Lecznicze błoto

Rodzaje zabiegów

   Czym jest borowina? Jest masą pochodzącą z torfu powstałego w wyniku procesu rozkładu roślin. Rozkład zachodzi pod wpływem bakterii tlenowych i beztlenowych w wilgotnym środowisku, dlatego złoża torfowe powstają w pobliżu jezior. Ich skład fizyczny i chemiczny zależny jest od rodzaju roślinności, jaka dominowała na terenie złóż.
   Po odpowiednim rozdrobnieniu torfu i wymieszaniu z wodą powstaje masa, która ma zastosowanie w lecznictwie, bogata w różnorodne związki organiczne.
   W sanatoriach i zakładach przyrodoleczniczych stosuje się kilka rodzajów zabiegów borowinowych. Największe stężenie borowiny znajduje się w używanej do zawijań i okładów gęstej paście, której temperatura wynosi do 45 stopni Celsjusza. Pacjent kładzie się na kozetce z kilkucentymetrową warstwą papki, nałożonej w miejscach przeznaczonych do wygrzania, czasem całego ciała, głównie kręgosłupa, a w przypadku dolegliwości stawów kończyn - jest ona nakładana także na stopy i ręce. W kąpielach borowinowych temperatura roztworu, zawierającego rozcieńczoną wodą papkę, jest o kilka stopni niższa niż w masie. Zabiegi trwają średnio pół godziny i największy efekt zdrowotny uzyskuje się po serii 10 - 15 kąpieli czy okładów. Borowinę stosuje się też w zabiegach jonoforezy.

Na co pomaga?

   - Borowina działa przeciwzapalnie, przeciwbólowo i rozkurczowo. Stosowana jest w leczeniu różnorodnych schorzeń, przede wszystkim przy chorobach reumatycznych, stanach pourazowych stawów, w przewlekłych chorobach przewodu pokarmowego, wątroby, dróg żółciowych i oddechowych, chorobach kobiecych i dermatologicznych. Stosowanie okładów borowinowych na okolicę żołądka zmniejsza nadkwaśność soku żołądkowego, a w rejonie wątroby, pobudza wydzielanie żółci - mówi specjalista balneologii i medycyny fizykalnej, Wojciech Tada, z-ca dyrektora ds. medycznych Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej "Continental" w Krynicy.
   Na dobroczynne działanie borowiny wpływają jej właściwości fizyczne i chemiczne, m.in. wysoka, dosyć długo utrzymująca się temperatura w czasie okładów czy kąpieli i przenikanie przez skórę składników mineralnych. Pod wpływem ciepła rozszerzają się naczynia krwionośne i obniża się ciśnienie krwi. Dzięki wymiennikowej i sorpcyjnej zdolności borowiny podczas zabiegu skóra jest oczyszczana poprzez "wydobywanie" z niej różnych ubocznych związków powstałych w czasie procesu przemiany materii. Do substancji powstałych w wyniku przemian chemicznych należą m.in. kwasy huminowe i fulwokwasy, a także związki o działaniu podobnym, jakie na kobiece jajniki wywierają estrogeny. Borowina pobudza też hormonalny układ przysadkowo-nadnerczowy. - _Jednak zabiegów borowinowych nie można stosować dowolnie, bez zaleceń i kontroli lekarza - _dodaje Wojciech Tada. Podkreśla, że przeciwwskazaniami do stosowania zabiegów borowinowych są m.in. wszystkie stany zapalne w organizmie, niewydolność krążenia, nowotwory, cukrzyca, miażdżyca, gruźlica, zbyt niskie i zbyt wysokie ciśnienie krwi.

Gorzej po pierwszych zabiegach

   U wielu kuracjuszy po kilku pierwszych zabiegach występuje zaostrzenie dolegliwości. - Stwierdza się u nich podwyższone OB krwi oraz większą liczbę białych krwinek. U osób ze schorzeniami stawów obserwuje się obrzęki, większą bolesność, a nawet ograniczenie ich ruchomości. Objawy te są niegroźne, jeśli ustąpią po trzech, czterech zabiegach. W przypadku utrzymywania się zaostrzonych stanów zabiegi należy przerwać - mówi wicedyrektor Tada. Ponieważ zabiegi borowinowe, zwłaszcza zawijania, bardzo osłabiają organizm, powodując silne pocenie się, często lekarze zalecają stosowanie ich częściowo, np. w wannie w pozycji siedzącej, aby górna część ciała, zwłaszcza okolice serca były odsłonięte. Później konieczny jest przynajmniej godzinny odpoczynek. Borowina zalecana jest także kobietom cierpiącym na schorzenia ginekologiczne, m.in. w przewlekłym zapaleniu przydatków, w naciekach pooperacyjnych, zmianach związanych z menopauzą. Wspomaga też leczenie bezpłodności. Najczęściej zalecane są nasiadówki, półkąpiele w wannie oraz tampony. Te zabiegi powinny być wykonywane przez wyspecjalizowany personel medyczny i nie mogą ich stosować kobiety m.in. ciężarne, z endometriozą młodzieńczą, także w przypadku krwawień, zwłaszcza z mięśniaków macicy, w nowotworach, w gruźlicy narządów płciowych.

Skąd borowina?

   Złoża borowinowe powstały przed tysiącami lat w wilgotnym środowisku bez dostępu tlenu, z rozłożonej bagiennej roślinności. W Polsce, podobnie jak w krajach nadbałtyckich, występują bogate pokłady torfu. Szacuje się, że znajdują się one na 1,2 mln hektarów powierzchni. Ze względu na to, że borowina traktowana jest jako kopalina, podlega szczególnej ochronie i przepisom prawa górniczego. Spośród 62 złóż (m.in. wód mineralnych), uznanych jako lecznicze, 14 stanowią pokłady torfu, położone na ponad 450-hektarowej powierzchni, głównie w środkowej części kraju (Inowrocław, Konstancin, Ciechocinek) oraz w pasie południowym: na Podkarpaciu, w Bieszczadach i Sudetach. Mimo wielu aktów prawnych, mających na celu ochronę złóż, obserwuje się proces ich degradacji i zanieczyszczenie, spowodowane skażeniem wód powierzchniowych przepływających przez złoże, nawożeniem gleby, niewłaściwą gospodarką składowania odpadów komunalnych, chemicznych i ścieków. Niestosowanie podstawowych zasad ochrony złóż, spowodowało zniszczenie i wyłączenie z eksploatacji kilku pokładów, m.in. w Inowrocławiu, Iwoniczu, Pszczynie i koło Konstancina.
Tekst i fot. (EKT)