Nasi w parlamencie!

Senator Mieczysław Augustyn (PO)

Rozmowa z senatorem MieczysŁawem Augustynem, przewodniczącym Parlamentarnego Zespołu ds. Osób Starszych

- … 4 sierpnia br. Bezpośrednim powodem powstania Parlamentarnego Zespołu ds. Osób Starszych była diagnoza społeczna, z której wynika, że na skutek rewolucji socjodemograficznej zarówno w Polsce, jak i w Europie, rośnie znaczenie seniorów. Chcemy, aby potencjał starszego pokolenia był w naszym kraju dostrzegany. Ponad połowa seniorów na dużą skalę pełni funkcje opiekuńcze. Bez babć i dziadków nie można sobie wyobrazić funkcjonowania połowy polskich młodych rodzin! To nie wszystko. 43 proc. działań opiekuńczych na rzecz najstarszych Polaków świadczą ich dorosłe dzieci, a więc osoby w wieku przedemerytalnym. Ile trzeba by wybudować domów opieki, gdyby nie zaangażowanie tej grupy przedemerytów? To dobry model, ale wymaga wsparcia ze strony państwa.
DP Jednak pokolenie obecnie odchodzące na emerytury jest inne, lepiej wykształcone, bardziej skupione na własnych potrzebach i marzące raczej o realizacji swoich pasji niż o wychowywaniu wnuków.
- Rzeczywiście, zmienia się obraz seniora. Mało kto wie, że twórcami większości organizacji pozarządowych są osoby w wieku emerytalnym. To oni stanowią ogromną grupę wolontariuszy działających w dziedzinie edukacji i pomocy społecznej. Młodsi emeryci są lepiej wykształceni i tego dobra nie wolno zmarnować. Żeby go nie zmarnować, trzeba go rozwijać, a więc kształcić się przez całe życie. Dziadkowie chcą być atrakcyjni, a więc muszą rozumieć współczesny świat. Muszą umieć posługiwać się komputerem i odświeżyć znajomość języka obcego. Takie zadania trzeba wpisać do programów edukacyjnych i nasza - posłów i senatorów - w tym rola.
DP No właśnie. Ile osób pracuje w nowo powstałym zespole parlamentarnym?
- 24 posłów i senatorów z przewagą posłów. Moimi zastępcami są przedstawiciele wszystkich klubów parlamentarnych, bowiem zależało nam, żeby sprawy starszego pokolenia załatwiać ponad podziałami.
DP Mamy stały kontakt z osobami w jesieni życia. Z rozmów z seniorami wynika, że ich największą bolączką są sprawy socjalne, rozgoryczenie spowodowane wysokością świadczeń otrzymywanych na starość. Jednak ekonomiści twierdzą, że to nie najstarsze pokolenie jest najuboższe. Do zespołu zapewne będą napływać takie sprzeczne informacje. Jakie jest na ten temat zdanie Pana senatora, jako osoby, która od wielu lat zajmuje się sprawami opieki społecznej i problematyką seniorów?
- Uważam, że należy odkłamać informacje o tym, że seniorom dobrze się powodzi. Nie można mechanicznie porównywać dochodów rodzin w różnym wieku bez uwzględnienia podstawowego koszyka ich wydatków. A starszym ludziom nie potrzeba pieniędzy na kredki, ale na leki. To one czynią wyrwy w emeryckich budżetach. Te wydatki są po prostu nieporównywalne.
DP Zespół nie ustrzeże się dyskusji, i to zapewne politycznych, na temat emerytur. Widać, jak skrajne i jak gorące emocje ten temat wywołuje w społeczeństwie. Co można zaproponować seniorom w sprawie wysokości emerytur?
- Uważam, że należy znaleźć sposób na podniesienie świadczeń, uwzględniając obowiązujący nowy system emerytalny. W tej kwestii nie da się zrobić rewolucji. Sądzę, że emerytury należy podnosić na wzór amerykański - a więc propagować dłuższą pracę. Nie emerytura ma stanowić podstawowe źródło dochodu, ale praca. Jako Zespół Parlamentarny zamierzamy ogłosić konkurs na najstarszego pracownika. W USA w ubiegłym roku wygrał 102-latek. Oczywiście, że nie musiał pracować. Chciał. Praca organizowała jego życie.
W Polsce tymczasem mamy zaledwie 28 proc. aktywnych zawodowo osób 50+. Coś trzeba zrobić, aby pracownicy nie odchodzili tak wcześnie z rynku pracy. Będziemy wspierać rządową strategię "Solidarni z pokoleniem 50+".
DP Analizowaliśmy ten problem dogłębnie. Wnioski z tych analiz brzmią następująco: ludzie odchodzą na jak najwcześniejsze świadczenia, gdyż obawiają się o swoje zdrowie, obawiają się jeszcze niższych świadczeń wypłacanych według nowego systemu, a przede wszystkim czują się niechciani przez pracodawców.
- Wiele środowisk nie docenia, a nawet deprecjonuje rolę starszego pokolenia. To dotyczy głównie rynku pracy i środowisk medycznych. Nie dość, że niektóre badania profilaktyczne w całości refundowane przez NFZ omijają grupę 65+, to starszym ludziom różne dolegliwości tłumaczy się wiekiem. "Tak musi być". Nie musi. Jednym z głównych celów powstania Parlamentarnego Zespołu ds. Osób Starszych jest zapobieganie różnym formom dyskryminacji i wykluczenia seniorów. Najpierw jednak wszystkie te zjawiska i przepisy trzeba zidentyfikować. Budujemy właśnie stronę internetową, gdzie będzie można zgłaszać wszystkie przypadki dyskryminacji. Wiedząc o nich, będziemy się starali tak uczestniczyć w tworzeniu nowych przepisów, aby eliminować możliwości szykanowania osób starszych.
DP Właśnie macie Panowie posłowie i senatorowie ku temu okazję, gdyż tworzona jest tzw. ustawa równościowa.
- I my z największą uwagą będziemy się przyglądać, na ile przepisy nowej ustawy będą zabezpieczać równość bez względu na wiek.
DP Zespół dopiero rozpoczął swoją działalność, zdążył wybrać Prezydium i spotkać się na jednym posiedzeniu. Czy można wobec tego powiedzieć, że poza wyznaczeniem kierunków działania i głównych postulatów, zajmuje się jakimś konkretnym problemem?
- Pierwszą sprawą, nad którą się pochylamy, jest ubezpieczenie od ryzyka niesamodzielności. W Polsce około 1 mln osób, w tym głównie seniorów, skazanych jest na opiekę osób trzecich. Pracujemy nad takimi przepisami, aby ci ludzie czuli się bezpieczni.
Na początku października odbędzie się drugie spotkanie zespołu. Wysłaliśmy do wszystkich ministerstw zapytania o wszystkie działania skierowane do osób starszych. Właśnie spływają odpowiedzi. Zależy nam na współdziałaniu z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz z Ministerstwem Edukacji. Chcemy zaproponować, aby seniorzy mogli uczestniczyć w wykładach na wyższych uczelniach jako wolni słuchacze. Chcemy kształcenie ustawiczne, przede wszystkim Uniwersytety Trzeciego Wieku, mądrze wpleść w struktury edukacyjne. Za kilka dni w Warszawie odbędzie się międzynarodowa konferencja UTW, podczas której będziemy się zastanawiać nad formami finansowania uniwersytetów dla seniorów.
DP Czy można z całym przekonaniem powiedzieć, że polscy seniorzy mają wreszcie swoich ludzi w parlamencie?
- My jesteśmy tylko pośrednikami, ale stawiamy sobie za cel zorganizowanie silnej reprezentacji seniorów jako grupy nacisku. Przyglądamy się doświadczeniom zachodnim, zwłaszcza niemieckim. Ta dojrzała demokracja dopiero pod koniec ub.r. zakończyła budowę reprezentacji starszego pokolenia. W Niemczech w każdym samorządzie lokalnym funkcjonuje Rada Seniorów. Jej zadaniem jest m.in. zdobywanie funduszy na działalność organizacji seniorskich. My badamy, jak to można zrobić w Polsce. Ponadto u naszych zachodnich sąsiadów organizuje się kongresy seniorów, które oceniają politykę rządu w stosunku do starszego pokolenia i formułują postulaty. A potem rozliczają z ich realizacji. Bazując na tym wzorcu i my, jako Zespół Parlamentarny ds. Osób Starszych, zamierzamy zorganizować pierwszy w historii Kongres Seniorów w Polsce.
Rozmawiała EWA PIŁAT

