Mięso

W czasach pokoju idealnym suwerenem jest ogłupiony przez propagandę i ewentualnie jakieś zasiłki wyborca. W czasach wojny - określenie robi się do bólu dosłowne. Do bólu suwerena, ma się rozumieć.

Drżyj, suwerenie, bo coraz częściej słychać, że w Europie znów pachnie prochem. A krewcy suwereni się cieszą! Pragną wojny! Hajda na „paciatego”! Na Germanina! Na Ruska! Modne robią się kije bejsbolowe ze znakiem Polski Walczącej. W muzyce zaczynają dominować marsze.

Moja prababcia w takich chwilach przypominała, że marsz „na wroga” kończy marszem żałobnym. Zawsze. Nawet zbiorowe triumfy (o klęskach nie wspominając) stoją na fundamencie tysięcy indywidualnych mogił. Prababcia - bogata o doświadczenie I wojny, rewolucji sowieckiej i batalii 1920 roku - ostrzegała synów w latach 30., że „na wojence wcale nie jest ładnie”.

Owszem, gdy nie ma wyjścia, trzeba kraju bronić. Ale nie wolno młodym wbijać do głów koszmarnego mitu: że śmierć za Ojczyznę jest lepsza od pięknego za Ojczyznę życia. Od pilnego uczenia się historii i z historii, od pielęgnowania narodowej kultury. Romantyczne zrywy to mity spajające zbiorową wyobraźnię. Ale przetrwaliśmy jako naród dzięki pozytywistycznej pracy u podstaw.

Sęk w tym, że politycy w całej Europie, bezradni wobec współczesnych problemów, wbijają do pustych młodych głów koszmarny mit wojny. Ton nadają nacjonaliści, ksenofobi. Tworzą pozorną wspólnotę interesów, ale gdy tylko dojdą do władzy, jak to ksenofobi, rzucą się sobie do oczu. Już dziś napuszczają na siebie narody. Historia uczy, że raz uruchomiona spirala nienawiści kończy się Auschwitz. Ale, paradoksalnie, w czasach, w których wszyscy zdają się być zapatrzeni w przeszłość - nikt nie chce z tej przeszłości wyciągać wniosków. Więc, niestety, młodzi, zapewne wielu z was zginie. Ty, Maćku, stracisz braci i obie ręce, a ty Kasiu - nogi.

Zastanawialiście się, po co - i kto wam mąci w głowach?