Odbić handel Portugalczykom. Wojna portugalsko-portugalska pod flagą biało-czerwoną

- Polski handel umiera. Specjalna ustawa, która go uporządkuje i powstrzyma ekspansję obcych sieci, to jedyny ratunek - przekonuje Wiesław Michałowski, wiceprezes Kongregacji Przemysłowo-Handlowej.

PRZECZYTAJ KOMENTARZ AUTORA: Bronić polskiego kupca i klienta

W zeszłym tygodniu wraz z innymi kupcami oraz posłami z zespołu na rzecz przedsiębiorczości i patriotyzmu ekonomicznego rozpoczął pracę nad specustawą o handlu.

Ma ona nie tylko zahamować podbój naszego rynku, ale też sprawić, by sieci nie wykorzystywały dominującej pozycji wobec polskich dostawców, oraz polepszyć los pracowników, m.in. poprzez zakaz handlu w niedziele. Posłowie PiS, z szefem zespołu Adamem Abramowiczem, popierają tę ideę. Chcą zmienić przepisy podatkowe, koncesyjne, kontrolne oraz antymonopolowe. Nad regulacjami dotyczącymi sieci pracuje też resort rolnictwa.

A wszystko to reakcja m.in. na fakt, że Polska okazała się ziemią obiecaną dla portugalskich handlowców. Koncern Jeronimo Martins aż dwie trzecie swoich przychodów i zysków osiąga nad Wisłą. Sieć Biedronka, która ma prawie 3 tys. sklepów, sprzedała w zeszłym roku towary za 39 mld zł. Większe obroty miał w naszym kraju tylko Orlen.

Do tego wojnę o handel detaliczny wypowiedziała Jeronimo - królująca od lat w hurcie - firma Eurocash, kontrolowana przez Luisa Amirala, byłego menedżera… Biedronek. Rozbudowuje kilka potężnych sieci franczyzowych, zrzeszających tysiące sklepów osiedlowych i wiejskich. Portugalczyków podgryza Żabka, najszybciej rosnąca w Polsce sieć małych sklepów, należąca do europejskiego funduszu inwestycyjnego Mid Europa. - Najbardziej dobija nas właśnie wysyp Żabek, niewielkich sklepów osiedlowych zwanych w branżowym slangu „convenience” [z angielska - „wygoda”] - mówią kupcy z Małopolskiego Porozumienia Organizacji Gospodarczych.

Żabka, do której należą także sklepy Freshmarket, przejęła niedawno krakowską sieć Kefirek i otwiera po 400 (!) placówek rocznie. - Liczymy, że pod naszymi markami pod koniec obecnego roku będzie funkcjonowało 4600 sklepów - mówi nam Anna Jarzębowska-Kwiatek, rzeczniczka sieci.

Tym silniej wstrząsnęły branżą spekulacje na temat przejęcia Żabki przez Jeronimo Martins. Pojawiły się one na wieść o tym, że od 1 marca Żabką kieruje wychowanek portugalskiego koncernu, który wiele lat przepracował w Lizbonie, a ostatnio był dyrektorem generalnym Biedronki. Polscy kupcy są przerażeni. Portugalczycy kontrolowaliby wtedy ponad jedną trzecią naszego rynku.

- Te działania są w większości spóźnione. Nie da się zlikwidować marketów, które powstawały przez 20 lat - komentuje plany zmiany prawa Wiesław Jopek, szef Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej. Nie wierzy w bariery administracyjne ani w to, że zapowiadany od dawna przez PiS podatek od sklepów pomoże polskim kupcom. - Sens ma tylko zakazanie marketom i dyskontom handlu w niedziele, by drobni kupcy mogli przejąć część ich dochodów - twierdzi Jopek.

***

Dominujące dziś w polskim handlu sieci stworzył w latach 90. jeden z pierwszych miliarderów III RP, Mariusz Świtalski. Na bazie poznańskiego Elektromisu zbudował Eurocash, największą w Polsce sieć hurtowni, oraz Biedronkę, sieć dyskontów. Oba biznesy sprzedał potem portugalskiemu Jeronimo Martins.

W 2003 r. Portugalczycy zbyli Eurocash za 120 mln zł swemu eksmenedżerowi Luisowi Amaralowi, który wcześniej odpowiadał m.in. za rozwój Biedronek. Poprzez przejęcia kolejnych polskich firm Amaral przekształcił Eurocash w najpotężniejszy koncern handlu hurtowego w Europie Środkowej.

Notowana na warszawskiej giełdzie spółka, w której portugalski prezes ma 43,7 proc. udziałów i rządzi niepodzielnie, w dekadę zwiększyła przychody z 1,5 do 17 mld zł. I postanowiła wejść na rynek detaliczny, czyli terytorium Biedronki. Amaral rozwija sieci franczyzowe - abc, Delikatesy Centrum, Euro Sklep, Groszek, drogerie Koliber, kontroluje też część Polskiej Sieci Handlowej Lewiatan. - Chcę być w Polsce liderem - deklaruje Amaral. Na razie zajmuje silne drugie miejsce, ale wciąż daleko mu do Biedronki, która w zeszłym roku zanotowała kolejny wzrost sprzedaży - o ponad 9 proc. Jej przychody przekroczyły 39 mld zł. Polska Biedronka zapewnia całemu koncernowi Jeronimo Martins aż dwie trzecie przychodów i zysków.

