Uczestnicy debaty „Centrum Administracyjne Kombinatu. Szansa czy problem?” byli zgodni, że wnętrza budynków dawnej Huty im. Sendzimira nie powinny być przebudowywane. Takie zdanie mają nie tylko mieszkańcy Nowej Huty, ale także historycy architektury oraz przedstawiciele Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Autor: Marzena Rogozik
Na spotkaniu zorganizowanym przez Ośrodek Kultury im. Norwida zabrakło autora zamieszania wokół przyszłości obiektów przy ul. Ujastek 1 - wojewody małopolskiego Józefa Pilcha. W wywiadzie dla „Dziennika Polskiego” wojewoda Pilch wspomniał, że inwestorzy będą mogli wyburzyć i modyfikować wnętrza „Pałacu Dożów”. Debata była efektem tej wypowiedzi.
- Nie można dopuścić do takiej sytuacji, do jakiej doszło wcześniej w przypadku kina Świt czy księgarni Skarbnica, gdzie oryginalne wnętrza zostały przebudowane. Teraz trzeba chronić przed tym szczególnie wartościowe budynki „S” i „Z” w „Pałacu Dożów” - podkreślał dr Waldemar Komorowski z Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa. Ubolewał też nad brakiem kompleksowej inwentaryzacji tych budynków.
Według Waldemara Komorowskiego niekontrolowane zmiany w „Pałacu Dożów” mogą doprowadzić do degradacji tego kompleksu. - Ochrona tych budynków nie powinna być kwestionowana - podkreślał dr Komorowski. - To nie są obiekty komercyjne, ale jednostkowe i to świadczy o ich wartości. Zostawmy je, drugich takich nie ma - apelował.
Z kolei Andrzej Siwak z Narodowego Instytutu Dziedzictwa przyznał, że dla XX-wiecznej architektury nieraz trudno zdefiniować, co jest zabytkiem, ale w tym przypadku nie ma wątpliwości. - Największym zagrożeniem dla architektury XX wieku są zaniechania i dlatego bezpowrotnie tracimy wartościowe obiekty - mówił Andrzej Siwak.
Szansą dla budynków „S” i „Z” może być projektowany plan Parku Kulturowego dla Nowej Huty. Jeden z jego twórców dr Zbigniew Myczkowski uważa, że budynki centrum administracyjnego mogą trafić kiedyś nawet na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Tylko złudzenie ochrony?
Budynki „S” i Z” w 2004 roku zostały wpisane do rejestru zabytków wraz z układem urbanistycznym dzielnicy Nowa Huta. Znajdują się także w gminnej i wojewódzkiej ewidencji zabytków. To gwarantuje jednak ochronę wyłącznie bryły, elewacji i wystroju elewacji, ale nie wnętrz i wyposażenia.
- Powinno powstać kompleksowe opracowanie dla tych obiektów, zawierające spis wszystkich elementów wystroju wnętrz. To pozwoliłoby określić co wartościowego znajduje się w budynkach i co powinno zostać w nienaruszonych stanie - mówiła Halina Rojkowska-Tasak z Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków. Wyjaśniała przy tym, że budynki nie należą do gminny, inwentaryzacja nie jest więc zadaniem konserwatora miejskiego, a rolą właściciela.
- Trzeba zadbać, by proces odnowy był renowacją, a nie utylizacją - podkreślił podczas debaty dr Krzysztof Wielgus z Politechniki Krakowskiej. Dodał, że trzeba zachować budynki tak, aby ich nie zniszczyć, ale także by nie zrobić z nich skansenu.
Zarządca nie zainwestuje
Budynkami „Pałacu Dożów” zarządza spółka skarbu państwa - Nowe Centrum Administracyjne. Jej prezesem jest Włodzimierz Pietrus, szef klubu PiS w Radzie Miasta Krakowa.
- Przed 2010 rokiem mieliśmy problemy z dziką zabudową na terenie Nowej Huty - wspomniał prezes Pietrus.
Przypomniał, że z jego inicjatywy pojawił się projekt uchwały stworzenia planu miejscowego dla centrum Nowej Huty. Ten projekt obejmował też budynki „S” i „Z” oraz aleję Solidarności. - Urząd Miasta ostatecznie wyłączył jednak z planu budynki administracyjne huty - podkreślił prezes Pietrus.
O tym jak będą wyglądały wnętrza „Pałacu Dożów” i czy zostaną wyburzone na pewno nie zdecydują władze spółki NCA. Pełnoprawnym właścicielem budynków „S” i „Z” nadal jest Arcelor Mittal Poland. Ten koncern ma czas do końca 2017 r. na przekazanie prawa własności „Pałacu Dożów” skarbowi państwa. Dopiero wtedy władze państwa zdecydują, komu powierzą zarząd nad obiektami.
- Nie możemy więc wprowadzać istotnych zmian w obu budynkach, bo inwestowalibyśmy w nie swoją własność - tłumaczył Włodzimierz Pietrus. - Staramy się utrzymać ich substancję w takim stanie, by nie ulegała dalszej degradacji - dodał prezes NCA.
Jeśli przekazanie obiektów nie nastąpi do końca 2017 r. umowa może być wypowiedziana przez obie strony i budynki wrócą do Arcelor Mittal. Jeśli zaś przejmie je skarb państwa, to wtedy zapadnie decyzja, jak zostaną zagospodarowane.
W dyskusji nad przyszłością „Pałacu Dożów” najważniejsze są jednak pieniądze. - Budynki nie są łatwe do zagospodarowania. Przyszły właściciel będzie musiał na to wyłożyć kilkadziesiąt milionów złotych - zaznaczył Włodzimierz Pietrus.
Na razie NCA szuka podmiotów, które mogą użytkować pomieszczenia w centrum administracyjnym.
Mieszkańcy zapowiadają natomiast kolejną debatę, podczas której chcą rozmawiać o pomysłach na przyszłe zagospodarowanie wnętrz „Pałacu Dożów”.
pałac Dożów
Historia: Centrum Administracyjnego Huty im. Sendzimira zwane „Pałacem Dożów” powstało w latach 1952 - 56. Bryłę zaprojektowali Janusz Ballenstedt oraz Janusz i Marta Ingardenowie, a wnętrza znany projektant Marian Sigmunt. Budynki „S” i „Z” są przykładem budownictwa socrealistycznego nawiązującego do renesansowych pałaców włoskich.
Współczesność: Organizatorzy debaty „Centrum Administracyjne Kombinatu. Szansa czy problem?” na zakończenie odczytali list otwarty nawołujący do ochrony wnętrz, pod którym podpisali się obecni na spotkaniu mieszkańcy i prelegenci. List w wersji elektronicznej będzie można podpisać także na stronie: okn.edu.pl.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
