Kraków. Miasto ostatecznie przejmuje Dom Piłsudskiego. Czy egzekucja komornicza kończy wieloletnią batalię o Oleandry?

W czwartek 16 listopada komornik przejął i zinwentaryzował ostatnie pomieszczenia zajmowane przez organizację. ZLP został wezwany do obioru tych rzeczy. To pokłosie decyzji sądu z 2020 r., który uznał, że cały budynek jest własnością gminy Kraków.

- Są to rzeczy codziennego użytku, artykuły biurowe, dokumentacje ZLP, stare gazety - wymienia Monika Chylaszek.

Budynek nie był ogrzewany od kilku lat. Tej zimy grzejniki maja tam już działać.

Wcześniej, 13 kwietnia tego roku, wojewoda małopolski rozpoczął egzekucję decyzji ministra kultury i dziedzictwa narodowego Piotra Glińskiego o przejęciu zbiorów Muzeum Czynu Niepodległościowego mieszczącego się na krakowskich Oleandrach.

W ramach egzekucji zostało zabezpieczonych ponad 90 eksponatów, wszystkie zostały zabezpieczone i przewiezione do archiwum przy ul. Orzeszkowej, gdzie zostały przygotowane specjalne pomieszczenia do przechowania eksponatów w sposób bezpieczny pod opieką Muzeum Narodowego w Krakowie. Zbiory w pierwszej kolejności zostaną zdezynfekowane.

Budynek jest pod opieka Zarządu Budynków Komunalnych w Krakowie. Obiekt jeszcze podczas walki o nieruchomość sukcesywnie był remontowany przez miasto. Zabezpieczono dach, naprawiono instalację elektryczną, wyczyszczono elewację. Teraz budynek ma zostać przystosowany na potrzeby przyszłej filii Muzeum Narodowego.

Długa droga (prawna) do Domu im. Piłsudskiego
Przypomnijmy: starania miasta o odzyskanie budynku rozpoczęły się w 2013 roku. Złożony został wówczas pozew przeciwko: Związkowi Legionistów Polskich (ZLP), Instytutowi Józefa Piłsudskiego, Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny, Fundacji Oleandry im. Józefa Piłsudskiego i Edwarda Śmigłego, Hurtowni Artykułów Sportowych o wydanie nieruchomości zabudowanej Domem im. Józefa Piłsudskiego.

W 2014 roku sąd wydał wyrok nakazujący wydanie nieruchomości, jednak Związek złożył apelację, po której sprawa została skierowana do ponownego rozpoznania. Podstawą uchylenia wyroku była negatywna ocena ustaleń sądu pierwszej instancji − nierozpoznanie zarzutów ZLP o zatrzymaniu nieruchomości z uwagi na zgłoszone przez Związek nakłady poniesione na budynek. Po powrocie sprawy do ponownego rozpoznania przez pierwszą instancję postępowanie sądowe pozostało zawieszone z uwagi na wniosek Związku o zasiedzenie nieruchomości. W tym czasie miasto, wiedząc o katastrofalnym stanie budynku, podjęło decyzję o wyremontowaniu dostępnych części obiektu.

W 2019 r. sąd okręgowy uznał, że Związek Legionistów Polskich nie ma prawa do zasiedzenia. To prawomocne orzeczenie otworzyło drogę do wejścia do budynku oraz umożliwiło złożenie przez miasto wniosku do sądu o podjęcie postępowania o wydanie nieruchomości. W marcu 2020 roku w krakowskim sądzie rejonowym zapadł wyrok w sprawie wydania budynku. Sąd zobowiązał Związek Legionistów Polskich do wydania nieruchomości w terminie do dwóch miesięcy od dnia uprawomocnienia się wyroku.

Jednak w kwietniu 2020 roku Związek pozwał miasto na 7,5 mln złotych z tytułu promocji Krakowa. Ze względu na brak podstawy prawnej do takiego roszczenia pełnomocnik Związku powołał się na artykuł o bezpodstawnym wzbogaceniu. Argumentował, że miasto wzbogaciło się dzięki oszczędnościom wynikającym z tego, że to Związek utrzymywał budynek przy al. 3 Maja 7 i prowadził w nim Muzeum Czynu Niepodległościowego.

Wyrokiem z 21 września 2021 roku sąd oddalił powództwo Związku Legionistów Polskich przeciwko gminie Kraków. W oddaleniu pozwu sąd orzekł, że roszczenia dotyczące promocji nie mają żadnych podstaw prawnych, a przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu nie mają w tej sprawie zastosowania. Miasto nie współpracowało ze Związkiem w zakresie prowadzenia muzeum, co do funkcjonowania którego Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego miało poważne zastrzeżenia. Warto tu też zauważyć, że muzeum nie było dostępne dla zwiedzających, a zbiory można było obejrzeć tylko po wcześniejszym umówieniu ‒ nie można więc mówić o promocji miasta. Od tego wyroku Związek złożył apelację, która została oddalona 10 października 2023 roku.

Oleandry to miejsce symboliczne i bardzo ważne dla historii Polski, bo to właśnie stąd do walki o wolność wyruszyła w sierpniu 1914 r. Pierwsza Kompania Kadrowa. Budynek powstał w latach 30. XX wieku według projektu prof. Adolfa Szyszko-Bohusza i Stefana Strojka.

Bolt nagra pasażerów