Kominy i kominki

Na kominach odprowadzających spaliny nie wolno instalować żadnych urządzeń zwiększających ciąg i wykorzystujących siłę wiatru oraz stwarzających dodatkowy opór przepływu

 Komin charakteryzują dwa parametry: powierzchnia przekroju i wysokość, uzależnione od rodzaju spalanego paliwa, konstrukcji kotła czy paleniska oraz jego mocy.

Kominy tradycyjne

 Kominy tradycyjne, wykonane z dobrej jakości cegły klasy 150 i murowane na pełną spoinę lub budowane z gotowych ceramicznych pustaków dymowych służą do odprowadzenia spalin z urządzeń opalanych paliwem stałym; węglem, koksem lub drewnem.
 Należy je prowadzić w ścianie wewnętrznej i w pionie, a minimalny przekrój komina winien wynosić 14x14 cm względnie d=15 cm. Wysokość wylotu komina ponad dach musi być taka, aby znajdujące się w pobliżu zasłony nie powodowały zakłócenia ciągu. Przy dachach płaskich lub stromych o kącie pochylenia połaci dachowych większych od 12 st. i posiadających pokrycie łatwo zapalne wylot komina winien się znajdować minimum 0,6 m powyżej poziomu kalenicy.
 Dla dachów stromych z pokryciem "niepalnym, niezapalnym lub trudno zapalnym" (określenie według normy PN-89/B-10425 Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły - Wymagania techniczne i badania przy odbiorze) wystarczy wyprowadzenie komina z wylotem znajdującym się od powierzchni dachu wyżej co najmniej o 0,3 m oraz w odległości mierzonej w kierunku poziomym od powierzchni dachu wynoszącej co najmniej 1,0 m.
 W takich przypadkach dobrze jest wziąć pod uwagę kierunki najczęściej wiejących wiatrów, tak aby wiatr odbijając się od stromej połaci dachu nie powodował wokół wylotu z komina zawirowań. Minimalne wymiary komina murowanego dla małych kotłów c.o. o mocy do 25 kW, to 20x20 cm, natomiast wysokość dla bezkanałowego kotła o tejże mocy i stojącego bezpośrednio przy kominie nie może być mniejsza niż 4,0 m, dla kotłów z dłuższą drogą spalin co najmniej 6-8 m.
 Dla kotłów o większych wydajnościach lub warunkach nietypowych należy komin przeliczyć, uwzględniając opory kotła i temperaturę spalin, przy czym dla kotłowni wbudowanych wysokość komina ograniczamy wysokością budynku.
 Na kominach odprowadzających spaliny nie wolno instalować żadnych urządzeń zwiększających ciąg i wykorzystujących siłę wiatru oraz stwarzających dodatkowy opór przepływu, mogących przy bezwietrznej pogodzie, stosunkowo wysokiej temperaturze zewnętrznej i występowaniu zjawiska inwersji spowodować zakłócenia w wypływie spalin i być przyczyną nieraz tragicznych w skutkach wypadków. Wady tej nie posiadają klasyczne nasadki kominowe, nie ograniczające powierzchni wylotu z komina i nie powodujące dodatkowych oporów przepływu, jak również termodynamiczne nasady kominowe typu TPG.

