Autorytet słowa i działania

Ingres do katedry wawelskiej Fot. Archiwum Kurii Metropolitalnej

1958

4 LUTEGO – zmarł biskup sufragan Stanisław Rospond.

12 MARCA – arcybiskup Eugeniusz Baziak prosi Stolicę Apostolską o nominację na nowego biskupa sufragana ks. dr. Karola Wojtyłę.

11 MAJA – odsłonięto zrekonstruowany pomnik Fryderyka Chopina w Warszawie.

26 CZERWCA – na KUL–u odbyła się obrona pracy doktorskiej s. Marii Kasperkiewicz: "Przyjaźń i jej miejsce i zadanie w arystotelesowskim systemie etycznym”, której promotorem jest ks. doc. Karol Wojtyła. To pierwsza obrona pracy doktorskiej napisanej pod kierunkiem ks. doc. Wojtyły.

4 LIPCA – nominacja Karola Wojtyły na biskupa sufragana krakowskiego przez papieża Piusa XII.

29 LIPCA – w Stanach Zjednoczonych utworzono Agencję do spraw Lotów Kosmicznych – NASA.

5 WRZEŚNIA – prymas Stefan Wyszyński przyjął nowych biskupów: Wronkę, Plutę, Drzazgę, Blecharczyka i Wojtyłę. Poinformował również, że księża biskupi Pluta i Wojtyła zostali powołani do Komisji Duszpasterstwa Ogólnego.

28 WRZEŚNIA – odbyła się konsekracja biskupia w katedrze wawelskiej. Konsekratorem Wojtyły był abp Baziak, współkonsekratorami biskupi: Franciszek Jop z Opola i Bolesław Kominek z Wrocławia. Nowy biskup przyjął za dewizę słowa św. Ludwika Marii Grignion de Montforta – Totus Tuus (Cały Twój).

16 PAŹDZIERNIKA – Telewizja Polska wyemitowała premierowy program Kabaretu Starszych Panów.

28 PAŹDZIERNIKA – kardynał Angelo Giuseppe Roncalli został wybrany papieżem i przyjął imię Jana XXIII.

21 GRUDNIA – Charles de Gaulle wybrany prezydentem Francji.

1959

3 PAŹDZIERNIKA – jako biskup pomocniczy Karol Wojtyła wysyła "animadversiones” (uwagi) w odpowiedzi na ankietę Papieskiej Komisji Przedprzygotowawczej Soboru Watykańskiego II.

1960

23 – 25 SIERPNIA – bp Wojtyła wygłosił referat: "Wychowanie do małżeństwa” w cyklu organizowanych przez Rektorat KUL–u letnich wykładów dla duchowieństwa. Pojawia się I wydanie książki "Miłość i odpowiedzialność”.

1961

12 KWIETNIA – Jurij Gagarin jako pierwszy człowiek poleciał w kosmos.

1962

22 LUTEGO – uruchomiono rurociąg "Przyjaźń”, łączący Związek Radziecki, Polskę i NRD.

14 KWIETNIA – Georges Pompidou został premierem Francji.

11 PAŹDZIERNIKA – papież Jan XXIII otworzył Sobór Watykański II.

11 PAŹDZIERNIKA – 8 GRUDNIA – bp Wojtyła bierze udział w pierwszej sesji Soboru Watykańskiego II.

14 PAŹDZIERNIKA – amerykański samolot zwiadowczy wykrył na Kubie radzieckie rakiety.

1963

3 CZERWCA – zmarł papież Jan XXIII.

7 PAŹDZIERNIKA – 4 GRUDNIA – K. Wojtyła na drugiej sesji Soboru.

30 GRUDNIA – nominacja na metropolitę krakowskiego przez papieża Pawła VI.

1964

10 WRZEŚNIA – 20 LISTOPADA – bp Wojtyła bierze udział w III sesji Soboru.

14 PAŹDZIERNIKA – w ZSRR Nikita Chruszczow został odsunięty od władzy. Nowym I sekretarzem Komitetu Centralnego KPZR został Leonid Breżniew.

1965

14 WRZEŚNIA – 8 grudnia – udział w IV sesji Soboru Watykańskiego II.

1966

3 MAJA – na Jasnej Górze odbyły się uroczyste obchody Tysiąclecia Chrztu Polski.

1967

21 CZERWCA – abp Wojtyła wygłosił kazanie w katedrze wawelskiej przed wyjazdem na konsystorz, na którym miał zostać powołany do grona kardynałów.

28 LISTOPADA – w FSO powstał pierwszy Fiat 125p.

1968

8 MARCA – początek demonstracji studenckich w Polsce – tzw. wydarzenia marcowe.

20/21 SIERPNIA – wojska Układu Warszawskiego wkroczyły do Czechosłowacji.

