Jedyna taka siekierka w Polsce

Siekierka z tulejką z epoki brązu jest najnowszym nabytkiem muzeum. Trafiła tu we wrześniu zeszłego roku. Jej znalazca to Adam Motyka z Kąclowej pod Nowym Sączem. Wypatrzył on siekierkę, spacerując brzegiem rzeki Białej w swojej miejscowości. Leżała na kamienistej łasze w lekko wyschniętym korycie rzeki. Specjaliści datują to znalezisko na lata ok. 1100–950 przed narodzeniem Chrystusa.

– To rzadki typ, a w Polsce do tej pory nigdy dotąd nie notowany – mówi o siekierce Mikołaj Orzechowski z muzeum.

Siekierka nie ma uszka, które przeważnie znajdowało się przy wylocie tulei i ułatwiało mocowanie do drewnianego trzonka (siekierki osadzano na odrośli gałęzi trzonka). Zdobi ją ornament: trzy poprzeczne żeberka pod wylotem tulejki i podłużne żeberko w kształcie litery „Y”. Jest zbliżona do wariantu, który reprezentują kamienne formy odlewnicze odkryte w po­łudnio­wo-zachodniej Rumunii. Podobnie dekorowane siekierki pojawiają się na terenach od zachodnich Węgier i północnej Bośni aż do Mołdawii.

Według archeologów jest to przedmiot importowany z dorzecza górnej Cisy – pogranicznych regionów dzisiejszej Rumunii, Węgier i Słowacji. Odkrycie wskazuje, że dorzecze górnej Białej było zamieszkane na przełomie II i I tysiąclecia p.n.e. i potwierdza rolę tej rzeki jako odcinka szlaku komunikacyjnego, łączącego tereny Małopolski ze strefą położoną na południe od Karpat.

Siekierka była albo narzędziem do codziennego użytku, albo stanowiła broń. Niegdyś ją zgubiono albo celowo ukryto, być może wraz z innymi wyrobami z brązu (np. kupiec mógł ukryć większą ilość siekierek, albo zakopano skarb wotywny, poświęcony bós­twom).

Muzeum Archeologiczne pokazuje to unikatowe znalezisko na specjalnej ekspozycji do końca maja. Archeolodzy przy tej okazji chwalą znalazcę, dzięki któremu siekierka tu trafiła i stawiają go za wzór. Po znalezieniu przedmiotu, który go zaintrygował, Adam Motyka szukał fachowców, od­wiedził konserwatora zabytków, w końcu przekazał siekierkę muzeum.