Klapa i blaski

Leszek Długosz: Z BRACKIEJ

Dawno nie zaznałem w teatrze podobnego bełkotu intelektualno-estetycznego. Tego rodzaju dezynwoltury w traktowaniu czyjejś własności (Wyspiańskiego). I po to, aby uzyskać tego rodzaju własny efekt? Nieczytelny, bo mętny. Wysilone, pretensjonalne powyginane (ku współczesnym odniesieniom) "gry napięć”, wyszukanych, a pozornych relacji? Męka! Miałem wrażenie, także i aktorów. Bo ileż w tej konstrukcji multimedialnej pozostawiono aktorowi? Co tam z niego zostaje? Jakieś elementy cielesności, fragmenty (i to bardziej na ekranie) emocjonalności? Gdzież, tak zdegradowany, ma szanse, w jakimś dynamicznym procesie, bezpośrednio okazać swój zamysł, możliwości? Jakąś sztukę aktorską?

Po co marnować przestrzeń teatralną na hybrydę gatunkową, która mogłaby się dokonać w pierwszym lepszym kinie? W jakiejś tam sali? Wstawcie tylko tę aparaturę, a wyjdzie, pokaże się to samo? Zaproszony, więc zobligowany, wobec błagalnych spojrzeń, dotrwałem do końca. Cóż, zapomnijmy. Celowo pomijam nazwisko reżysera. Po co kojarzyć ponoć "Młodego” z moimi "zgryźliwymi opiniami”. Może z czasem lepiej, odpowiedzialnie zastanowi się nad własną rolą? Nad owocami swego ambitnego trudu? Bo jak na razie apel odczytany przed rozpoczęciem spektaklu – o kulturalne zachowanie się (by nie przeszkadzać w odbiorze głębi dzieła) – traktować trzeba byłoby jako numer raczej z kabaretu.

Aliści ten sam los następnego dnia – usadowiwszy mnie w Filharmonii Krakowskiej – pozwolił mi zatrzeć niesmak wieczoru teatralnego. Na tej sali okazał hojność wyjątkową. Chwyćmy zatem instrumenta pochwały i wdzięczności. Formalnie był to koncert w ramach obchodów 80-lecia urodzin Krzysztofa Pen­dereckiego. Wieczór otworzył zatem krótki jego utwór zatytułowany (też lekko) Adagietto.

Jak zorientowałem się z programu, to zebrane i zorganizowane w tę właśnie formę, fragmenty instrumentalne z jego opery "Raj Utracony”. Ewidentne, instrumentacyjne, klimatyczne odniesienia Mahlerowskie, doskonale usposobiły na początek. Rewelacja w drugiej części programu. Urodzony w Moskwie, obecnie Izraelczyk, młody pianista Boris Giltburg okazał się już doskonale uformowanym artystą (wygrywa wszelkie konkursy – ostatnio prestiżowy, im. Królowej Elżbiety Belgijskiej). Poniósł Widownię w rejony arcydzieła mozartowskiego. W rozkosze jego koncertu fortepianowego (c–moll HV491). Ma chłopak, kolokwialnie mówiąc, wszystko. Biegłość, emocjonalność, dyscyplinę, odporność. I jeszcze ten bezcenny na estradzie dar losu – urok. Może więc śmiało zdobywać świat! Na krakowskim podwórku łatwy to był podbój!

Oczekiwaną kulminację stanowiła II symfonia Antona Brucknera i popis prowadzącego cały koncert Stanisława Skrowaczew­skiego. 90 lat. Czuliśmy na widowni, że jest to wieczór historyczny. Maestria, naturalność. Skromność, nawet chce się powiedzieć. Niepojęta, imponująca witalność Tego, który stanowi najlepszą jakość muzyki II połowy XX wieku. Dyrygent (też i kompozytor) prowadzący renomowane zespoły światowe, gwarancja najwyższej jakości. Prestiż, szacunek, dodam wprost, miłość publiczności świata. Więc co dopiero tu? Na swoim poniekąd – po opuszczeniu rodzinnego Lwowa – krakowskim podwórku? Stojąca z respektem Widownia, wzruszenia, mowy, kwiaty, wiwaty, po koncercie... Sami sobie Państwo ten obraz Filharmonii wyobraźcie. Resztę dośpiewajcie. Czyli, oto właściwe przeznaczenie "miejsca kultury”.

Ciśnie się mi na koniec i to spostrzeżenie. I ów młody pianista i ów stary dyrygent, przeniknięci Muzyką (trudem, przywilejem raczej, takiego przed światem jej wyrażania) na oczach "śmiertelników na widowni” jeszcze jakby młodnieli, pięknieli? Wybrańcy dotknięci łaską jej stwarzania?