8 WRZEŚNIA – Ryszard Siwiec dokonał samospalenia na Stadionie Dziesięciolecia w proteście przeciw agresji na Czechosłowację.

16 GRUDNIA – w katedrze na Wawelu odbyło się nabożeństwo błagalne o beatyfikację królowej Jadwigi, Brata Alberta i innych polskich kandydatów na ołtarze, z udziałem Prymasa i Episkopatu.

1969

28 LUTEGO – kard. Wojtyła odwiedził synagogę w Krakowie na ul. Szerokiej.

21 LIPCA – amerykański astronauta Neil Armstrong jako pierwszy człowiek stanął na Księżycu.

1970

16 GRUDNIA – w Gdańsku milicja i wojsko otworzyły ogień do stoczniowców idących do pracy.

20 GRUDNIA – Władysław Gomułka został odsunięty od władzy. Edward Gierek został pierwszym sekretarzem KC PZPR.

1971

17 PAŹDZIERNIKA – Rzym, Bazylika św. Piotra, beatyfikacja o. Maksymiliana Kolbego. Kard. Wojtyła koncelebruje mszę z Ojcem Świętym.

KAŻDY CZŁOWIEK TO OSOBNY ROZDZIAŁ

"Dla biskupa jest bardzo ważne mieć kontakt z ludźmi i posiąść umiejętność kontaktowania się z nimi na różne sposoby. Jeśli o mnie chodzi, to rzecz znamienna, że nigdy nie miałem wrażenia, żeby liczba moich kontaktów była zbyt duża. Niemniej moją stałą troską było, aby w każdym przypadku zachować indywidualny charakter tych odniesień. Każdy człowiek jest osobnym rozdziałem. Zawsze działałem zgodnie z tym przekonaniem. Zdaję sobie jednak sprawę, że tego nie można się nauczyć. To po prostu jest, wypływa z wnętrza”.

Jan Paweł II, "Wstańcie, chodźmy!”, Wydawnictwo św. Stanisława BM

WIELE SIĘ OD NICH UCZYŁEM

"Z licznych kontaktów ze świeckimi wiele korzystałem, wiele się od nich uczyłem. Byli wśród nich prości robotnicy, ludzie sztuki i kultury, a także wielcy uczeni. Kontakty te zaowocowały licznymi przyjaźniami, z których wiele trwa do dnia dzisiejszego. Dzięki nim, moje duszpasterstwo uległo pomnożeniu, pokonując bariery i docierając do zwykle trudno dostępnych środowisk”.

Jan Paweł II, "Dar i Tajemnica”, Wydawnictwo św. Stanisława BM

W Dolinie Chochołowskiej Fot. Archiwum Kurii Metropolitalnej

Dodawał sił

– W Krakowie – jak opowiedział jeden ze świadków podczas procesu beatyfikacyjnego – arcybiskup zapraszał do swojej rezydencji osoby z różnych grup społecznych: intelektualistów, ludzi ze świata nauki i kultury, adwokatów, pracowników służby zdrowia. W ten sposób dodawał sił, podtrzymywał, wysuwał sugestie. Podczas tych wszystkich okazji zabierał głos, by każdy zapamiętał coś z tych spotkań zorganizowanych z wielką pieczołowitością. Bardzo dobrze przemawiał, ubarwiając swoje wypowiedzi humorystyczną nutką”. Również już jako biskup poświęcał szczególną uwagę duszpasterstwu młodych, dostrzegając w młodzieży wielką nadzieję Kościoła. Powtarzał, że posługa ta weszła mu w krew i rzeczywiście, nigdy w ciągu swojego życia jej nie zaniedbał.

Sławomir Oder, Saverio Gaeta, "Dlatego Święty”, Wydawnictwo Św. Stanisława BM

Głębokiej wiary i żarliwej modlitwy

– Biskupa Wojtyłę, później kardynała i Ojca Świętego, zawsze widziałem i odczytywałem jako człowieka głębokiej wiary i żarliwej modlitwy. Mieszkając w domu arcybiskupów krakowskich, zawsze rano szedł na modlitwę do kaplicy, odprawiał rozmyślanie, następnie sprawował mszę świętą i następnie odprawiał dziękczynienie. Potem udawał się na śniadanie i wnet z powrotem wracał do kaplicy i tam na klęczkach przed Najświętszym Sakramentem, za wzorem wielu świętych, układał swoje przemówienia, swoje referaty. Pisał też homilie, rozdziały swoich książek. A potem, pełen spokoju i pogody szedł do sali, gdzie przyjmował interesantów. Pamiętam takie zdarzenie. Jechaliśmy samochodem razem z kardynałem Wojtyłą i biskupem Groblickim z Gdańska do Krakowa. Zatrzymaliśmy się po drodze w Warszawie, w siedzibie Episkopatu, by coś zjeść i chwilę odpocząć. O umówionej godzinie wracamy z biskupem Groblickim do samochodu. Kardynała nie ma. Czekamy dziesięć minut, piętnaście minut, dwadzieścia. Wchodzimy do budynku, rozglądamy się za nim, nie ma go. W pewnym momencie otwieram drzwi do kaplicy i tam widzę kardynała przy XII stacji Drogi Krzyżowej, klęczącego. To był akurat piątek. Kardynał odprawiał Drogę Krzyżową. Zresztą on ją odprawiał codziennie. Codziennie odmawiał brewiarz, różaniec i inne modlitwy.