Żabka idzie jak burza

W starcie Portugalczyków wmieszała się teraz Żabka, najszybciej rosnąca w Polsce sieć małych sklepów, założona 18 lat temu przez… Świtalskiego. W 2007 r. sprzedał ją za 550 mln zł czeskiemu funduszowi Penta, a ten pięć lat temu zbył ją za 1,4 mld zł środkowoeuropejskiemu funduszowi Mid Europa (wśród 9 partnerów-właścicieli jest dwóch Polaków).

Odtąd Żabka przejmuje kolejnych konkurentów i - dzięki dobrym lokalizacjom oraz intensywnej promocji - idzie jak burza. Miesiąc temu branżę zelektryzowała wieść, że od 1 marca nowym szefem sieci zostanie Tomasz Suchański, jeden z najbardziej zaufanych ludzi Jeronimo Martins. Po studiach rozpoczął karierę w lizbońskiej centrali koncernu, a przez ostatnie lata był dyrektorem generalnym Biedronki.

Biedronka łyknie Żabkę?

Przejście tak ważnej dla Jeronimo postaci do Żabki wywołało falę spekulacji na temat ewentualnego połączenia tej sieci z Biedronką lub wręcz jej przejęcia przez Portugalczyków. Lizbońska ekonomistka Ana Silva potwierdziła „Wiadomościom Handlowym”, że dyskutuje o tym wielu fachowców. Zwłaszcza że fundusz Mid Europa sygnalizował ostatnio gotowość do sprzedaży swej sieci. Centrala Jeronimo wyjaśnia jedynie, że Suchański „odszedł z własnej inicjatywy, w obliczu nowych wyzwań”.

Zapytana, czy trwają jakiekolwiek rozmowy na temat fuzji lub współpracy z Jeronimo Martins, rzeczniczka Żabki Anna Jarzębowska-Kwiatek odpowiada, że objęcie przez Tomasza Suchańskiego funkcji prezesa „wynika z potrzeby wzmocnienia spółki doświadczeniem handlowym, kluczowym dla utrzymania dynamiki rozwoju sieci, i nie ma nic wspólnego z obecnymi i przyszłymi kwestiami właścicielskimi firmy”.

Nieoficjalnie dowiadujemy się, że wiele zależy od tego, jaką formę przyjmie zapowiadany przez PiS podatek od sprzedaży detalicznej. Według świeżych przecieków nowy projekt resortu finansów jest zgodny z postulatami posłów PiS i części kupców. Wszystkie sklepy zapłacą więc podatek według tej samej stawki, np. 0,9 proc., ale małe chronić będzie wysoka kwota wolna od podatku, np. 200 mln zł, te zaś zrzeszone w sieciach franczyzowych (np. Lewiatan) będą się rozliczać pojedynczo i też nic nie zapłacą. Żabka musiałaby w takim układzie oddać fiskusowi dodatkowo ponad 40 mln zł (Biedronka 350 mln), gdy jej zyski w minionych latach bywały niższe. Placówki tej sieci stałyby się wówczas dużo mniej konkurencyjne od sklepów należących do sieci franczyzowych, np. Eurocashu. Może to skłonić Mid Europę do pozbycia się Żabki.

Lizboński analityk Andre Rodrigues zauważa w „Wiadomościach Handlowych”, że na przejęcie sieci przez JM może się nie zgodzić nasz UOKiK, zwłaszcza jeśli posłowie przyjmą ustawę ograniczającą ekspansję obcych sieci.

Najwięksi w polskim handlu - przychody za ostatni rok

1. Biedronka (Portugalia)- 39 mld zł;
2. Eurocash (Portugalia/Polska) - 17 mld zł;
3. Lidl (Niemcy) - 12 mld zł;
4. Tesco (Wielka Brytania) - 11 mld zł;
5. Carrefour (Francja) - 9 mld zł;
6. PSH Lewiatan (Polska i Portugalia) - 8,7 mld zł;
7. Kaufland (Niemcy) - 8,3 mld zł;
8. Auchan (Francja) - 7,7 mld zł;
9. GK Specjał (Polska) - 7,3 mld zł;
10. Makro Cash and Carry (Niemcy) - 6,7 mld zł;
11. Żabka (UE) - 5,5 mld zł;
12. Polomarket (Polska) - 3,8 mld zł;
13. Selgros (Niemcy) - 3,3 mld zł;
14. Netto (Dania) - 2,9 mld zł;
15. E.Leclerc (Francja) - 2,8 mld zł;
16. Piotr i Paweł (Polska)- 2,1 mld zł;
17. Stokrotka (Polska) - 2 mld zł;
18. Spaar (Polska) - 1,8 mld zł
19. Alma Market (Polska) - 1,7 mld zł
20. Mila (Polska) - 1,5 mld zł

SPROSTOWANIE
Nieprawda, że Eurocash jest z Portugalii. Eurocash to polska spółka, notowana na GPW
Eurocash S.A.