Zdrowie i zagrożenia

Polki żyją dłużej niż Polacy, stąd przekonanie, że cieszą się lepszym zdrowiem niż mężczyźni. Jednak przyjrzenie się statystykom pokazuje przygnębiający obraz jesieni życia kobiet w Polsce. Oto wyniki raportu „Polki 50 plus - zdrowie i jego zagrożenia”, przygotowanego na zlecenie Fundacji MSD dla Zdrowia Kobiet, we współpracy z Narodowym Instytutem Zdrowia Publicznego - Państwowym Zakładem Higieny.

Serce Polki

Z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego (zawał serca, udar mózgu, niewydolność serca i inne) umiera w Polsce rocznie około 84 tys. mężczyzn oraz około 94 tys. kobiet, co stanowi około 41 proc. wszystkich zgonów mężczyzn oraz około 52 proc. wszystkich zgonów kobiet. Na drugim miejscu znajdują się choroby nowotworowe, które są przyczyną o prawie połowę mniejszej liczby zgonów. Dane te wskazują, że główną przyczyną zgonów Polek i Polaków są choroby układu krążenia.

Mimo znaczącego postępu w diagnostyce i leczeniu choroby niedokrwiennej serca, pozostaje ona nadal główną przyczyną zgonów Polek. Znajomość czynników sprzyjających rozwojowi chorób układu krążenia u kobiet oraz możliwość ich modyfikacji może znacznie poprawić długość i jakość ich życia. Wczesna identyfikacja pacjentek obciążonych ryzykiem choroby niedokrwiennej serca ma zasadnicze znaczenie w profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego. Ocenę czynników ryzyka należy przeprowadzać u kobiet w każdym wieku, szczególnie starannie należy jednak analizować czynniki ryzyka u kobiet w okresie około menopauzalnym. Wskazana jest poprawa organizacji i dostępności do procedur z zakresu wtórnej profilaktyki i __rehabilitacji kardiologicznej - piszą autorzy kardiologicznej części raportu, prof. Danuta Czarnecka i prof. Piotr Jankowski z Kliniki Kardiologii i Elektrokardiologii Interwencyjnej oraz Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum w Krakowie.

Kobiety chorują

Według badania GUS (2012), średnia liczba deklarowanych schorzeń wśród mężczyzn wynosiła 1,2, podczas gdy wśród kobiet 1,7. Według ostatniego spisu powszechnego, współczynnik niepełnosprawności wynosił 13,9 dla mężczyzn i 14,7 dla kobiet. W grupie wiekowej 50-59 lat już mniej niż połowa kobiet ocenia swoje zdrowie jako satysfakcjonujące.

- Kluczowe dla zmiany sytuacji jest usprawnienie systemu opieki zdrowotnej i poprawa wyników leczenia chorób przewlekłych w populacji osób starszych - mówi Małgorzata Stelmach, prezes Fundacji MSD dla Zdrowia Kobiet. - Nie mniej ważnym jest wypracowanie i odpowiednio wczesne wdrożenie rozwiązań w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia, które pozwolą nie tylko na ograniczenie wydatków służby zdrowia, ale także umożliwią dłuższe funkcjonowanie kobiet na rynku pracy i osiąganie lepszych wskaźników jakości życia.

Raporty ekspertów europejskich wskazują, że po ukończeniu 65. roku życia okres niedołęstwa starczego stanowi średnio 38 proc. dalszego trwania życia kobiet i 27 proc. mężczyzn tej samej grupy wiekowej.

Kobieca samotność

W 2013 roku kobiet, które przekroczyły 50. rok życia, było w Polsce 7740 tys., co stanowi blisko 20,1 proc. ogółu mieszkańców. Odsetek mężczyzn w analogicznym wieku wynosił w tym czasie 15,8 proc. W przedziale wieku 50-59 większość kobiet w Polsce ma jeszcze małżonka i tylko co 10. kobieta żyje samotnie. W kolejnej dekadzie, 60-69 lat, mieszkających samotnie kobiet jest już dwukrotnie więcej.

Wdowieństwo jest znacznie powszechniejsze wśród kobiet niż mężczyzn (15 proc. w stosunku do 2,8 proc.), ze względu na przeciętnie dłuższe ich życie. Zarówno wdowieństwo, jak i odejście dzieci do własnych gospodarstw wymagają przystosowania się do życia w innym kształcie - zmianę ról rodzinnych, struktury obowiązków, społecznych interakcji, a często także samotności. Jeżeli dołącza się do nich przejście na emeryturę, następuje zmiana pozycji materialnej i zawodowej, co przekłada się na obniżenie pozycji społecznej.

Pieniądze i zdrowie

Powszechniejsze zatrudnienie mężczyzn w starszym wieku i generalnie wyższe zarobki na porównywalnych stanowiskach i w poszczególnych grupach wykształcenia sprawiają, że przeciętna wysokość emerytur kobiet jest znacząco niższa.

W przedziale otrzymujących najniższe emerytury (do 1200 złotych) w roku 2014 było 4,5 proc. mężczyzn i 11,5 proc. kobiet. Emerytury w przedziale wysokości 1200,01-1600 zł otrzymywało 20,2 proc. mężczyzn i 30,3 proc. kobiet. Proporcje są odwrotne w grupie najwyższych emerytur, powyżej 3000 zł. W takiej wysokości otrzymywało je 24,2 proc. mężczyzn i 5,2 proc. kobiet.

Jak podane dysproporcje przekładają się na codzienność Polek?

Sytuacja materialna starszych kobiet niejednokrotnie skazuje je na życie w ubóstwie, szczególnie, jeśli gospodarują samotnie, bez wsparcia innych członków swojej rodziny. Prowadzi to do niskiego, niesatysfakcjonującego poziomu życia i niemożności realizacji wielu potrzeb, w tym także zdrowotnych. Nasilające się problemy zdrowotne kobiet, przy nieadekwatnym poziomie ich zaspokajania przez publiczną służbę zdrowia i niemożności korzystania z usług prywatnych, prowadzą do pogłębiającej się deprywacji jakości życia i upośledzonej możliwości samodzielnego funkcjonowania.

Wnioski z raportu

- Programy prozdrowotne, akcje i kampanie medialne dotyczą zazwyczaj zdrowia dzieci i młodzieży, mężczyzn i kobiet w wieku reprodukcyjnym - komentuje prof. Mirosław J. Wysocki, dyrektor Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego Państwowego Zakładu Higieny. - Problemy zdrowia publicznego dotyczące starszej grupy kobiet były w ogóle niezauważalne. Dzięki wiedzy zawartej w raporcie zyskujemy dostęp do najnowszych informacji o postępach w diagnostyce i leczeniu, o udowodnionej skuteczności metod profilaktyki i wadze rehabilitacji.

Na barkach polskich kobiet w dużej mierze spoczywa pełnienie funkcji opiekuńczych na rzecz innych członków rodzin. Dobry stan zdrowia jest istotny dla efektywnego wypełniania tych ról, ale też dla dłuższego pozostawania na rynku pracy, co staje się konieczne wobec zmian demograficznych. Decydenci powinni nadać właściwą rangę potrzebom zdrowotnym kobiet i przeznaczać na nie odpowiednie nakłady finansowe - przyniesie to korzyści ekonomiczne dla państwa.