Ze wspomnień ks. bp. Albina Małysiaka

Szczęśliwy czas

– Sobór Watykański II był dla Niego okazją do nieustannej wymiany doświadczeń duszpasterskich i społecznych, poznawania nowych kierunków myśli teologicznej, spotykania wybitnych naukowców i ekspertów. (…) Zasadniczą nowością, którą arcybiskup Wojtyła wniósł w soborowe obrady, było podkreślenie centralnego miejsca osoby ludzkiej w wizji głęboko chrystocentrycznej oraz otwarcie się poprzez Ewangelię na świat. Otwarcie się w obronie praw człowieka, szczególnie zaś prawa do wolności sumienia i wyznania. Jego późniejszy pontyfikat stanie się syntezą doświadczeń wyniesionych z Polski oraz tych, które dojrzały w nim podczas soboru Watykańskiego II. (…) Arcybiskup Wojtyła udowodnił, że nie lęka się soboru. Wręcz przeciwnie, z zaciekawieniem oczekiwał, jakie owoce przyniesie on wspólnocie wierzących. (…) Okres wprowadzania w życie myśli Soboru był czasem szczęśliwym, zarówno dla arcybiskupa Krakowa, jak i dla archidiecezji oraz całego Kościoła w Polsce.

Kard. Stanisław Dziwisz, "Świadectwo”, w rozmowie z Gian Franco Svidercoschim, Wydawnictwo TBA Komunikacja Marketingowa

Coraz poważniejsze zadania

– Jeszcze przed wyniesieniem na Stolicę Piotrową ks. Wojtyła otrzymywał coraz to nowe i coraz poważniejsze zadania i funkcje. Ich mnogość sprawia, że często ci, którzy są nimi obciążeni niektóre z nich traktują poważnie, inne zaniedbując. Ks. Wojtyle bodaj obca była taka skłonność. Kiedy został pracownikiem KUL, to dojeżdżał nocnym pociągiem do Lublina i głosił wykłady, które zawsze przygotowywał w całości sam. Jako kardynał nie mógł stale do Lublina dojeżdżać, ale nadal był kierownikiem Katedry Etyki, więc dojeżdżał nieregularnie, ale także zapraszał nas do siebie – na jego koszt (od czasu biskupstwa nie odbierał bowiem pensji na KUL i te pieniądze przeznaczył na stypendia dla studentów oraz na takie właśnie dojazdy do Krakowa). Wielu obowiązków nie mógł wypełnić sam, więc prosił o pomoc innych, robiąc jednak to, co do niego należy.

Ks. prof. Andrzej Szostek, były rektor KUL, uczeń i przyjaciel kard. Karola Wojtyły – Jana Pawła II

Otwarcie na Boga i na człowieka

– Przyjeżdżał do nas do Opactwa Tynieckiego dość często. Czasem parę razy do roku, ale były to wizyty krótkie, dzień skupienia, prywatne rekolekcje. Pewnego dnia miał trzy wielkie uroczystości – w Wadowicach, Tyńcu i Szaflarach. Pytaliśmy: – Jak ksiądz arcybiskup może tyle na siebie przyjmować? On się uśmiechnął i odparł: – No to po co wyście jeszcze mnie zaprosili? A wiadomo było, że zawsze, jeśli tylko mógł, na zaproszenia odpowiadał i przyjeżdżał. U Niego otwarcie na Boga zawsze równało się otwarciu na człowieka.

