Pamięć o Niezłomnych. Moneta wyemitowana przez Narodowy Bank Polski w 75. rocznicę utworzenia Zrzeszenia WiN

Zakładano, że będzie to organizacja polityczna mobilizująca społeczeństwo do zachowania niezłomnej postawy niepodległościowej przed zbliżającymi się wyborami do Sejmu. Przez Zrzeszenie WiN, zarządzane od początku przez oficerów ze stażem w AK, przeszło od 30 do 60 tys. żołnierzy (do amnestii ogłoszonej w lutym 1947 roku - wedle różnych szacunków).

Znacząca część z nich miała za sobą udział w Kampanii Wrześniowej. W WiN służyło wielu młodych ludzi, przede wszystkim studentów.

,,Początkowo WiN chciała przeciwdziałać zwycięstwu wyborczemu komunistów w Polsce metodami politycznymi, informując wolny świat o ich zbrodniach, kłamstwach i fałszerstwach, ale wzmagający się sowiecki terror zmuszał także do kontynuowania walki zbrojnej - napisał w prospekcie emisyjnym monety red. Tadeusz Płużański, publicysta i historyk. - Oddziały partyzanckie chroniły ludność cywilną przed okupantem, wdzierały się do więzień, uwalniając aresztowanych Polaków, atakowały siedziby Urzędu Bezpieczeństwa, Milicji Obywatelskiej, walczyły z Korpusem Bezpieczeństwa Wewnętrznego, likwidowały funkcjonariuszy i agentów komunistycznej władzy.

W latach 1945 – 1947 władze komunistyczne aresztowały kolejne cztery zarządy tej organizacji. Działacze pierwszego z nich zostali aresztowani już jesienią 1945 r. II Zarząd Główny na czele z płk. Franciszkiem Niepokólczyckim, do tego momentu prezesem Obszaru Południowego Zrzeszenia, został rozbity jesienią 1946 roku. Następcą Franciszka Niepokólczyckiego był ppłk Wincenty Kwieciński, dotychczasowy prezes Obszaru Centralnego WiN. UB aresztowało go bezpośrednio po objęciu stanowiska – na początku stycznia 1947 r.

Ostatnim prezesem IV ZG WiN został wówczas ppłk Łukasz Ciepliński „Ostrowski”, „Pług” - dotychczasowy prezes Obszaru Południowego Zrzeszenia. Został aresztowany w listopadzie 1947 r. Po aresztowaniu Cieplińskiego i ostatniego członka jego Zarządu (Mieczysława Kawalca w lutym 1948 r.) bezpieka przejęła kontrolę nad WiN-em, instalując tzw. V Komendę w ramach operacji o kryptonimie „Cezary”. W tym czasie aresztowani wcześniej przywódcy Zrzeszenia siedzieli w więzieniach.

,,W 1946 r. organizacja podporządkowała się polskiemu rządowi emigracyjnemu i Naczelnemu Wodzowi Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie - dodaje Tadeusz Płużański - WiN nie uznawała granic Polski ustalonych w Jałcie, domagała się opuszczenia kraju przez Armię Czerwoną i NKWD, protestowała przeciwko prześladowaniom politycznym oraz niszczeniu i grabieży majątku narodowego".

Ostatni autentyczny Zarząd z podpułkownikiem Łukaszem Cieplińskim „Pługiem" został skazany na karę śmierci. Egzekucje wykonano 1 marca. Dzień ten jest od roku 2011 Narodowym Dniem Pamięci o Żołnierzach Wyklętych.

Na awersie srebrnej monety ,,Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni – 75. rocznica powołania Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość", która ukazała się ramach serii poświęconej Żołnierzom Niezłomnym, przedstawiono wizerunek orła na tle rozerwanych krat więziennych ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej . Na rewersie monety znajdują się wizerunki Krzyża WiN, biało-czerwonej flagi z symbolem Polski Walczącej oraz napis: 2 IX 1945.