Zmiany w zawodzie nauczyciela od września 2022. Inne stopnie awansu i godziny dostępności to nie wszystko. Ile będą zarabiać nauczyciele?

12 sierpnia 2022 roku prezydent podpisał nowelizację ustawy o Karcie Nauczyciela, która wprowadza dużo zmian w zawodzie. Przypomnijmy, że projekt tego dokumentu budził sporo kontrowersji. Przeciwne wprowadzeniu takich reform były wszystkie trzy centralne związkowe: KSOiW NSZZ „Solidarność”, Związek Nauczycielstwa Polskiego oraz WZZ „Forum-Oświata".

Nastroje w środowisku nauczycielskim są nie najlepsze. Nauczyciele narzekają na niskie pensje oraz brak perspektywy rozwoju. Czy nowe przepisy zniwelują problemy, z którymi borykają się nauczyciele? Pedagodzy nie są zadowoleni z proponowanych zmian. Pojawiają się głosy dotyczące strajku. Wyjaśniamy, na czym polegają najważniejsze zmiany zawarte w nowelizacji ustawy o Karcie Nauczyciela.

Jedną z najważniejszych zmian regulowanych przez nowelizację jest wprowadzenie innych stopni awansu wśród nauczycieli. Nie będzie już nauczyciela stażysty i kontraktowego. W zamian za to wprowadzono stanowisko nauczyciela bez stopnia awansu (tzw. nauczyciel początkujący). Będzie posiadała je osoba, która dopiero rozpoczyna pracę w oświacie.

Przygotowanie do zawodu ma potrwać niemal cztery lata. W drugim i ostatnim roku taki nauczyciel będzie podlegał ocenie pracy. Osoba, która po tym czasie ma zamiar uzyskać stopień nauczyciela mianowanego, będzie musiała:

• spełnić konkretne wymagania kwalifikacyjne;
• uzyskać co najmniej dobrą ocenę pracy w ostatnim roku przygotowania do zawodu;
• uzyskać pozytywną opinię o przeprowadzonych zajęciach;
• zdać egzamin na nauczyciela mianowanego.

Dużo kontrowersji wzbudza zapis dotyczący formy pracy nauczyciela początkującego. Będzie on musiał dłużej pracować na umowie czasowej (np. na jeden rok). Jeśli przez sześć lat nie uzyska stopnia nauczyciela mianowanego, będzie mógł być zatrudniany jedynie na kolejne roczne umowy.

Nowelizacja ustawy zakłada też, że nauczyciel rozpoczynający pracę w zawodzie będzie pod opieką tzw. mentora (nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego wyznaczonego przez dyrektora), który ma za zadanie wspierać nauczyciela w procesie wdrażania do pracy, a także dzielić się swoją wiedzą i doświadczeniem.

Zgodnie z ustawą nauczyciel mianowany będzie mógł się ubiegać o stopień nauczyciela dyplomowanego po przepracowaniu co najmniej 5 lat i dziewięciu miesięcy na tym stopniu awansu. Musi także:

• spełnić wymagania kwalifikacyjne;
• posiadać co najmniej bardzo dobrą ocenę pracy uzyskaną w ostatnim roku pracy przed złożeniem wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego;
• uzyskać akceptację komisji kwalifikacyjnej.

Osoby, które obecnie mają status nauczyciela kontraktowego, zostaną zrównane ze stażystami. Przewidziany został jednak dla nich okres przejściowy, w którym będą mogli uzyskać stopień nauczyciela mianowanego czy dyplomowanego jeszcze na starych zasadach. Muszą to jednak zrobić do 31 sierpnia 2027 roku.

Ustawa przewiduje podwyżki dla nauczycieli od września 2022 roku, jednak nie wszyscy z nich skorzystają. Najwięcej zyskają nauczyciele, będący w pierwszych latach pracy, czyli osoby bez stopnia awansu zawodowego. Przypomnijmy, że dotychczas nauczyciel stażysta otrzymywał 100 proc. kwoty bazowej określanej corocznie w ustawie budżetowej, a nauczyciel kontraktowy 111 proc. Teraz nauczyciel początkowy ma dostawać 120 proc. tej kwoty, co oznacza 20-procentowy wzrost w przypadku stażysty i 8-procentowy w przypadku nauczyciela kontraktowego. Jeżeli chodzi o nauczyciela mianowanego i dyplomowanego, kwoty te się nie zmienią (odpowiednio: 144 i 184 proc. kwoty bazowej).

Tabela średniego wynagrodzenia nauczycieli po zmianach od września 2022 przedstawia się w następujący sposób:

• Nauczyciel początkujący: 4 432,15 zł brutto;
• Nauczyciel mianowany:5 318,58 zł brutto;
• Nauczyciel dyplomowany: 6 795,97 zł brutto.

Trzeba jednak zaznaczyć, że minimalne wynagrodzenie nauczycieli będzie wynosić mniej.

Nowelizacja wprowadza także tzw. godziny dostępności. Nauczyciel, który jest zatrudniony na pełen etat, ma obowiązek przeznaczenia jednej godziny w tygodniu na konsultacje z rodzicami lub uczniami. Osoba, która pracuje na ½ etatu, musiałaby przeznaczyć jedną godzinę na dwa tygodnie, by być do dyspozycji w szkole. Zapis ten wzbudził sporo kontrowersji wśród związków zawodowych, które wielokrotnie podkreślały szkodliwość wprowadzania tzw. godzin karcianych.

Nauczyciele będą podlegali obowiązkowej ocenie pracy – w drugim oraz ostatnim roku przygotowania do zawodu. Stałą umowę będzie można uzyskać dopiero po przepracowaniu co najmniej dwóch lat w szkole i uzyskaniu przynajmniej dobrej oceny pracy. Pedagodzy oraz przedstawiciele związków zawodowych podkreślają, że taka procedura utrudnia pracę w zawodzie.

Z kolei MEiN zaznacza, że jest to uproszczenie ścieżki awansu zawodowego. Na stronie ministerialnej można przeczytać, że powiązanie oceny pracy ze stopniami awansu zawodowego będzie odbywało się w ramach poniższych działań:

• dokonywanie obligatoryjnej oceny pracy w drugim oraz ostatnim roku przygotowania do zawodu nauczyciela;
• uzyskanie co najmniej dobrej oceny pracy będzie warunkiem zatrudnienia na czas nieokreślony oraz uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego;
• dyrektor oceniający nauczyciela odbywającego przygotowanie do zawodu nauczyciela będzie obowiązany zasięgnąć także opinii mentora;
• ocena pracy nauczyciela ubiegającego się o stopień nauczyciela dyplomowanego będzie dokonywana na jego wniosek – warunkiem uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego będzie uzyskanie co najmniej bardzo dobrej oceny pracy.

Oprócz zmian związanych z nowelizacją ustawy o Karcie Nauczyciela pojawią się także reformy w zakresie zatrudniania nauczycieli specjalistów. W myśl ustawy z maja 2022 roku zwiększona ma zostać liczba pedagogów i psychologów w szkołach, jednak nie tak bardzo, jak pierwotnie zakładano. Szczegółowe informacje na temat zmian w tym zakresie znajdują się w poniższych tekstach: