Malarstwo Williama Turnera uwiodło krakowskich krytyków

Wystawę Williama Turnera w Muzeum Narodowym można oglądać do 8 stycznia w godz. 10-20 Fot. Wacław Klag

Wydarzenie muzealne:

1. Wystawa "Turner. Malarz żywiołów" w Muzeum Narodowym w Krakowie - twórczość wielkiego Brytyjczyka pokazana została w sposób prosty i pokorny. Bez nadmiaru scenografii, gadżetów, "wspomagaczy". W malarzu uznawanym za protoplastę wszelkich "-izmów" zobaczyliśmy artystę na wskroś współczesnego.

2. "Sapiehowie. Kolekcjonerzy i mecenasi" na Wawelu - ta wystawa - choć jeszcze dość skromna - zdaje się zapowiadać zmianę w myśleniu o wystawach historycznych. O ile bowiem nauczyliśmy się robić (i promować) świetne prezentacje sztuki najnowszej, o tyle nie umiemy odwoływać się do tego, co dawne.

Wydarzenie galeryjne:

1. "My i oni. Zawiła historia odmienności" w Międzynarodowym Centrum Kultury - wystawa sytuuje naszą rozmowę o "Innym" w historii, pokazując, że nie jest to problem nowy. Ta, kolejna już, prezentacja grafik pochodzących z Gabinetu Rycin PAU, dowodzi też, jakim sukcesem może okazać się konsekwentna współpraca dwóch instytucji.

2. "Polowanie na awangardę" w Międzynarodowym Centrum Kultury - o wyborze nie decyduje wyłącznie fakt, że można na niej zobaczyć prace znanych i mniej znanych artystów, którzy padli ofiarą polityki kulturalnej III Rzeszy. Równie ważny jest fakt, że prezentacja ta każe zastanowić się nad relacjami między sztuką a polityką - nie tylko w systemie totalitarnym. Problem cenzury w sztuce powraca przecież nawet w demokracjach.

3. "O zwierzętach i ludziach" Jerzego Panka w galerii Jana Fejkiela - wyróżnienie dla tej wystawy to w gruncie rzeczy nagroda "za całokształt". Właścicielowi galerii należy się uznanie za to, że od lat zajmuje się postacią tego grafika, w czasach zmieniających się mód nie pozwala nam zapomnieć o jego wielkości.

ROZCZAROWANIE

"Skarby Korony Hiszpańskiej" w Muzeum Narodowym w Krakowie - oczekiwania były ogromne. Zapowiadano, że pojawią się w Krakowie obrazy artystów tej miary, co Velazquez, Tycjan czy Tintoretto. Owszem, pojawiły się prace przeciętne, słabe, w większości "magazynowe". Aby ukryć tę słabość, zastosowano wybujałą, przytłaczającą scenografię, która sprawiła, że można się było poczuć jak na targach architektury wnętrz. Czy warto było wypożyczać w zamian do Madrytu Leonardowską "Damę z gronostajem"?

Stanisław Rodziński, profesor krakowskiej ASP, autor książek i tekstów o sztuce

Wydarzenie muzealne:

1. "Pokolenie Osiemdziesiąt" (Muzeum Narodowe w Krakowie) - wielka ekspozycja ukazująca syntezę niezwykłego zjawiska, jakim był okres sztuki stanu wojennego. Zrealizowana według koncepcji Tadeusza Boruty była i pozostanie świadectwem dramatycznych lat i moralnego sensu sztuki

2. "Turner. Malarz Żywiołów" (Muzeum Narodowe w Krakowie) - wystawa jest ukazaniem w tej twórczości genezy sztuki współczesnej, drogi artysty od studium natury do impresjonistycznej wizji pejzażu, a nawet malarstwa abstrakcyjnego.