Ze wspomnień ojca Leona Knabita

Fot. Archiwum

Przez pryzmat wiary

– Wojtyła wprowadził formę pracy zespołowej w diecezji. Wraz ze swoimi biskupami pomocniczymi, których od kwietnia 1970 roku było już czterech (Julian Groblicki, Stanisław Smoleński, Jan Pietraszko i Albin Małysiak) spotykał się na cotygodniowych zebraniach, podczas których omawiali bieżące sprawy. Problemy, co podkreślił od samego początku, miały być rozpatrywane przede wszystkim przez pryzmat wiary. "W swojej pracy biskupiej Wojtyła inspirował się na wzorcach duszpasterskich św. Stanisława, męczennika, broniącego swojego ludu przed despotyzmem polskiego króla Bolesława, oraz św. Karola Boromeusza, swojego patrona, biskupa reform Soboru Trydenckiego” – wspominał jeden z jego biskupów pomocniczych. – "W świetle takich przykładów Wojtyła wyróżniał się dzielną obroną narodu przed dyktaturą komunizmu, popierając prawo do wolności religijnej i wyznania”.

Sławomir Oder, Saverio Gaeta, "Dlatego Święty”, Wydawnictwo św. Stanisława BM

Styl życia biskupa

"Aby stawić opór temu wszystkiemu, co – niczym siły odśrodkowe – próbuje rozbić jego wewnętrzną jedność, biskup powinien dbać o pogodny tryb życia, sprzyjający zachowaniu równowagi umysłowej, psychicznej i uczuciowej, uzdalniający go do otwarcia się na osoby zwracające się do niego ze swymi pytaniami w duchu prawdziwego uczestnictwa w różnego rodzaju sytuacjach, radosnych i smutnych. Także troska biskupa o własne zdrowie w każdym z jego wymiarów jest aktem miłości wobec wiernych i gwarancją większej otwartości i dyspozycyjności względem natchnień Ducha Świętego. Znane są w tej kwestii zalecenia św. Karola Boromeusza, wybitnego pasterza, pochodzące z jego wystąpienia podczas ostatniego synodu, w którym uczestniczył: "Jesteś duszpasterzem? Nie chciej z tego powodu zaniedbywać samego siebie i nie udzielaj się tak bardzo innym, aby dla ciebie już nic nie zostało. Masz bowiem pamiętać o duszach, którym przewodzisz, ale nie tak, abyś zapomniał o sobie”.

Dlatego też biskup powinien dbać o to, by swoje liczne obowiązki wypełniał z rozwagą, łącząc sprawowanie tajemnic Bożych z prywatną modlitwą, osobistym studium i planowaniem działań pasterskich, skupieniem i należnym odpoczynkiem. Korzystając z tych pomocy dla swego życia duchowego, biskup znajdzie pokój serca i doświadczy głębi komunii z Trójcą Świętą, przez którą został wybrany i konsekrowany. Dzięki łasce udzielanej mu przez Boga będzie umiał wypełniać codziennie swoją posługę jako świadek nadziei, mając na względzie potrzeby Kościoła i świata”.

Jan Paweł II, Adhortacja Pastores gregis

Autorytet słowa i działania

"Sprawowanie władzy w Kościele nie może być postrzegane jako bezosobowe i biurokratyczne, właśnie dlatego, że chodzi o autorytet rodzący się ze świadectwa. We wszystkim, co mówi i czyni biskup, musi objawiać się autorytet słowa i działania Chrystusa. Gdyby zabrakło wiarygodności płynącej ze świętości życia biskupa, czyli jego świadectwa wiary, nadziei i miłości, jego rządy z trudem mogłyby być przyjmowane przez Lud Boży jako ukazywanie obecności Chrystusa działającego w swoim Kościele.

Jako słudzy apostolskości Kościoła z woli Pana, obdarzeni mocą Ducha Ojca, który rządzi i prowadzi (Spiritus principalis), biskupi są następcami Apostołów nie tylko w autorytecie i świętej władzy, ale także w formie życia apostolskiego, w cierpieniach apostolskich z powodu głoszenia i szerzenia Ewangelii, w czułej i miłosiernej trosce o powierzonych sobie wiernych, w obronie słabych, w nieustannym czuwaniu nad Ludem Bożym.

Jan Paweł II, Adhortacja Pastores gregis

Owoce prawdy i miłości

"Idąc za przewodnictwem Ducha Prawdy i dając wraz z Nim świadectwo, stał się Sobór szczególnym potwierdzeniem obecności Ducha Świętego – Pocieszyciela. Stał się w naszej trudnej epoce nowym poniekąd Jego "uobecnieniem”. W świetle tego przekonania lepiej rozumiemy wielkie znaczenie wszystkich poczynań zmierzających do urzeczywistnienia Vaticanum II, jego nauki oraz jego orientacji o charakterze pastoralnym i ekumenicznym. W tym znaczeniu również zasługują na szczególne podkreślenie dalsze Zgromadzenia Synodu Biskupów, które zmierzają do tego, aby owoce prawdy i miłości – autentyczne owoce Ducha Świętego – stały się trwałym dobrem Ludu Bożego w jego ziemskim pielgrzymowaniu poprzez wieki”.

Jan Paweł II, encyklika Dominum et Vivificantem