Gorące lato szczepień

Ułożyć plan szczepień

   
   - Międzynarodowe przepisy sanitarne mają na celu powstrzymanie rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych, a szczepienia to najlepszy sposób ochrony - mówi specjalista chorób zakaźnych dr n. med. Hanna Czajka, kierownik Wojewódzkiej Poradni Szczepień Ochronnych oraz Centrum Szczepień w Krakowskim Szpitalu Specjalistycznym im. Jana Pawła II. - Wiele chorób, występujących również w krajach o klimacie umiarkowanym, w tym w Polsce, znacznie częściej spotyka się jednak w strefie klimatu gorącego, w krajach rozwijających się i stanowią one istotne zagrożenie dla zdrowia osób odwiedzających te rejony. - Jednak wyjeżdżający są teraz świetnie zorientowani. Przychodzą nieraz całymi rodzinami, nawet z małymi dziećmi i dobrze wiedzą, na co muszą się zaszczepić - dodaje dr Joanna Danek z Centrum Szczepień. - Wprawdzie według przepisów, jedynie szczepienie przeciwko żółtej gorączce uznawane jest za obowiązkowe, ale w niektórych krajach można spotkać się z żądaniem przedstawienia świadectwa szczepienia przeciwko innym chorobom, np. cholerze lub meningokokowemu zapaleniu mózgu.
   Lekarze działającego od siedmiu lat krakowskiego Centrum Szczepień, opierając się na aktualnych danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i najnowszej wiedzy dotyczącej szczepień ochronnych, osobom udjącym się w podróż do krajów o odmiennych warunkach epidemiologicznych i klimatycznych, ustalają indywidualny kalendarz szczepień. - W poszczególnych regionach geograficznych obowiązkowe lub zalecane są różne szczepienia ochronne - tłumaczy dr Czajka. - Planując szczepienia, musimy więc wziąć pod uwagę region świata i choroby, jakie tam występują, przewidywany czas pobytu, charakter wyjazdu, stan odporności osoby wyjeżdżającej. Wymaga to zatem rozważenia, przeciwko czemu należy pacjenta zaszczepić, musimy wiedzieć, kiedy i na co był już szczepiony, czy nie należy podać dawki przypominającej. Dopiero w oparciu o te czynniki układamy plan szczepień.
   W Centrum Szczepień należy zgłosić się na 6 - 8 tygodni przed wyjazdem (minimum 4 tygodnie). - Niestety, większość osób przychodzi zbyt późno - mówi dr Joanna Danek. - Tymczasem, aby uzyskać miano przeciwciał, zabezpieczające przed zachorowaniem, szczepionka musi być podana odpowiednio wcześnie, ponadto niektóre szczepienia wymagają dwóch dawek.
   Zgłaszając się do przychodni należy wziąć ze sobą dotychczasową dokumentację szczepień. Na miejscu lekarz przeprowadza badanie, ustalając ewentualne przeciwwskazania, kwalifikuje i zleca profilaktykę. Niektóre poważne schorzenia mogą być przeciwwskazaniem do przeprowadzenia pełnego zakresu szczepień. Również ciąża ogranicza zastosowanie niektórych szczepionek. Przed poddaniem się szczepieniu, należy o tych faktach poinformować lekarza, aby mógł on wybrać indywidualną i optymalną drogę postępowania.

Szczepienie obowiązkowe

   Obecnie jedynym obowiązkowym szczepieniem, wymaganym w ruchu międzynarodowym, jest szczepienie przeciwko żółtej gorączce (febrze). Choroba ta występuje w Afryce Centralnej, w północnej i środkowej części Ameryki Południowej oraz w Panamie. Żółta gorączka to choroba wirusowa, często o śmiertelnym przebiegu, przenoszona przez komary. Zaczyna się złym samopoczuciem, wzrostem temperatury ciała do 40 st. C; mogą pojawić się dreszcze i bóle głowy. Po kilku dniach występuje żółtaczka, w przypadkach o cięższym przebiegu pojawia się niewydolność nerek i objawy skazy krwotocznej. Szczepienie przeciwko żółtej gorączce jest wskazane na całym obszarze występowania tej choroby, nawet wówczas, gdy nie jest tam obowiązkowe. Niektóre kraje wymagają tego szczepienia od wszystkich podróżnych wjeżdżających na ich terytorium, wiele krajów wymaga go tylko od przyjeżdżających z terenów, gdzie żółta gorączka występuje endemicznie. U dzieci szczepienie jest obligatoryjne zazwyczaj po ukończeniu 1. roku życia. Szczepienie jest ważne 10 lat, skuteczne po 10 dniach po pierwszym szczepieniu, a natychmiast po powtórnym, przypominającym. Fakt poddania się szczepieniu obowiązkowemu musi być odnotowany w międzynarodowym świadectwie szczepień - tzw. żółtej książeczce - podpisany i uwierzytelniony przez uprawnionego lekarza. Brak świadectwa szczepień może narazić nas na kłopoty przy wjeździe do niektórych krajów (konieczność szczepienia na miejscu, zatrzymanie).

