Cegiełka do cegiełki — powstanie pomnik narodowy

W ceremonii wmurowywania narodowych cegiełek wzięli udział obecna prezydent Dalia Grybauskaitė oraz jej poprzednik Valdas Adamkus
Fot. Marian Paluszkiewicz

— Niestety, nie znalazłem swojej cegiełki, ale innym razem, jak nie będzie tylu ludzi, na pewno tu wrócę i poszukam lepiej — mówi nam Rimas. I faktycznie, będąc w kilkusetosobowym tłumie szukanie napisu na powierzchni kilkuset metrów kwadratowych nie jest zajęciem łatwym. Szczególnie, gdy bodajże większa część tych osób również szuka swojej cegiełki, lub cegiełki swoich znajomych.

Inni natomiast przyszli tu z ciekawości, zwabieni tłumem ludzi oraz szpalerem kamer telewizyjnych.

— O fajnie, że jesteśmy, a i Mamontovasa posłuchamy, bo chyba for free — angielskie wstawki oraz wyraźny już akcent zdradzał, że dwójka młodych ludzi wróciła na wakacje z Wielkiej Brytanii. Toteż nie kryli swojego zadowolenia, że w ojczyźnie stali się świadkami w pewnym sensie historycznego wydarzenia.

W kolejną rocznicę „Szlaku Bałtyckiego” w Wilnie wmurowano właśnie symboliczne cegiełki narodowe Litwy, Łotwy i Estonii w powstający monument „Szlak Wolności” (Laisvės kelias). Pomnik przy rondzie przed Uniwersytetem Pedagogicznym powstaje głównie ze składek społecznych. Wspierający budowę monumentu wykupili już prawie wszystkie cegiełki. Wykonane ręcznie według oryginalnej technologii cegiełki z nazwiskami poszczególnych ofiarodawców czy też ich rodzin stanowią właśnie ideę pomnika.

W poniedziałek, w 21. rocznicę „Szlaku Bałtyckiego” — wydarzenia, kiedy miliony obywateli Litwy, Łotwy i Estonii utworzyli 600-kilometrowy żywy łańcuch biegnący z Wilna, przez Rygę do Tallinna, przedstawiciele trzech krajów bałtyckich wmurowali symboliczne cegiełki narodowe. Litewską cegiełkę wmurowała prezydent Dalia Grybauskaitė.

— „Szlak Bałtycki” jest dziełem narodu, „Szlak Bałtycki” to też wiara i nadzieja narodu, „Szlak Bałtycki” jest również symbolem wolności i jedności, „Szlak Bałtycki” to przyszłość naszego narodu — powiedziała podczas ceremonii prezydent.

Wysoki ponad 3 metry oraz długi na 60 metrów pomnik „Szlak Wolności” symbolizuje żywy łańcuch ludzki. Przedstawia ścianę z wyciętymi w niej sylwetkami trzymających się za ręce ludzi. Ścianę zdobią ceramiczne płytki w trzech kolorach, które symbolizują flagę narodową.

Projekt architekta Tadasa Gutauskasa cieszy się ogromnym zainteresowaniem społeczeństwa. Autor pomnika poinformował w poniedziałek, że już sprzedano ponad 19 tys. cegiełek z 20 tys. przeznaczonych na sprzedaż. Cena jednej cegiełki wynosi 25 litów w przypadku osoby indywidualnej, lub 50 w przypadku całej rodziny. Każda cegiełka ofiarodawcy lub jego rodziny zostanie wmurowana w powstający pomnik.

Z tych składek społecznych zostanie sfinansowana połowa kosztów budowy całego pomnika. Resztę dołoży rząd oraz samorząd Wilna.

Budowę pomnika planuje się zakończyć jesienią. Wtedy też nastąpi jego oficjalne odsłonięcie.

Jak zaznaczył autor projektu i pomysłodawca idei pomnika, dzięki ogromnemu zaangażowaniu społeczeństwa pomnik powstaje w zawrotnym tempie.

— Dopiero w kwietniu tego roku zawiązała się grupa inicjatywna budowy pomnika. Wtedy też sprzedano pierwsze cegiełki. Dziś prace idą ku końcowi, a cegiełek prawie już nie zostało — mówił autor pomnika.

W poniedziałkowej ceremonii wmurowywania narodowych cegiełek wzięli udział Dainis Ivans, jeden z założycieli Narodowego Frontu Łotwy oraz poseł parlamentu Estonii Ennas Eesmaa.

Uczestniczący w ceremonii były prezydent Litwy Valdas Adamkus wmurował z kolei cegiełkę UNESCO, na którego listę dziedzictwa światowego jest wpisany również „Szlak Bałtycki”.

Symboliczne cegiełki wmurowali również premier Andrius Kubilius, przewodnicząca parlamentu Irena Degutienė oraz przewodniczący Sejmu Restytucyjnego, europoseł Vytautas Landsbergis.

Inicjatywa „Szlaku Bałtyckiego” powstała w 1989 roku, kiedy w 50. rocznicę podpisania paktu Ribbentrop-Mołotow około 2 milionów Litwinów, Łotyszy i Estończyków stanęli w żywym łańcuchu od Wilna, przez Rygę do Tallinna. Swój odcinek na tym szlaku mieli również litewscy Polacy, którzy jako pierwsi w odradzającej się Litwie powołali swoje stowarzyszenie, z którego początek bierze większość działających obecnie organizacji Polaków na Litwie, w tym też Związek Polaków na Litwie.

Stanisław Tarasiewicz