Odprowadzenie spalin

z urządzeń opalanych gazem lub olejem opałowym

 Temperatura spalin z pieców i kotłów opalanych paliwem stałym jest wysoka, oscyluje koło 240 st. C i struktura spalin w kominie się nie zmienia. Inaczej wygląda sytuacja przy spalaniu gazu ziemnego, a także oleju opałowego. W kotłach gazowych z palnikami atmosferycznymi temperatura spalin nie przekracza 140 st. C, a często jest nie wyższa niż 80 st. C, co powoduje wykraplanie się w kominie kwaśnych par, destrukcyjnie działających na nieodporne ścianki komina. Dlatego w tych przypadkach stosuje się wyłącznie kominy wykonane z kwasoodpornej szamoty lub stali stopowych.
 W nowo budowanych budynkach jednorodzinnych najkorzystniejsza będzie zabudowa kominów z bardzo trwałych kwasoodpornych elementów ceramicznych. Produkcję kamionkowych elementów przewodów kominowych prowadzą cieszące się od 70 lat zasłużoną renomą Zakłady Wyrobów Kamionkowych Marywil w Suchedniowie. Zestaw przewodów okrągłych obejmuje elementy o średnicy wewnętrznej 150 i zewnętrznej 200 mm, w asortymencie pozwalającym na złożenie kompletnego systemu kominowego. Tworzą go: prostki zwykłe, prostki z otworem wlotowym okrągłym i kwadratowym, prostka wylotowa z daszkiem (w kanałach spalinowych wylot do góry, w wentylacyjnych - przewody mogą być także użyte do tego celu - wylot z boku), zakończenie dolne z otworem dla spływu kondensatu, trójnik z odgałęzieniem 45 lub 90 stopni, z odnogą o wlocie okrągłym lub kwadratowym.
 Produkowane są także elementy systemów kominowych o przekrojach prostokątnych, 140x140, 180x180, 200x200 i 200x250, wraz z niezbędnymi kształtkami. Elementy najlepiej łączyć kitem kwasoodpornym, można także stosować odpowiednią zaprawę cementową (Górkal-40). Przy łączeniu nie wolno dopuszczać do wycieku zaprawy wewnątrz komina. Produkowane przez Marywil systemy kominowe są proste i tanie.
 Z wytwórców zagranicznych doskonałą opinią cieszą się kominowe systemy ceramiczne firmy Schiedel. Komin typu Schiedel SIH produkowany jest z kwasoodpornej rury szamotowej, wyprofilowanej izolacji z wełny mineralnej oraz z pustaka zewnętrznego z lekkiego betonu, z odpowiednio ukształtowanymi narożami dla odprowadzenia przypadkowej wilgoci i przewietrzenia przestrzeni, w której znajduje się izolacja.
 Typowe średnice to 120, 140, 160, 180, 200 i 250 mm, na żądanie do 500 mm. W skład systemu wchodzą kształtki przyłączeniowe, kształtki z otworem rewizyjnym, fundamentowe, ze ściekiem kondensatu i zakończający wylot mankiet kompensacyjny. Zakres temperatur roboczych od 30 do 600 st. C, czyli dla wszelkiego rodzaju paliw. Produkowane są pustaki obejmujące po 2 kanały spalinowe oraz także dodatkowe kanały wentylacyjne.
 Najnowszym systemem kominowym firmy, nieco prostszym, a przez to i tańszym jest Schiedel Rondo, z wewnętrzną rurą ceramiczną o średnicy 140, 160, 180 i 200 mm, umieszczoną w pustaku zewnętrznym o wymiarach od 320x320 do 390x390 dla przewodu 200 mm. Izolację stanowi warstwa powietrza pomiędzy rurą a pustakiem, podzielona na odrębne segmenty pierścieniami z wełny mineralnej.
 Lekkie i proste w montażu są popularne systemy kominowe produkowane z kwasoodpornej stali stopowej, molibdenowo-niklowej. Są szczególnie przydatne w modernizacji istniejących budynków, w wersji elastycznej także dla kominów z odsadzkami lub o mniejszych wymiarach. Produkuje się je również z odpowiednią izolacją termiczną.
 Kominy złożone z elementów ze stali stopowych również często wykonuje się w obiektach nowo budowanych. Na rynku znajdują się wypróbowane i sprawdzone wyroby ze stali stopowych wielu firm krajowych, takich jak krakowska Zootechnika, HMS - Pszczyna, MK Żary, Tarnawa - Tarnów, oraz zagranicznych: KOF, Raab, Selkirk, Jeremias i innych.