Komisje parlamentarne ds. seniorów w UE

Zaledwie w dwóch spośród 26 krajów unijnych działają komisje parlamentarne zajmujące się problemami seniorów. Polska jest trzecim państwem UE, w którym rozpoczął funkcjonowanie parlamentarny zespół ds. osób starszych.
W**Holandii komisja "Starzenie się społeczeństwa" została powołana w kwietniu 2003 r. do przeanalizowania konsekwencji starzenia się społeczeństwa niderlandzkiego, przygotowania niezbędnych reform w holenderskim systemie edukacji, zmian na rynku pracy, w ochronie zdrowia i świadczeniach społecznych. W grudniu 2005 r. komisja przedstawiła publiczne sprawozdanie ze swoich prac i konieczne do zrealizowania postulaty w czterech dziedzinach życia: mieszkalnictwie, ochronie zdrowia, usługach opiekuńczych, na rynku pracy.
W kwietniu 2006 r. rząd przedstawił swoje stanowisko w sprawach poruszonych w sprawozdaniu, a w styczniu 2007 r. w parlamencie odbyła się wielka debata nad sprawozdaniem komisji. Od stycznia 2008 r. komisja nie odbywa już posiedzeń. W**Niemczech funkcjonuje Komisja ds. Rodziny, Seniorów, Kobiet i Młodzieży. Jest to stała komisja Bundestagu, zajmująca się rozpoznawaniem i wykorzystaniem potencjału osób starszych, sprawami opieki nad seniorami, aktami prawnymi dotyczącymi usług opiekuńczych, konsekwencjami zmian demograficznych. EP**