Złoto naiwnych graczy

Korespondencja "Dziennika" z Kanady

Zakończone śledztwo w sprawie wielomiliardowego oszustwa

Korespondencja "Dziennika" z Kanady

Kanadyjska policja nie znalazła winnych gigantycznego oszustwa, na którym inwestorzy giełdowi stracili przeszło 4 miliardy dolarów. Śledztwo w sprawie sztucznego zawyżenia kursu akcji trwało dwa lata.
Wszystko zaczęło się w 1993 roku w kanadyjskim mieście Calgary. Właśnie tu Dawid Walsh otworzył przedsiębiorstwo Bre-X, specjalizujące się w wydobyciu surowców. W tym czasie akcje firmy można było kupić za kilka centów. W marcu 1993 roku geolog John Felderhof odkrył w dżungli Indonezji - na wyspie Borneo - tereny, na których znajdowały się złoża złota. Przeprowadzono pierwsze próbne odwierty.
Takich przedsiębiorstwo, jak Bre-X, które twierdzą, że znalazły złoto, jest w Kanadzie dziesiątki. Istotna jest ilość złota w jednej tonie rudy i opłacalność jego wydobycia. W 1995 r. Bre-X ogłosił, że zawartość złota w rudzie, znalezionej w kopalni w Indonezji nazwanej Busang, jest duża. Zasoby obliczono na 4 miliony uncji. Na giełdzie akcje Bre-X skoczyły z kilku centów na 10 dolarów. "New York Times" nazwał Bre-X "przygodą Kopciuszka". Dalsze badania laboratoryjne wykazały, że zasoby złota w kopalni na Borneo są większe niż wcześniej podawano i wynoszą aż 40 milionów uncji. Wartość złota, znajdującego się pod ziemią, obliczono na 12 miliardów dolarów.
Na wieść o tak olbrzymich pokładach złota ceny tego kruszcu na giełdach światowych zaczęły spadać. Do walki o prawo do wydobycia złota w kopalni na Borneo włączyły się rekiny finansjery, między innymi kanadyjskie przedsiębiorstwo Barrick Gold, w którego radzie nadzorczej zasiada były prezydent USA George Bush i były premier Kanady Brian Mulroney. Ówczesny prezydent Indonezji Suharto, nalegał, aby przedsiębiorstwo Barrick Gold zostało udziałowcem w kopalni złota na Borneo.
Gwałtownie wzrosły ceny akcji Bre-X. W 1996 roku jedna akcja kosztował już 200 dolarów. Prosty rachunek wskazywał, że osoba, która zainwestowała 3 lata wcześniej 1000 dolarów, była już milionerem. Wartość pieniędzy zainwestowanych w Bre-X osiągnęła sumę 4,2 mld dolarów. Inwestowali wszyscy, od drobnych ciułaczy, do banków i funduszy powierniczych. Wszyscy byli pewni, że na Bre-X nie można stracić.
Bomba wybuchła 19 marca 1996 roku, gdy geolog Bre-X, Filipińczyk Michael Guzman wypadł z lecącego nad dżunglą śmigłowca. Zaczęły się domysły na temat tego, czy aby na pewno jest tam złoto? Zastanawiano się, czy był to wypadek, czy morderstwo?
W maju 1996 roku niezależna firma zbadała zawartość złota w rudzie. Okazało się, że ilość złota w rudzie jest bardzo minimalna i wydobycie jest kompletnie nieopłacalne. Początkowo nikt nie chciał uwierzyć, że doszło do oszustwa. Ceny akcji spadały i rosły. Ostatecznie w ciągu kilku tygodni spadły z 200 dolarów do jednego dolara. Wiele osób wciąż nie wierzyło w to, że na Boreno nie ma bogatych złóż złota; mówili: "jest niemożliwe, żeby to było oszustwo aż na taką skalę" i masowo kupowali akcje po dolarze.
Po powtórnej analizie złóż nikt nie miał już wątpliwości, wartość akcji spadła do zera. Prezes Bre-X zmarł nagle w 1998 roku, zabierając wszystkie tajemnice do grobu. Osoba, która prawdopodobnie "doprawiła" rudę złota z kopalni Busang, Micheal Guzman, nie żyje od 3 lat. Ci, którzy wiedzą cokolwiek o oszustwie, nic nie chcą mówić.
Są jednak i takie osoby, które zarobiły miliony dolarów na Bre-X. Nie czekały na złe wieści, sprzedały akcje na czas. Do nich należy geolog, John Felderhof, który znalazł złoto w Indonezji. Dzisiaj mieszka w luksusowej willi na wyspach Cayman na Karaibach.
Kanadyjska policja postanowiła zakończyć śledztwo. Osoby, które były uczestnikami tego oszustwa, prawdopodobnie nigdy nie zostaną skazane. Powód? Brak dowodów przestępstwa.
MAREK ŚWIERAD