Kto spłaci zadłużenie?

Jeżeli zawiodą standardowe zabezpieczenia zapisane w umowie kredytowej, spłatę długu bank będzie egzekwował od spadkobierców.

Rodzaje zabezpieczeń

Sposób zabezpieczenia zależy od rodzaju zadłużenia. W przypadku kredytów budowlanych lub mieszkaniowych jest to hipoteka, która obciąża nieruchomość i daje bankowi pierwszeństwo dochodzenia swych praw nawet po zmianie właściciela nieruchomości. W razie konieczności bank ją sprzedaje i odbiera swoją należność.

Przy kredytowanym zakupie samochodu stosowany jest zastaw rejestrowy. Z chwilą ustanowienia takiego zastawu bank nabywa prawo i pierwszeństwo do zaspokojenia swoich roszczeń z obciążonej rzeczy, bez względu na to, czyją stała się własnością. W praktyce bankowej stosowany jest także tzw. zastaw na prawach, który dotyczy praw zbywalnych, tj. papierów wartościowych, udziałów w spółkach, praw w zakresie wynalazczości.

W praktyce mogą też być stosowane takie metody zabezpieczeń, jak: blokada rachunków bankowych, kaucja w postaci pieniędzy, bonów i książeczek oszczędnościowych oraz dodatkowo - poręczenie wekslowe.

Stosowane jest też poręczenie według prawa cywilnego. W takim przypadku, poręczyciel (konkretna osoba fizyczna) zobowiązuje się do spłaty kredytu w razie uchylenia się kredytobiorcy od wywiązania się ze zobowiązań.

Aby zabezpieczyć się lepiej na przypadek śmierci kredytobiorcy, banki przy kredytach gotówkowych proponują różne formy ubezpieczenia na życie. W przypadku wystąpienia takiego zdarzenia spłata należności (przynajmniej w znacznej części) zostaje uregulowana z polisy ubezpieczeniowej kredytobiorcy.

Jeżeli jednak owe świadczenie nie pokrywa w pełni udzielonego przez bank kredytu, wykorzystywane są inne rodzaje zabezpieczeń, które ustanowiono w umowie kredytowej.

Śmierć kredytobiorcy

Banki starają się w miarę możliwości jak najlepiej zabezpieczyć zwrot pożyczanych pieniędzy. W tym celu, przy zawieraniu umowy kredytowej, w porozumieniu z klientem, ustanawiają dwa lub więcej zabezpieczeń. Jeżeli umowa kredytowa nie precyzuje inaczej, banki korzystają z nich w sposób, jaki uznają dla siebie za właściwy. Generalnie, wykorzystują wszystkie możliwe zabezpieczenia zapisane w umowie.

Zdarza się, że kredytobiorca umiera przed spłatą całego długu. W takim przypadku, po wykorzystaniu zapisanych w umowie zabezpieczeń, reszta długu przechodzi na spadkobierców. Prawo stanowi bowiem, że z chwilą śmierci nie tylko cały zgromadzony majątek spadkodawcy, lecz także jego zobowiązania przechodzą na spadkobierców.

W przypadku, jeżeli nieboszczyk nie zostawił testamentu, następuje dziedziczenie w kolejności ustawowej. Zatem w najprostszym przypadku, na przykład po śmierci męża bezpośrednimi spadkobiercami są: żona i dzieci, w dalszej kolejności wnuki. To oni mają prawny obowiązek spłaty bankowego długu. Jeżeli sporządzony testament stanowi inaczej, wówczas obowiązek przechodzi na wymienionych tam spadkobierców.

Uniknięcie spłaty

Zatem prawo wyraźnie nakazuje spłatę bankowego zadłużenia. Równocześnie jednak daje pewną możliwość uniknięcia tego finansowego obciążenia, spadającego często na "niewinnych" spadkobierców.

Każdy spadkobierca może bowiem przyjąć spadek z ograniczoną odpowiedzialnością za długi. Jest to tzw. przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza. W takiej sytuacji spadkobierca odpowiada za długi tylko do wysokości otrzymywanego spadku. Jest też inna możliwość - odrzucenie spadku. Spadkobierca nie dziedziczy wówczas niczego, ani majątku, ani długów. Jest prawnie traktowany jakby nie dożył otwarcia spadku. Należy jednak pamiętać, że jego udział w spadku przechodzi na jego potomstwo i aby uniknąć długu, ono także musi odrzucić spadek.

Na odrzucenie spadku lub przyjęcie go z dobrodziejstwem inwentarza, spadkobiercy mają sześć miesięcy od czasu, gdy dowiedzieli się o prawie do spadku.

Złożenie takiego oświadczenia powinno być dokonane w sądzie rejonowym lub u notariusza. Jego brak w terminie pół roku jest równoznaczny z przyjęciem prostym, czyli z przyjęciem spadku bez ograniczenia odpowiedzialności za długi. Jest to bardzo niekorzystne, jako że wówczas odpowiada się za długi zmarłego całym swoim majątkiem, nawet jeżeli długi są większe od wartości przejmowanego spadku.

Najgorzej ma żyrant

Każda osoba poręczająca kredyt zobowiązuje się do tego, że spłaci cały dług wobec banku w sytuacji, gdy nie będzie mógł zrobić tego kredytobiorca, zatem także w przypadku jego śmierci. Reguluje to Kodeks cywilny, ponieważ jest to umowa dwustronna zawierana pomiędzy bankiem i poręczycielem (bez udziału dłużnika). Poręczenie jest tzw. osobistym zabezpieczeniem wierzytelności. Oznacza to, że poręczyciel, w przypadku niespłacenia długu przez dłużnika, odpowiada osobiście całym swoim majątkiem.

W sytuacji, gdy wszyscy spadkobiercy zrezygnują ze spadku, poręczyciel będzie jedynym, od którego bank może domagać się spłaty zaległego zadłużenia. Żyrant będzie odpowiadał za spłatę nawet wówczas, gdy będzie spadkobierca, który nie odrzucił spadku, ale długu nie spłaca, gdyż nie ma wystarczających dochodów.

Zatem nawet jeżeli dług - na mocy testamentu lub ustawowego dziedziczenia - przechodzi na spadkobierców, to poręcznie trwa nadal. Traci ono ważność dopiero po całkowitym uregulowaniu zobowiązania.

[email protected]