L jak Lipnik

Rynek ma dość niezwykły kształt - przypomina literę L

CZECHY. Lipnik nad Beczwą - miasteczko renesansowych wież, podcieni i żydowskich zabytków

Położenie na handlowym szlaku nigdy nie dało o sobie zapomnieć - ani w XVIII stuleciu, gdy stary trakt unowocześniono robiąc z niego gościniec cesarski łączący stolicę Monarchii Habsburskiej z Galicją, ani w latach 40. XIX wieku, gdy wybudowano Kolej Północną Cesarza Ferdynanda z Wiednia do Krakowa. Gospodarczo Lipnik skorzystał szczególnie na... opóźnieniu w pracach nad jej ukończeniem.

Budowa "Ferdynandki"- jak do dzisiaj nazywa się w Republice Czeskiej ważną magistralę - na całych pięć lat utknęła w Lipniku, który w latach 1842-1847 pełnił honory stacji końcowej. Przybywające od strony Wiednia towary przeładowywano tu na wozy, co niewątpliwie - choć na krótko - zapewniło pewną prosperitę.

Nie tylko pociągi z Krakowa do Wiednia przejeżdżają - choć bez zatrzymania - przez Lipnik. Także współczesna szosa tej relacji nie omija miasteczka. Do czasu ukończenia - kilka lat temu - odcinka autostrady D1 tysiące kierowców doskonale znało mury obronne otaczające centrum (objeżdżało się je - jadąc od Krakowa - od strony północnej, a z powrotem - od południowej). Dzisiaj na okalającej centrum miasteczka ulicy - za sprawą autostrady - panuje uderzający spokój, a Lipnik chyba pierwszy raz od kilkuset lat zaczął leżeć trochę na uboczu.

Miasteczko pozostaje jednak niezwykle gościnne. A ma się czym pochwalić. Jest jedynym, obok stołecznego Ołomuńca, miejskim rezerwatem zabytkowym w województwie, co samo w sobie stanowi już świetną reklamę dla wszystkich miłośników czeskich i morawskich miast. Lipnik, jako jeden z niewielu, zachował na znacznej długości mury obronne - miejscami w bardzo pomysłowy sposób złączone z "przyrośniętymi" do nich domami. Jeszcze większą i bardziej nietypową atrakcją jest rynek - Plac Prezydenta Masaryka - a to ze względu na niecodzienny kształt przypominający literę L. Zabudowa ma już bardziej tradycyjny charakter - urocze, podcieniowe kamieniczki znane z tylu czeskich miast, a przecież wciąż na nowo zachwycające przytulnym wdziękiem.

Chlubą Lipnika są dwa piękne kościoły z charakterystycznymi renesansowymi wieżami. Ten stojący bliżej rynku to parafialna świątynia pod wezwaniem św. Jakuba, powstała na miejscu romańskiego kościoła, a przebudowana w stylu gotyckim i wreszcie w II połowie XVIII wieku zbarokizowana. Tuż obok uwagę zwraca także piękna, wolno stojąca późnorenesansowa dzwonnica z 1609 r. - jedyna tego typu na Morawach. Postawiono ją, ponieważ zakupiony dla lipnickiej fary dzwon Michal okazał się tak potężny, że uszkodził wieżę kościoła.

W poszukiwaniu drugiej lipnickiej świątyni trzeba.... opuścić miasto (wyjść poza mury obronne!) i skierować się na południowy-zachód. Znajduje się tam zespół dawnego klasztoru Pijarów wraz z kościołem św. Franciszka Serafickiego. Został on wybudowany w latach 1590-1593 w stylu renesansowym, a sto lat później przekształcony w duchu baroku pod kierunkiem cesarskiego architekta Giovanniego Pietro Tencalli, znanego jako twórca Traktu Leopoldyńskiego wiedeńskiego Hofburga, a także wielu kościołów, klasztorów i pałaców na Morawach.
Tuż obok kościoła wznosi się lipnicki zamek wybudowany na przełomie XVI i XVII stulecia przez Jiřího Bruntálského z Vrbna. Po bitwie pod Białą Górą skonfiskowane lipnickie włości otrzymał kardynał František Dietrichštejn.

Zamek początkowo zachował renesansowy charakter, jednak w latach 60. XIX wieku otrzymał elegancką neoklascycystyczną fasadę. Dzisiaj mieszczą się w nim urzędy. Dla zwiedzających dostępna jest największa atrakcja - urządzony w czasie XIX-wiecznej przebudowy ogród umieszczony na... dachu dawnych stajni. Wówczas była to pierwsza tego rodzaju konstrukcja na północ od Alp!

Wracając do Starego Miasta, nie sposób nie zauważyć stojącej przy murach miejskich synagogi, o której pierwsza wzmianka pochodzi z 1540 r. Jest to zatem najstarsza synagoga na Morawach, a po słynnej Staronowej w Pradze druga najstarsza w Czechach! Dziś użytkowana jest przez kościół husycki. Pamiątki po społeczności żydowskiej, stanowiącej w XIX wieku 30 proc. ludności Lipnika, znajdziemy także na południe od centrum. Mieszczą się tam dwa cmentarze żydowskie - stary i nowy. Szczególnie interesujący jest pierwszy z nich, założony w 1567 r. Wśród licznych zabytkowych macew łatwo odnajdziemy grób słynnego lipnickiego rabina Barucha Teomina Fränkela z 1828 r., który do dziś jest miejscem pielgrzymek chasydzkich.

JAKUB TACZANOWSKI

Informacje praktyczne

Dojazd do Lipnika z Krakowa:

* koleją: autobusem do Cieszyna, skąd - po przejściu do Czeskiego Cieszyna - pociągiem do Ostrawy-Svinova, gdzie przesiadamy się na pociąg osobowy w kierunku Przerowa, którym dotrzemy do Lipnika. Można też podjechać pociągiem pospiesznym do Hranic i tam przesiąść się na osobowy w stronę Przerowa (więcej połączeń). Pociągi pospieszne (z bardzo nielicznymi wyjątkami) niestety, nie zatrzymują się w Lipniku.

* samochodem: przez Bielsko-Białą, Cieszyn, Frydek-Mistek i Hranice. Z autostrady D1 należy zjechać do Lipnika.

Informacja turystyczna

Turistické informační centrum

nám. T. G. Masaryka 13

751 31 Lipník nad Bečvou

Tel.: + 420 581 773 763

E-mail: [email protected]

Internet: http://info.mesto-lipnik.cz