Zdrowo jedzą i rosną

Czy żłobkowe lub przedszkolne jadłospisy są dopasowane do potrzeb najmłodszych i czy różnią się od tych układanych w domu? Na pytania odpowiada Anna Patrzałek, dietetyk i edukator programu "Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy", która realizuje warsztaty dla personelu kilku żłobków i przedszkoli w Krakowie.

Skąd przekonanie, że prawidłowe żywienie jest kosztowne?
To jeden ze sposobów na wytłumaczenie, dlaczego wprowadzenie zmian jest niemożliwe. W rzeczywistości zdrowe jedzenie może kosztować tyle samo lub mniej niż powszechnie występujące w jadłospisach. Podajmy przykład czekoladowych kulek do mleka. Płatki owsiane z dodatkiem prawdziwego kakao będą tańszą i znacznie zdrowszą wersją śniadania.

Zdrowe posiłki to nie tylko kwestia wyboru produktu, ale też jego odpowiednie przygotowanie. Warto ograniczyć liczbę smażonych potraw, które są wysokokaloryczne i ciężkostrawne, na korzyść gotowanych czy duszonych. Świadomość potrzeb żywieniowych małych dzieci i otwartość na wprowadzanie zmian do jadłospisu jest bardziej istotna niż pieniądze, jakimi dysponujemy.

Jakie są najważniejsze zasady zdrowego żywienia dzieci, których powinno się przestrzegać?
Dzieci rosną i rozwijają się bardzo intensywnie. Kości do odpowiedniej mineralizacji potrzebują wapnia i witaminy D, dlatego bardzo ważna jest odpowiednia ilość mleka i jego przetworów w diecie. Podstawowe źródło energii powinny stanowić węglowodany złożone, które dostarczają jej stopniowo i zapewniają uczucie sytości na dłuższy czas, a zawarty w nich błonnik reguluje pracę jelit, oczyszcza je i warunkuje rozwój pozytywnej mikroflory jelitowej. Ważne jest, by zadbać o produkt białkowy - mięso, ryby, nabiał - w śniadaniu i obiedzie.

Pięć porcji kolorowych warzyw i owoców zapewni odpowiednią ilość potrzebnych witamin i minerałów. Kolejną ważną rzeczą jest ograniczenie cukru w diecie dzieci, w prosty sposób możemy przygotować smaczny i wartościowy owocowy deser, zastępując nim batonik czy sklepowe ciastka. Posiłki powinny być doprawiane ziołami, niedosalane zgodnie z naszym upodobaniem. Dzieci mają więcej kubków smakowych i bardziej intensywnie czują smaki, a preferencji smaku słonego uczą się od dorosłych.

Czy placówki potrzebują pomocy dietetyka w ustaleniu jadłospisów?
Rola dietetyka w żłobkach i przedszkolach jest często niedoceniana, podobnie jak rola odpowiedniego żywienia. Zwykle bardzo dużo uwagi przykłada się do wystroju, zabawek, różnych zajęć dodatkowych, a jedzenie nie stanowi tak ważnego aspektu i schodzi na drugi plan. Jadłospisy są często mało urozmaicone i nieodpowiednio zbilansowane. Tymczasem dzieci spożywają w żłobku czy przedszkolu większość posiłków. Prawidłowa dieta pozwala dziecku na optymalny rozwój, ale także kształtuje zdrowe nawyki żywieniowe, co zaprocentuje w dorosłym życiu.

Czym się różni zbiorowe żywienie dzieci od żywienia w domu?
Rodzice coraz częściej nie mają czasu na gotowanie i wspólne jedzenie posiłków. Często są to kanapki robione w biegu, albo szybkie, śmieciowe jedzenie poza domem. Przy żywieniu zbiorowym znacznie łatwiej zbilansować dietę. Układając jadłospis na dziesięć dni z góry można zadbać o to, by był on smaczny, zróżnicowany, kolorowy i atrakcyjny, a zarazem zdrowy i pełnowartościowy dla dziecka.

Ustalone godziny posiłków uczą regularnego jedzenia. Dzieci mają też odpowiednio dużo czasu na jedzenie, dzięki czemu odbywa się to w przyjaznej i spokojnej atmosferze. W towarzystwie mogą też chętniej skosztować produktów, które w domu bywają przez nie odrzucane.

Czy zawód dziecięcego dietetyka to efekt mody na zdrowe odżywianie, czy odpowiedź na realną potrzebę społeczeństwa?
Wyniki badań potwierdzają, że aż 27,5 proc. dzieci w wieku żłobkowym cierpi na nadwagę lub otyłość, wśród nastolatków problem jest równie powszechny. Niepokojące jest również tempo wzrostu tego współczynnika. Badania przeprowadzone w 2010 roku wykazały dwukrotny wzrost liczby dzieci z nadwagą w porównaniu z badaniami przeprowadzonymi 8 lat wcześniej.

Utrzymując taką tendencję, fundujemy sobie kolejki do lekarzy w przyszłości. Wiele z chorób cywilizacyjnych, jak cukrzyca typu 2, czy nadciśnienie jest w znacznym stopniu wynikiem niewłaściwej diety i niezdrowego trybu życia. Coraz bardziej powszechne są też alergie u dzieci. Lekarze zalecają w związku z tym dietę eliminacyjną, którą rodzice realizują wykluczając z jadłospisu dziecka wiele produktów i nie wprowadzając innych o równoważnych właściwościach odżywczych. W celu uniknięcia niedoborów cennych składników, a także zmniejszenia apetytu dziecka w wyniku mało urozmaiconej diety, należy skonsultować się z dietetykiem.