Niepoprawny „kresowy” alfabet honorowego obywatela Krakowa

Urodził się we Lwowie, lecz całe życie związał z Krakowem. I 29 października ten jego Kraków odwdzięczy się, nadając mu najwyższe wyróżnienie. Podczas uroczystej sesji w magistracie Adam Macedoński dołączy do grona 71 honorowych obywateli miasta. Za walkę o niepodległość Polski, za przypłacony represjami i więzieniem opór wobec komunistów, za obronę krzyża w Nowej Hucie, za konsekwentne głoszenie prawdy o zbrodni katyńskiej...

Zasługi wieloletniego współpracownika „Dziennika Polskiego” można by długo wymieniać, ale to tylko jedna z twarzy Macedońskiego. Ta bardziej pomnikowa. Tymczasem wśród „poważnych” zajęć znajduje też czas na te całkiem prozaiczne. Ot choćby opiekę nad wnukami. Prywatnie to skromny, sympatyczny starszy pan. Wciąż aktywny i wciąż dowcipny – być może dzięki wyczuwalnemu genowi szaleństwa. Szaleństwa w pozytywnym znaczeniu – jak mówią jego znajomi –bo przecież ktoś pozbawiony takiej cechy charakteru nie narażałby się w czasach najgłębszej komuny.

Jeszcze inna twarz Macedońskiego to Kresy II RP. Nic w tym dziwnego, wszak z urodzenia jest lwowiakiem. Na temat dziejów utraconych ziem Rzeczypospolitej ma sprecyzowane poglądy i głosi je otwarcie, choć dziś, w dobie pojednania z Ukraińcami, ktoś mógłby powiedzieć, że rozdrapuje rany. Polityczna niepoprawność Macedońskiego ma jednak głębszy sens. Jeśli bowiem nastąpić ma przebaczenie, to wcześniej musi być przyznanie się do winy. I właśnie o ukraińskich winach wobec Polaków pisze Macedoński w swoim „abecadle”, które dziś publikujemy.

Alikuli. „Bard kacetów”. Jedna z najpiękniejszych postaci XX wieku, na miarę Janusza Korczaka, św. Matki Teresy, św. Maksymiliana Kolbe i Witolda Pileckiego. Prawdziwe nazwisko: Aleksander Kulisiewicz. Będąc więźniem Sachsenhausen swoimi pieśniami protestu, buntu, rozpaczy i przyszłej sprawiedliwości pocieszał takich jak on sam, więźniów katowanych, torturowanych, poniżanych przez hitlerowskich oprawców. Jako jedyny polski protestsinger występował na najbardziej prestiżowych festiwalach piosenki buntu i protestu, budząc swym śpiewem najwyższe uznanie. Wszędzie, tylko nie w swojej ojczyźnie – Polsce.

Bandera Stepan. Kult i gloryfikacja tej przerażającej postaci w dzisiejszej Ukrainie, uniemożliwia uznanie jego czcicieli za naród chrześcijański, europejski, kulturalny czy demokratyczny.

Cyganie. Znam naturę i charakter tego starożytnego ludu, bo się z nimi przed laty przyjaźniłem. Te drobne kradzieże, dowcipne oszustwa, wróżby, zaklęcia, które pozwalają im przeżyć i wyżywić rodzinę... Mam do Cyganów szacunek i uznanie za coś, czego nie mają inni. To stosunek do dzieci, do rodziny, do tradycji. Poczucie własnej godności i solidarności. Tolerancja rasowa, religijna i narodowa. Umiłowanie swobody, niezawisłości i wolności. Muzyka i pieśń, której nie dorówna żaden inny lud na świecie.

Drohobycz. Polsko-żydowskie miasteczko w Galicji, rozwijające się dzięki wielkim złożom ropy naftowej. Tu urodził się, mieszkał i tworzył wielki pisarz i artysta plastyk międzywojennej Polski - Bruno Szulc. W czasie hitlerowskiej okupacji zastrzelony przez Niemca, na ulicy.

Eleni. Wielka pieśniarka polska o greckich korzeniach. Trudno jej nie pokochać za głęboko chrześcijańską postawę wobec świata, ludzi i Boga. Która z obecnych polskich pieśniarek dorówna jej w mądrości i melodyjności śpiewanych utworów?

Gródek Jagielloński koło Lwowa. To tam 1 czerwca 1434 r. zmarł król Władysław Jagiełło. W wyniku niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę we wrześniu 1939 roku miasteczko znalazło się pod okupacją sowiecką, potem niemiecką i znowu sowiecką. Obecnie w zachodniej Ukrainie.

Halicz. Miasto na południe od Lwowa. W lutym 1375 r. papież Grzegorz XI założył tam metropolię rzymskokatolicką. Drugą (po gnieźnieńskiej) w Polsce.