Kominki - modne i użyteczne

 Kominki z paleniskiem otwartym, tradycyjne i najbardziej popularne, mogą ogrzać pomieszczenie, w którym się znajdują, ale budowane są najczęściej dla celów dekoracyjno-relaksowych. Sprawność ich jest niewielka, nie przekraczająca 20 - 25 %, przez co zużywają znaczne ilości paliwa. Kominek otwarty jest specyficznym paleniskiem wymagającym dużych ilości powietrza, którego tylko część bierze udział w procesie spalania.
 Ponieważ temperatury spalin uchodzących z otwartego kominka są niskie (nie przekraczają 80 st. C), zaleca się umieszczać je bezpośrednio przy kominie, a czopuch powinien być wprowadzony do komina pod kątem 45 st. Minimalne wymiary kanału spalinowego to 20x20 cm. Przy stosowaniu szczelnych okien trzeba zapewnić do pomieszczenia, w którym zainstalowano kominek, dopływ świeżego powietrza. Na każdy metr kwadratowy powierzchni otworu komory paleniska należy doprowadzić 360 m3/h powietrza.
 Inaczej może wyglądać sytuacja przy zastosowaniu kominka z wkładem grzewczym. Prawidłowo dobrany kominek z dobrze skonstruowanym wkładem grzewczym i fachowo zaprojektowanym układem przewodów z wymuszonym obiegiem może z powodzeniem ogrzać budynek o kubaturze nawet do 400 m3. Robocza sprawność tego typu urządzeń wynosi około 70 proc., czyli odpowiada dobrym kotłom na paliwo stałe.
 Decyzję o wyborze kominka jako głównego źródła ciepła należy podjąć na etapie projektowania budynku, lokalizując kominek w centralnej części budynku i ustalając miejsce na przewody rozprowadzające, których średnice są znaczne i wynoszą od 100 do 160 mm. Do rozprowadzenia przewodów najlepiej nadaje się poddasze, gdzie także można zlokalizować wentylator obiegowy i odpowiednio go wyciszyć. Przewody doprowadzające ogrzane powietrze do poszczególnych pomieszczeń kończą się umieszczonymi pod stropem regulowanymi kratkami nawiewnymi względnie anemostatami. Ponieważ spręże wentylatorów są podobnie jak w nawiewno-wyciągowych agregatach wentylacyjnych z odzyskiem ciepła niewielkie, trasy przewodów nie powinny być rozległe, a opory hydrauliczne sieci dokładnie przeliczone.
 Przy braku możliwości umieszczenia wentylatora obiegowego na poddaszu lub w piwnicy, co jest niewątpliwie rozwiązaniem gorszym, można wybrać wersję kominka z wentylatorem umieszczonym pod kominkiem. Ze względu na konieczność zapewnienia cichej pracy urządzenia spręże i wydajności są w tym wariancie jeszcze mniejsze, co może ograniczać zasięg instalacji.
 Jeżeli kominek jest umieszczony centralnie, a chcemy ogrzać pomieszczenia sąsiadujące i blisko położone, można wybrać grawitacyjny sposób doprowadzenia ogrzanego powietrza, przy czym maksymalna długość poszczególnych odcinków przewodów nie powinna przekraczać 3,0 m, a ilość powietrza jest oczywiście mniejsza. Przy doborze kominka z wkładem należy preferować urządzenia sprawdzone, renomowanych firm, gdyż tylko takie zapewniają odpowiednią sprawność oraz wykonane są z trwałych materiałów, takich jak wysokiej jakości żeliwo, stal stopowa względnie szamota. Żywotność wkładów ze stali węglowej jest znacznie krótsza.
 Mając możliwości uzyskania i składowania odpowiedniej ilości drewna (drewno do kominków musi być suche) i dość ochoty na obsługę, dobrze zaprojektowany i wykonany kominek z siecią przewodów powietrznych o obiegu wymuszonym może być podstawowym, a nawet jedynym źródłem ogrzewania przeciętnej wielkości budynku jednorodzinnego. W innych przypadkach niezbędne będzie wykonanie ogrzewania pomocniczego, na przykład grzejnikami elektrycznymi lub pozostając przy ekologicznych źródłach, niskotemperaturowym ogrzewaniem wodnym zasilanym pompą ciepła, natomiast kominek będzie pełnił rolę ogrzewania szczytowego.
ZBIGNIEW SZPIL