Drewno niejedno ma imię

Drewno stosowane jest w bardzo różnych miejscach o rozmaitym przeznaczeniu. Jest symbolem naturalności, który perfekcyjnie łączy walory dekoracyjne i użytkowe. W podróż po świecie drewna zabiera nas Krzysztof Wirchomski, właściciel manufaktury Wirchomski, która od ponad 20 lat specjalizuje się w pracy z tym materiałem i kultywuje tradycyjną sztukę stolarską.

Sztuka wyboru
Każdy miłośnik drewna staje w pewnym momencie w obliczu decyzji, jaki jego gatunek i rodzaj będzie najlepszy dla realizacji określonych celów dekoracyjnych i użytkowych. Aby wybór był właściwy, należy dysponować podstawową wiedzą na temat drewna i jego właściwości.

Z technicznego punktu widzenia najważniejszymi zagadnieniami są twardość i tzw. skurcz drewna. Twardość jest istotna w przypadku realizacji podłogi lub schodów. Powierzchnie te są intensywnie użytkowane i wymagają zastosowania najtwardszych gatunków drewna. Dużą popularnością cieszą się krajowe grab, jesion, sosna oraz podłogi wykonane z gatunków egzotycznych, takich jak merbau czy jatoba.

W przypadku mebli twardość drewna jest kwestią drugorzędną, choć z reguły unika się używania wyjątkowo miękkich gatunków, np. topoli, wierzby i jodły. Podczas wyboru drewna warto zwrócić uwagę na tzw. współczynnik skurczu drewna. Jest to bardzo istotna kwestia w kontekście jego trwałości, szczególnie, jeśli mamy do czynienia z częstymi zmianami temperatury i wilgotności powietrza w pomieszczeniu. Skurcz oznacza bowiem skłonność drewna do zmiany wymiarów w kierunkach ułożenia włókien pod wpływem zmian wilgotności powietrza. Newralgicznym okresem dla mebli drewnianych jest rozpoczęcie okresu grzewczego, kiedy diametralnie zmienia się wilgotność powietrza. Lepiej tego typu sytuację znoszą gatunki drewna o niskim współczynniku skurczu, np. orzech i dąb.

Jakość, czyli klasa
Bardzo ważny jest gatunek drewna, ale też jego jakość (klasa). Przy produkcji ekskluzywnych mebli i kuchni drewnianych wykorzystuje się tzw. deski cięte kłodowo z jednej partii produkcyjnej. Dzięki temu wykonawca dysponuje drewnem z wysokiej klasy jakościowej (najlepiej pierwszej) o bardzo podobnym rysunku i wybarwieniu.

Nie mniej ważny jest gatunek drewna oraz technologia jego zastosowania. Najdroższe gatunki drewna (np. palisander) kosztują kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt razy drożej niż te najbardziej popularne (dąb, sosna).

Na przykładzie mebli można przedstawić dwa rodzaje wykończenia mebli drewnianych. Z jednej strony mamy do czynienia z meblami z litego drewna, które w całości wykonane są z masywu jednego gatunku. Z drugiej – z meblami fornirowanymi. Fornir to cienkie płaty drewna uzyskiwane przez skrawanie płaskie o grubości od 0,1 do 8,0 mm. Na fornir przeznacza się z reguły drewno okrągłe o dużych średnicach i ciekawym rysunku. W przypadku mebli fornirowanych konstrukcja mebla jest z jednego gatunku drewna, natomiast powierzchniowo jest on wykończony dekoracyjnym fornirem. Najdroższe i najbardziej efektowne forniry otrzymuje się z czeczotki, palisandru i hebanu.

Sztuka barwienia
Praktycznie 95 proc. drewnianych wyrobów nie pozostaje w swojej naturalnej formie, tylko jest bejcowana lub olejowana. Z jednej strony ma to służyć zabezpieczeniu powierzchni drewnianej, z drugiej – nadaniu jej pięknej barwy.

Bejcowanie i olejowanie zmieniają naturalny kolor drewna bez maskowania jego rysunku. Przyczyną zmiany naturalnego koloru drewna są nie tylko upodobania klienta, ale również chęć pokrycia niedosko- nałości podłoża lub upodobnienia tańszego gatunku drewna do droższego. Sztuka dekoracyjnego barwienia drewna jest trudna i wymaga od wykonawcy dużej wiedzy i doświadczenia.

Praktycznie każdy gatunek drewna, a są ich setki, jest inny. Gatunki różnią się pod względem twardości, wilgotności, wielkości porów, kolorystyki, zażywiczenia, ścieralności czy gęstości. Przystępując do barwienia musimy wszystkie te różnice wziąć pod uwagę i dostosować produkt, proces przygotowania drewna oraz metodę aplikacji do konkretnego drewna. Bejce i oleje wchodzą w reakcje chemiczne z pigmentami zawartymi w drewnie, dlatego efekt końcowy jest często ciężki do przewidzenia. Pobejcowane powierzchnie z reguły pokrywa się lakierami, które również zmieniają końcową barwę bejcy.