Kraków kobietą mocny

Przygoda z tą książką zaczęła się kilka lat temu. Najpierw była ciekawość i chęć odzyskania historii zapomnianych obywatelek Krakowa. Tych, które na przykład nie były w stanie przebić się przez szklany sufit – mimo iż miały ku temu odpowiednie kwalifikacje. Albo tych, które z niebywałą czułością i odpowiedzialnością angażowały się w sprawy społeczne – sprawy, które rzadko znajdywały uznanie i odpowiednią notę na kartach wielkiej historii. Dlatego ginęły, czasem zostawiając zaledwie okruchy.

Zbieraniem tych okruchów – w różnych miejscach i różnych celach – zajmowały się od lat pojedyncze badaczki zafascynowane tzw. herstory, czyli przepisywaniem historii uwzględniającej kobiecy (w szerokim sensie tego słowa) punkt widzenia. W końcu zebrały się razem. Najpierw podczas warsztatów herstorycznych organizowanych przez Fundację Przestrzeń Kobiet, a potem w książce, która była rezultatem ich poszukiwań i prac. W ten sposób został wydany pierwszy tom „Krakowskiego Szlaku Kobiet. Przewodniczki po Krakowie emancypantek”.

„Białe plamy na mapie historii kobiet stopniowo są wypełniane, niemniej jeszcze wiele zostaje do zrobienia” – pisze w jednym z esejów książki Anna Pekaniec. - „Najważniejszymi zadaniami wydają się być: odzyskanie historii kobiet (...) oraz uświadomienie, iż jest ona niezwykle istotną składową historii jako takiej”.

„Krakowski Szlak Kobiet. Przewodniczka po Krakowie emancypantek. Tom II” to przede wszystkim więc opis. Dzięki temu poznajemy na przykład fascynującą historię inżynier Diany Reiter, byłej architekt wydziału budowlanego krakowskiego urzędu wojewódzkiego. O jej projektach i problemach związanych z żydowską tożsamością pisze Monika Świerkosz. Marta Struzik z kolei przypomina Anielę Gruszecką, pisarkę, która w fascynujący sposób opowiadała o krakowskim Rynku, Błoniach, a my – wraz z bohaterką jej książek – możemy rozpoznawać „podziwiane przez nią zabytki czy smakować bliską atmosferę deszczowej, śnieżnej i w końcu wiosennej (...) aury” miasta. A Reiter i Gruszecka to przecież zaledwie dwa z bukiety kobiet opisanych w tomie.

„W Przewodniczce nie zakładamy, że istnieje jednak historia wszystkich kobiet, nie zakładamy, ze mamy wszystkie tę samą opowieść. Odnajdujemy różne historie, mamy mnóstwo różnych opowieści. Chcemy wszystkich wysłuchać, chcemy wszystkie opowiedzieć. Nie zakładając, że są obiektywnymi, bezstronnymi narracjami, bo nigdy nie są” – pisze Ewa Furgał, redaktorka tomu, w słowie wstępnym.

Ten historyczny zbiór opowieści o kobietach jest więc wyjątkowy pod wieloma względami. Także pod tym, że czytając kolejne opowieści, odnosimy wrażenie uczestnictwa w jakimś prawie kryminalnym dochodzeniu – gdzie pozornie zagubione przywracane są do życia. I zaczynają funkcjonować – na zwykłych zasadach. Bez uprzedzeń płci czy hierarchii narzucanej przez wagę obecności w podręcznikach do historii.
Zamierzeniem autorek i koordynatorek „Krakowskiego Szlaku Kobiet” jest zresztą dotarcie do jak najszerszej publiczności. Dlatego zarówno pierwszy jak i ten tom dystrybuowane są bezpłatnie wśród osób zajmujących się edukacją i przewodnictwem historycznym. Promocja pierwszego tomu w dużej mierze polegała ponadto na dyskusjach historycznych wokół tego, jak pisane są dzieje, dlaczego pewne wątki umykają z czasem, co można zrobić, by zachować pamięć.

Dodatkową atrakcją w książce jest prawdziwy wycieczkowy rarytas – propozycje trzech tras turystycznych śladami, kolejno, krakowskich emancypantek, krakowskich Żydówek i wybitnych Krakowianek. Zmęczeni standardowym planem zamkniętym pomiędzy Barbakan, Sukiennice i Wawel na pewno odczują ogromną radość z tych właśnie propozycji. I satysfakcję. Nie mówiąc o pożytku przyjrzenia się miastu z nieco innej, ale jakże fascynującej!, perspektywy.

MARCIN WILK

„Krakowski Szlak Kobiet. Przewodniczka po Krakowie emancypantek. Tom II”, red. Ewa Furgał, Fundacja Przestrzeń Kobiet, Kraków 2010.

Kontakt z wydawczyniami dla wszystkich zainteresowanych publikacją: [email protected].

Oficjalna premiera książki 31 sierpnia (wtorek) o godz. 20 w Centrum Społeczności Żydowskiej/JCC przy ul. Miodowej 24 w Krakowie.