Długa lista zbrodniarzy

- Nie godzimy się na to, że w mediach na całym świecie pojawiają się określenia „polskie obozy koncentracyjne”. Nie godzimy się, by były używane z jednej strony w wyniku - chciałbym mieć taką nadzieję - niewiedzy historycznej, ale w wielu przypadkach wskutek złej woli, jako element prowadzenia polityki historycznej wobec Polski. Ta baza jest odpowiedzią na te głosy, bo skoro mówimy o „polskich obozach koncentracyjnych”, to proszę bardzo, pokazujemy załogę, kim była ta załoga funkcjonariuszy SS - wyjaśnia dr Jarosław Szarek, prezes Instytutu Pamięci Narodowej.

IPN upublicznił wczoraj w internecie bazę członków załogi SS obozu koncentracyjnego i zagłady KL Auschwitz-Birkenau. Znalazły się w niej nazwiska dokładnie 8502 esesmanów. To ludzie, którzy w obozach KL Auschwitz I, KL Auschwitz II-Birkenau oraz KL III-Monowitz pełnili służbę wartowniczą, pracowali w wydziałach administracji obozowej oraz w jednostkach podległych SS, m.in. Instytucie Higieny SS, Centralnym Zarządzie Budowlanym SS czy firmach i przedsiębiorstwach będących własnością SS.

- Baza jest efektem wieloletnich, chciałoby się powiedzieć wielopokoleniowych badań. Niemcy wywozili i palili - lub kazali palić więźniom - akta wyprodukowane przez administrację obozową. To, czym dysponujemy obecnie, to pozostałości, resztki niewielkie - mówi dr Piotr M.A. Cywiński, dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu.

Dlatego przygotowanie bazy wymagało głębokiej kwerendy nie tylko w archiwach polskich, ale też w niemieckich. Ten trud wziął na siebie w 1982 r. Aleksander Lasik, obecnie profesor Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Początkowo kartoteka nazwisk esesmanów z KL Auschwitz była podstawą przygotowanej przez niego pracy doktorskiej. Później prace były kontynuowane i nie dotyczyły tylko obozu Auschwitz. Ostatecznie w bazie znalazło się 25 tys. zapisów dotyczących członków SS, z czego 9689 odnosiło się do obozu zbudowanego przez Niemców we włączonym do Trzeciej Rzeszy Oświęcimiu.

W maju 2014 r. prof. Lasik został biegłym w śledztwie dotyczącym zbrodni popełnionych przez Niemców w Auschwitz-Birkenau, które prowadzi pion śledczy IPN w Krakowie.

- Oddajemy sprawiedliwość oraz cześć i pamięć poległym w obozach koncentracyjnych poprzez nazwanie zbrodniarzy po imieniu - tak o wczorajszym upublicznieniu listy załogi KL Auschwitz mówi prof. Lasik.

Baza zawiera m.in. dane personalne funkcjonariuszy SS, datę i miejsce urodzenia, numer służbowy, daty przybycia i opuszczenia KL Auschwitz itp. Przy wpisach dotyczących 848 osób umieszczono fotografie, nie tylko z czasów ich służby w obozach, ale i wcześniejszej m.in. z Wehrmachtu czy Luftwaffe. Są też zdjęcia wykonane przez Amerykanów czy Brytyjczyków, którzy dokonywali ekstradycji zatrzymanych po wojnie Niemców do Polski. W bazie znalazły się też akty oskarżenia i wyroki (ponad 400 dokumentów) wydawane wobec nich m.in. przez Najwyższy Trybunał Narodowy (w 1947 r. skazał na śmierć m.in. na pierwszego komendanta Auschwitz Rudolfa Hoessa) czy sądy powszechne w całej Polsce (najwięcej zbrodniarzy osądziły sądy w Krakowie i Wadowicach).

Nie wiadomo, ilu członków załogi SS z Auschwitz wciąż żyje, co umożliwiałoby pociągnięcie ich do odpowiedzialności. Także to próbuje ustalić pion śledczy IPN w Krakowie.

Prezes Jarosław Szarek zapowiedział, że IPN będzie prowadził prace mające na celu ustalenie składu załóg pozostałych obozów koncentracyjnych działających na terenie okupowanej Polski.

Ponad milion ofiar Auschwitz-Birkenau

KONZENTRATIONSLAGER AUSCHWITZ założony został wiosną 1940 r., z czasem stał się największym z działających podczas wojny 29 niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych i zagłady na obszarze Trzeciej Rzeszy i terenach okupowanych przez Niemców. W KL Auschwitz zginęło ok. miliona Żydów, 70-75 tys. Polaków, 21 tys. Romów oraz ok. 15 tys. jeńców sowieckich. Łącznie więc w latach 1940-1945 zamordowano tam 1,1 mln osób.