Wydarzenie galeryjne:
1. Wystawa Leszka Dutki (Nowohuckie Centrum Kultury) - to wybitny artysta, malarz, rysownik, rzeźbiarz i działacz Związku Polskich Artystów Plastyków. Jego twórczość jest jednym z bardzo ważnych zjawisk, jest ukazaniem wartości ewolucji od realizmu, poprzez ekspresję, wpływy kubizmu do zupełnie indywidualnego zobaczenia świata uczuć i istoty procesu twórczego.

2. Wystawa malarstwa prof. Teresy Kotkowskiej (Piano Nobile) - kolejna wystawa ukazująca autentyczność malarskiej drogi artystki. Od obrazów niemal dekoracyjnie traktujących formę, kolor, fakturę, do tych pokazanych obecnie - wyrazistych, mocnych, ekspresyjnych. To jedna z tych ekspozycji, która ma szansę pokazać, że abstrakcja to nie zabawa, lecz również ukazywanie przeżyć.

3. Malarstwo prof. Lucjana Orzecha (Krypta u Pijarów) - wystawa ukazuje kolejny etap pracy artysty, wykładowcy Uniwersytetu Pedagogicznego, który od lat ze swoistym uporem realizuje swoją malarską drogę. Jest to abstrakcja, ale bliska geometrii, z elementami materii malarskiej dynamicznej, niemal żywiołowej.

ROZCZAROWANIE

Nazwa MOCAK - po latach mamy w Krakowie Muzeum Sztuki Współczesnej. Instytucja nazywa się MOCAK, co jest skrótem nazwy w języku angielskim. Nie wiem, czy jest to nazwa zbliżająca ludzi do muzeum, które nie powinno się podlizywać odbiorcom, ale zbliżać się do nich i zachęcać do zwiedzania.

Jolanta Antecka, krytyczka sztuki "Dziennika Polskiego"

Wydarzenie muzealne:

1. "Turner. Malarz żywiołów" w Muzeum Narodowym w Krakowie - pierwszą w Polsce prezentację (dużą i dobrą) malarstwa Williama Turnera można uznać za wydarzenie samo w sobie. Wyjątkowością tej wystawy jest odkrywanie, że malarstwo sprzed 200 lat może budzić zupełnie współczesne emocje, a kontakt z nim jest wielką przyjemnością.

2. "Sapiehowie. Kolekcjonerzy i mecenasi" w Zamku Królewskim na Wawelu - świetna wystawa pokazująca ważną część spuścizny jednego z najznamienitszych rodów, a zarazem opowieść o wyborach i możliwościach, o sublimacji upodobań w ciągu stuleci. Majstersztyk ekspozycyjny: z rozmaitości obiektów zbudowano klarowną, przejrzystą wystawę.

Wydarzenie galeryjne:

1. Piotr Ostrowski "Ślady" w galerii Muzeum Witrażu - niezwykle rzadkie w instalacji osiągnięcie wspaniałej harmonii pomiędzy materią, formą i przesłaniem. Instalacja do oglądania i refleksji.

2. Malarstwo i grafika Walentego Gabrysiaka w galerii Nowohuckiego Centrum Kultury - malarstwo artysty, który debiutował w połowie lat 50. i nieoglądana od blisko pół wieku jego grafika to przekonujący dowód na trwałą siłę sztuki. W tle - wartość pamiętania i sens przypominania.

3. Malarstwo Ireny Popiołek w galerii Dominika Rostwo-rowskiego - artystka z dorobkiem zasadniczo zmieniła swoje malarstwo i uczyniła to w sposób perfekcyjny, pozostając autorsko rozpoznawalną.

ROZCZAROWANIE

"Skarby Korony Hiszpańskiej" w Muzeum Narodowym w Krakowie - wystawa dobra, ale nie odpowiadająca uzasadnionym oczekiwaniom. Za wysłanie do Hiszpanii "Damy z gronostajem" można było oczekiwać choćby jednego z wielkich obrazów Goyi, choć jednego ze sławnych płócien Velazqueza...

