m.in. poprzez warsztaty dla jak najszerszego kręgu odbiorców. Chciałbym przy tej okazji podziękować Radzie OIRP w Krakowie, a w szczególności Panu Dziekanowi Marcinowi Sala- -Szczypińskiemu za wsparcie na etapie tworzenia ośrodka oraz obecnej jego działalności, jak również Pani mec. Agnieszce Templin, kierownik Ośrodka Mediacji przy OIRP we Wrocławiu, za wsparcie merytoryczne.

Materiał przygotowano we współpracy z Okręgową Izbą Radców Prawnych w Krakowie

Centrum Mediacji przy OIRP w Krakowie
31-543 Kraków, ul. płk. Francesco Nullo 8/4
tel. 12 410-84-00, 12 410-82-60, fax. 12 410-84-01