Listy

Zaginiony sztandar

Uroczystość, jak na ówczesne czasy, była bardzo szczególna. Do dziś zachował się film dokumentujący tamte wydarzenia - wyjście z Katedry Wawelskiej i defiladę ulicami Krakowa.
Lecz był to tylko krótki przebłysk wolności. Już trzy lata później władza ludowa zrzuciła maskę. Harcerstwo w swym przedwojennym kształcie przestało pasować do nowej wizji Polski. Rozpoczęto systematyczny proces rozbijania polskiego ruchu harcerskiego metodami stalinowskiego terroru, poprzez aresztowania wybitnych instruktorów; wprowadzanie nadzoru ZMP nad młodzieżą harcerską; niszczenie lub konfiskatę pamiątek, materiałów, proporców i sztandarów - symboli wolnego harcerstwa.
Działania te powodowały sprzeciw wśród harcerzy, co zaowocowało powstaniem tzw. drugiej konspiracji harcerskiej. Jedną z harcerskich organizacji podziemnych tamtych dni były "Zielone Brygady", których historia ściśle łączy się z historią sztandaru "piątki". W 1949 roku V KDH działała przy Szkole Podstawowej nr 33 im. Stefana Batorego (dziś Gimnazjum nr 16), przy ulicy Konarskiego. Tam też mieściła się "harcówka" drużyny, gdzie znajdował się sztandar. Z tych samych pomieszczeń (oczywiście w głębokiej tajemnicy) korzystali również harcerze "Zielonych Brygad". Świadom możliwości konfiskaty i zniszczenia sztandaru jeden z druhów należących do tej organizacji postanowił go zabezpieczyć. Bez niczyjej wiedzy wyniósł z "harcówki" sztandar wraz drzewcami oraz mniejsze proporce i ukrył je.
Niestety, "Zielone Brygady" zostały rozpracowane przez UB, a ich członkowie postawieni przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Krakowie. Sztandar wraz z proporcami, odnaleziony przez bezpiekę w domu jednego z druhów, stał się materiałem dowodowym w sprawie. Jednym z zarzutów stawianych członkom "Zielonych Brygad" była właśnie kradzież sztandaru V KDH.
W 1952 roku zakończył się proces "Zielonych Brygad". Członkowie tej organizacji zostali skazani na karę więzienia, a materiał dowodowy w postaci sztandaru V KDH został przekazany Związkowi Młodzieży Polskiej, który wówczas sprawował kontrolę nad pseudoharcerską organizacją wzorowaną na radzieckich pionierach, czyli Organizacji Harcerskiej ZMP. Od momentu przekazania sztandaru ZMP, ślad się urywa.
V Krakowska Drużyna Harcerzy założona została w 1911 roku. Za trzy lata 5. KDH obchodzić będzie swoje stulecie. Spadkobiercami wieloletniej tradycji "Piątki" jest obecnie szczep 5. KDH "Wichry". Dzięki współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej i Archiwum Państwowym udało się prześledzić przedstawione powyżej losy sztandaru. Niestety, archiwa należące do spadkobierców Związku Młodzieży Polskiej i ZSMP są obecnie nieosiągalne.
Jesteśmy jednak pełni nadziei, że "nasz" sztandar nie został zniszczony i ktoś z szanownych Państwa jest w stanie udzielić informacji na temat jego dalszych losów lub osób, które mogły go posiadać. Za każdą pomoc będziemy wdzięczni.
Piotr Radkiewicz
Jakub Górniak
Jan Kazimierz Godek