Krak. Legendarny książę czesko-morawski, który w IX lub X wieku najechał ziemię lechicką Wiślan i założył gród Kraka na „Wąwlu”, wśród rozlewisk Wisły. Dopiero polski Władysław Łokietek założył polskie miasto Kraków u podnóża Wawelu. Podobnie było z „młodszym bratem Krakowa” Lwowem, który w 1356 r. został założony, jako miasto polskie, przez króla Kazimierza Wielkiego (przywilej lokacyjny).

Lwów. Jedno z najpiękniejszych miast polskich, zwane „polską Florencją”. Wielkomiejska metropolia, która dała krajowi wielu wybitnych ludzi: uczonych, artystów, polityków, działaczy. Tam zaczął się polski sport i dziennikarstwo sportowe, polski skauting etc. Nieznany żołnierz w Warszawie to także lwowianin – młody obrońca miasta z 1918 r. W historii Polski Lwów to jedno z najważniejszych miast.

Macedoński Pers-Tatarzyn z Ostroga. Zabił „Diabła” Stadnickiego (patrz „Prawem i lwem” Władysława Łozińskiego) - słynnego awanturnika i warchoła z XVI i XVII wieku, który terroryzował południe Rzeczpospolitej. Ataman Macedoński, ulubieniec księżnej Ostrogskiej, był prawdopodobnie moim praprzodkiem.

Orlęta Lwowskie. Ponaddwutysięczna grupa dzieci i młodzieży lwowskiej, która 1 listopada 1918 r. spontanicznie, nie słuchając starszych, będąc praktycznie bez broni, zaczęła rozbrajać ukraińskich żołnierzy z potężnej armii Strzelców Siczowych, dowodzonych przez władze upadających Austro-Węgier. Młodzi mieszkańcy miasta (najmłodszy miał zaledwie osiem lat) różnych wyznań i pochodzenia etnicznego wypędzili ukraińską armię, potwierdzając polskość Lwowa na wieki.

Przemyśl. Jeden z najstarszych, o ile nie najstarszy, lechicki gród. W ruskiej Kronice Nestora pod datą 981 zapisano: „Poszedł Włodzimierz ku Lachom i zajął grody ich: Przemyśl, Czerwień i inne…”.

Stanisławów (obecnie Iwano-Frankiwsk). Miasto u podnóża Karpat, założone przez Potockich. Tu w 1892 r. urodził się gen. Stanisław Sosabowski, dowódca 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej (użytej w 1944 r. podczas słynnej operacji „Market Garden” w okupowanej Holandii). W sierpniu 1941 r. w Czarnym Lesie pod Stanisławowem gestapo współdziałające z ukraińską policją wymordowało prawie całą polską inteligencję tego miasta.

Ukraina. Jak sama nazwa (polska zresztą) wskazuje - kraj leżący na samym końcu jakiegoś terytorium. Jako naród i państwo powstała w pierwszej połowie XVII wieku na południowo-wschodnich obrzeżach Królestwa Polski i Litwy, stworzona przez zbuntowanego szlachcica Bohdana Chmielnickiego, który oddał się pod zwierzchnictwo cara Rosji Aleksego I (Ugoda perejasławska z 1654 r.). Dopiero teraz Ukraina próbuje się wyzwolić spod moskiewskiej dominacji, prosząc o pomoc Europę.

UPA (Ukraińska Powstańcza Armia ). Organizacja zbrojna, finansowana i wyposażona przez III Rzeszę Niemiecką, kierowana przez Stepana Banderę. Wymordowała ponad 200 tys. Polaków, Żydów i Ormian, przeważnie rolników z Wołynia, Podola, Pokucia i Bieszczadów. Zabijała bez pardonu kobiety, dzieci i starców.

Żurawno pod Haliczem. Tu w majątku rodziców urodził się w 1505 r. Mikołaj Rej, pierwszy polski poeta. Wiersze i inne teksty literackie pisał po polsku, a nie po łacinie, jak inni.

Adam Macedoński

****=

Adam Macedoński, rocznik 1931. Zaangażowany w działalność antykomunistyczną od lat 40. XX wieku (m.in. w Narodowym Ruchu Oporu). Twórca Instytutu Katyńskiego, współzałożyciel KPN, współpracownik KOR, Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela oraz Studenckiego Komitetu Solidarności. Internowany w stanie wojennym działacz „Solidarności”.

Zawodowo artysta plastyk, autor wierszy i utworów prozą, publikowanych m.in. w „Tygodniku Powszechnym” i „Dzienniku Polskim” oraz charakterystycznych rysunków satyrycznych w „Przekroju”.

W najbliższą środę, o godz. 12 w krakowskim magistracie odbierze tytuł honorowego obywatela Krakowa. Sesja ma charakter otwarty dla publiczności.

Obszerny tekst o honorowych obywatelach Krakowa w październikowym numerze miesięcznika „Nasza Historia”.