Łukasz Gazur, krytyk sztuki "Dziennika Polskiego"

Wydarzenie muzealne:

1. "Turner. Malarz żywiołów" w Muzeum Narodowym w Krakowie - zobaczyliśmy mało znaną twarz brytyjskiego malarza - jego akwarele momentami wyglądają jak abstrakcyjne prace Marka Rothko! Nawet by to nie dziwiło, gdyby nie fakt, że pochodzą z I poł. wieku XIX! Po tej wystawie nikogo już nie będzie dziwić, że tyle kierunków i nurtów współczesnej sztuki uważa go za swego patrona.

2. "Wystawa" Katarzyny Kozyry w Muzeum Narodowym w Krakowie - dochodziliśmy do społeczeństwa obywatelskiego w latach 90. w krzyku tzw. sztuki krytycznej. Ta wystawa pokazuje, jak szybko umuzealniają się kontrowersje. Dziś wszyscy dorośliśmy, czasy się zmieniły, nawet, gdy niektórzy tego nie zauważyli i wciąż ślą protesty do muzeum.

Wydarzenie galeryjne:

1. "Ślady" Piotra Ostrowskiego w galerii Muzeum Witrażu - to wystawa, która zbudowała przestrzeń refleksji ze szkła. I osadziła się na paradoksie "kruchy materiał - utrwalacz pamięci".

2. "My i oni. Zawiła historia odmienności" w Międzynarodowym Centrum Kultury - wystawa pokazująca, jak bardzo potrzebujemy odmieńców, by w nich skupić swoje lęki i złe emocje. Tak było wczoraj, tak jest i dziś. Ale cenne jest też to, że przez współczesne dopowiedzenie w postaci komiksów i filmów zobaczyliśmy, jak "Inny staje się swoim", bohaterem, postacią popkultury.

3. "I see YOU see" Isy Schmidlehner i Esther Stocker w Zbiorniku Kultury - weszliśmy w środek obrazu, rozważając to, co znaleźć możemy pomiędzy intymnością i emocjami rozedrganego malarstwa, a logiką geometrii, która rozeszła się po ścianach i suficie.

ROZCZAROWANIE

"Skarby Korony Hiszpańskiej" w Muzeum Narodowym w Krakowie - niedostatki artystyczne przykryte nadmiarem scenograficznych trików. Oglądając słabe prace najlepszych nawet nazwisk, jak choćby Velasquez, aż chciało się zapytać: "a gdzie te skarby?"

Podsumowanie

Na koniec konieczne rachunki (za 1. miejsce 3 pkt, za 2. - 2 pkt, za 3. - 1 pkt). Bezapelacyjnie w zestawie "wydarzeń muzealnych" zwyciężyła wystawa Turnera w Muzeum Narodowym w Krakowie, którą wskazali wszyscy głosujący (12 pkt). Za nią znalazła się wystawa "Sapiehowie" na Wawelu, wskazana przez dwie osoby (4 pkt).

W kategorii "Wydarzenia galeryjne" było bardziej różnorodnie. Zwyciężyła wystawa Piotra Ostrowskiego "Ślady" w galerii Muzeum Witrażu, wskazana na pierwszym miejscu przez 2 osoby (6 pkt). Tuż za nią, ustępując tylko o 1 pkt, znalazła się wystawa "My i Oni. Zawiła historia odmienności" w MCK, na trzecim - wskazana przez jednego głosującego wystawa Leszka Dutki w NCK. Warto zauważyć tendencje: zeszłoroczny zwycięzca - galeria Zderzak - w ogóle nie znalazła się w rankingu. Podobnie jak znana i wygrywająca wielokrotnie Galeria Starmach. To znak dostrzegalnej tendencji - wiele galerii prywatnych zakończyło swoją działalność, inne w dobie kryzysu nie pozwalają sobie na kosztowne przecież robienie wystaw. Szkoda!

Rozczarowaniem roku jest - wskazana przez trójkę głosujących - wystawa "Skarby Korony Hiszpańskiej" w MNK.

JOLANTA ANTECKA, ŁUKASZ GAZUR