Szczepienia zalecane

   Choroba Heinego-Medina - występuje jedynie w krajach rozwijających się. W Polsce zachorowania na tężec i błonicę (odporność po szczepieniu 10 lat), a także odrę, świnkę i różyczkę, notowane są rzadziej niż w krajach rozwijających się - szczepienia lub dawka przypominająca przeciwko tym chorobom są bardzo zalecane podróżnym w każdym wieku, zwłaszcza jeśli wyjeżdżają do krajów tropikalnych na czas dłuższy niż trzy miesiące.
   Wirusowe zapalenie wątroby typu A - przeciętnie jeden turysta na 300 podróżujących (tropiki i rejon Morza Śródziemnego) zapada na wzw A, zwłaszcza jeśli nie przestrzega podstawowych zasad higieny lub przebywa w warunkach o niskim standardzie sanitarno-higienicznym. Szczepienie zalecane jest co najmniej 2 tygodnie przed wyjazdem i działa przez 6 - 12 miesięcy; dawka przypominająca, podana przed upływem roku, wydłuża odporność na dwadzieścia i więcej lat.
   Wirusowe zapalenie wątroby typu B - z reguły przenoszone jest przez kontakt z krwią lub wydzielinami osoby zakażonej wirusem B oraz przez kontakty seksualne z osobą chorą. Szczepienie składa się z trzech dawek i jest zalecane prawie we wszystkich krajach świata, ze szczególnym wskazaniem krajów rozwijających się.
   Dur brzuszny - jest ciężką chorobą zakaźną, rozpowszechnioną w wielu krajach klimatu gorącego (m.in. Indie, wiele krajów afrykańskich) o niskim standardzie sanitarno-higienicznym. Szczepienie jest celowe (daje odporność na 3 lata) u wszystkich podróżnych, którzy odwiedzają kraje wysokiego ryzyka. W Polsce dostępna jest szczepionka jednodawkowa i trzydawkowa.
   Meningokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i posocznica - zalecane jest wyjeżdżającym na dłużej do krajów o zwiększonym ryzyku zakażenia: do państw pasma subsaharyjskiego, Kenii, Tanzanii, Mongolii, Indii, Nepalu, Wietnamu, Kuby, Brazylii i Chile. Szczepienie jest obowiązkowe dla pielgrzymujących do Mekki.
   Kleszczowe zapalenie opon mózgowych i mózgu - przenoszone przez zakażone kleszcze, występuje przede wszystkim w Austrii, południowych Niemczech, Europie Wschodniej i Szwajcarii. Szczepienie wskazane jest u osób, które na gruncie zawodowym lub podczas spędzania wolnego czasu (jogging, miłośnicy przyrody) przebywają w lasach.
   Japońskie zapalenie mózgu - powinny się zaszczepić osoby, które planują dłuższy pobyt w krajach Dalekiego Wschodu, zwłaszcza na terenach leśnych i wiejskich.
   Wścieklizna - występuje na rozległych terenach Afryki, Azji i Ameryki Południowej. Atakuje tam psy oraz inne zwierzęta domowe i dzikie. Szczepienie jest wskazane u osób narażonych zawodowo lub mieszkających dłuższy czas w tych rejonach. Szczególnie narażone są dzieci!
   Gruźlica - jest chorobą rozpowszechnioną w krajach rozwijających się. Wskazane jest wykonanie próby tuberkulinowej u osób przebywających tam dłuższy czas i mających częste kontakty z miejscową ludnością; u dzieci - szczepienie BCG przeciwko gruźlicy.
   Cholera - ostra choroba biegunkowa, rozpowszechniona w Afryce, Azji, Ameryce Łacińskiej. Turyści zapadają na cholerę bardzo rzadko, a śmiertelność przy prawidłowym leczeniu jest niższa niż 2 proc. Szczepienie nie jest w pełni skuteczne i dlatego nie zawsze uzasadnione. Jest wymagane przez niewiele krajów od osób, które wcześniej podróżowały do rejonów endemicznych tej choroby. Aby spełnić wymogi formalne, wystarczy pojedyncza dawka szczepionki.
   Malaria - jedna z najważniejszych chorób, na temat której warto zasięgnąć informacji przed podróżą do regionów, w których występuje endemicznie. Malaria przenoszona jest przez komary i nie ma przeciwko niej szczepionki - stosuje się jednak chemioprofilaktykę. Leki należy przyjmować dwa tygodnie przed podróżą oraz w trakcie i po powrocie, zgodnie z zaleceniami lekarza.
(DD)